Bài 1: Chuyển dịch cơ cấu bongdaso tintuc tế theo khu vực bongdaso tintuc tế từ năm 1986 đến nay

Thành tựu phát triển bongdaso tintuc tế - xã hội Việt Nam sau gần 40 năm đổi mới

Năm 1986, Đất nước ta rơi vào tình trạng khủng hoảng bongdaso tintuc tế - xã hội trầm trọng, đời sống nhân dân vô cùng khó khăn sau chiến tranh. Với trách nhiệm của Đảng cầm quyền, Đảng nhận thức rõ đổi mới là mệnh lệnh của cuộc sống, là trách nhiệm của Đảng đối với Đất nước và Nhân dân. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam (tháng 12/1986) đã quyết định đường lối đổi mới toàn diện đất nước cả về bongdaso tintuc tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại.

Sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu về phát triển bongdaso tintuc tế - xã hội. Từ một nền bongdaso tintuc tế nghèo nàn, lạc hậu, thiếu đói, bị bao vây, cấm vận, Việt Nam vươn lên trở thành quốc gia đang phát triển với mức thu nhập trung bình, GDP bình quân đầu người gấp hơn 63 lần, từ 74 USD năm 1986 lên 4.700 USD năm 2024. Tăng trưởng bongdaso tintuc tế bình quân mỗi năm trong giai đoạn 1987-2024 đạt khoảng 6,67%, thuộc nhóm các nước có mức tăng trưởng cao trong khu vực và thế giới. Quy mô bongdaso tintuc tế tăng lên gần 106 lần, từ 4,5 tỷ USD năm 1986 lên 476,3 tỷ USD năm 2024, đứng thứ 33 thế giới.

Nền bongdaso tintuc tế Việt Nam không chỉ tăng trưởng về quy mô mà chất lượng tăng trưởng liên tục được cải thiện, các lĩnh vực xã hội đạt được nhiều tiến bộ quan trọng. Cơ cấu bongdaso tintuc tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nếu như năm 1986, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm tỷ trọng cao nhất trong quy mô nền bongdaso tintuc tế (36,76%), đến nay khu vực này có tỷ trọng thấp nhất (năm 2024 chiếm 11,86%); trong khi đó, khu vực công nghiệp và xây dựng từ chiếm tỷ trọng thấp nhất (24,74%) đã vươn lên chiếm vị trí thứ 2 (37,64%); khu vực dịch vụ từ chiếm vị trí thứ 2 (29,18%) vươn lên chiếm vị trí thứ nhất (42,36%).

Năng suất lao động liên tục gia tăng cả về giá trị và tốc độ là yếu tố quan trọng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển bongdaso tintuc tế - xã hội của Đất nước. Năm 2024, năng suất lao động của toàn nền bongdaso tintuc tế theo giá hiện hành ước tính đạt 221,9 triệu đồng/lao động, gấp 3,2 lần năm 2011 (70 triệu đồng/lao động); bình quân mỗi năm trong giai đoạn 2011-2024 năng suất lao động tăng 5,16%. Cùng với đó, giai đoạn 2016-2020, đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng bongdaso tintuc tế đạt 46,04%, cao hơn mức 34,75% của giai đoạn 2011-2015; giai đoạn 2021-2024 đóng góp 43,57%.

bongdaso tintuc tế vĩ mô cơ bản ổn định, các cân đối lớn của nền bongdaso tintuc tế được bảo đảm. Lạm phát được kiểm soát, năm 2024 chỉ còn 3,63% từ mức 3 con số của giai đoạn đầu đổi mới; tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa năm 2024 đạt 786,29 tỷ USD, gấp hơn 267 lần năm 1986, cán cân thương mại hàng hóa thặng dư 9 năm liên tiếp trong giai đoạn 2011-2024. Từ nước thiếu hụt lương thực trầm trọng, Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới với kim ngạch xuất khẩu gạo năm 2024 đạt 9,04 triệu tấn, góp phần bảo đảm an ninh lương thực toàn cầu; nông sản Việt Nam đã có mặt tại hơn 160 quốc gia.

Cân đối cung cầu - lao động được bảo đảm, lao động có việc làm năm 2024 đạt 51,9 triệu người; trình độ của người lao động ngày càng được nâng lên với tỷ lệ lao động đã qua đào tạo, có bằng, chứng chỉ đạt 28,3%, tăng 10,6 điểm phần trăm so với năm 2007. Quy mô giáo dục và mạng lưới cơ sở giáo dục phổ thông phát triển, số lớp học phổ thông năm học 2023-2024 có 522,5 nghìn lớp, tăng 53,3% so với năm 1986. Hệ thống giáo dục đại học được mở rộng, phát triển mạnh với 242 trường đại học (năm 2020), gấp hơn 2,5 lần năm 1986; đào tạo được đội ngũ lao động có trình độ đại học phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Cơ cấu bongdaso tintuc tế theo khu vực bongdaso tintuc tế chuyển dịch trong từng giai đoạn

Giai đoạn 1986 – 1990

Đây là giai đoạn đầu của thời kỳ đổi mới, nhiều cải cách quan trọng theo hướng thị trường đã đem lại những chuyển biến tích cực, đưa nền bongdaso tintuc tế Việt Nam dần thoát khỏi cuộc khủng hoảng bongdaso tintuc tế - xã hội.

Hình 1: Cơ cấu bongdaso tintuc tế giai đoạn 1986-1990 (%)

Trong giai đoạn này, chuyển dịch cơ cấu bongdaso tintuc tế diễn ra chưa rõ nét, chưa đủ để thay đổi vị trí xếp hạng về tỷ trọng của các khu vực bongdaso tintuc tế. Tỷ trọng của khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản cao nhất và có xu hướng tăng, đứng thứ hai là khu vực dịch vụ cùng xu hướng tăng; khu vực công nghiệp và xây dựng có tỷ trọng thấp nhất và đang giảm dần.

Cụ thể, trong năm 1986, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm 36,76% trong nền bongdaso tintuc tế; đến năm 1988 chiếm 43,40% và đến năm 1990 chiếm 37,16%. Tỷ trọng khu vực công nghiệp và xây dựng có xu hướng giảm, từ 24,74% giảm xuống 18,03%; khu vực dịch vụ tăng từ 29,18% lên 35,01%; thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm giữ ổn định ở mức 9,3-9,8%. Quá trình chuyển dịch cơ cấu bongdaso tintuc tế cho thấy về cơ bản, nền bongdaso tintuc tế nước ta vẫn là một nền nông nghiệp lạc hậu, nông nghiệp vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu bongdaso tintuc tế.

Chính sách bongdaso tintuc tế của Chính phủ những năm đầu đổi mới có tác động tích cực tới chuyển dịch cơ cấu bongdaso tintuc tế. Đặc biệt chính sách đột phá về phát triển nông nghiệp, nông thôn đã được Chính phủ ban hành, nhằm phát triển sản xuất theo hướng chuyên môn hóa, từng bước đưa sản xuất nông nghiệp lên sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa. Nghị quyết của Đại hội Đảng lần thứ VI đã chỉ rõ, cần tập trung thực hiện ba chương trình bongdaso tintuc tế lớn, tạo tiền đề cho đẩy mạnh công nghiệp hoá ở giai đoạn tiếp theo; đưa nông nghiệp lên vị trí hàng đầu, nhấn mạnh vai trò to lớn của công nghiệp nhẹ, tiểu thủ công nghiệp; phát triển công nghiệp nặng một cách có chọn lọc. Luật Đầu tư nước ngoài năm 1987 ra đời đã mở đường cho việc thu hút và sử dụng nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài theo phương châm đa dạng hoá, đa phương hoá các quan hệ bongdaso tintuc tế đối ngoại, góp phần thực hiện chủ trương phát huy nội lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế.

Kết quả của việc thực hiện các chính sách bongdaso tintuc tế trong giai đoạn này là quy mô GDP đến năm 1990 gấp 73 lần năm 1986; trong đó khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản gấp 74 lần; khu vực công nghiệp và xây dựng gấp 53 lần; khu vực dịch vụ gấp hơn 88 lần. Tăng trưởng GDP bình quân mỗi năm đạt gần 5%, trong đó khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,31%; khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 3,77%; khu vực dịch vụ tăng cao nhất 8,43%, một số ngành tăng cao như giáo dục và đào tạo (12,89%), dịch vụ lưu trú và ăn uống (8,65%).... Số liệu này cho thấy giai đoạn 1986-1990, nền bongdaso tintuc tế Việt Nam hình thành theo cơ cấu nông nghiệp - công nghiệp - dịch vụ, thời kỳ xã hội truyền thống với đặc trưng là nông nghiệp giữ vai trò chủ đạo trong nền bongdaso tintuc tế.

Giai đoạn 1991-2000

Cải cách bongdaso tintuc tế năm 1986 đã đưa nền bongdaso tintuc tế vượt qua khủng hoảng trong giai đoạn 1986-1990, là tiền đề thúc đẩy tăng trưởng và phát triển bongdaso tintuc tế - xã hội lên một bước trong giai đoạn 1991-2000. Chuyển dịch cơ cấu bongdaso tintuc tế trong giai đoạn này tuy còn chậm chạp nhưng xu hướng chuyển dịch tương đối rõ, khắc phục dần những bất hợp lý của cơ cấu ngành bongdaso tintuc tế nặng về nông nghiệp của giai đoạn trước. Tỷ trọng khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản có xu hướng giảm, tuy cao hơn tỷ trọng khu vực công nghiệp và xây dựng nhưng thấp hơn tỷ trọng khu vực dịch vụ những 1991-1996; kể từ năm 1997 đến năm 2000, tỷ trọng khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản thấp nhất trong ba khu vực bongdaso tintuc tế.

Hình 2: Chuyển dịch cơ cấu bongdaso tintuc tế giai đoạn 1991-2000 (%)

Tỷ trọng khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản đến năm 2000 chiếm 22,72% GDP, giảm 16,13 điểm phần trăm so với năm 1991; khu vực công nghiệp và xây dựng chiếm 31,41%, tăng 12,76 điểm phần trăm; khu vực dịch vụ chiếm 35,36%, tăng 3,39 điểm phần trăm; thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm giữ ổn định từ 10,09% đến 10,54% trong giai đoạn. Tỷ trọng khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản trong GDP giảm nhưng an toàn lương thực đã được khẳng định, sản xuất lương thực đáp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu, đưa nước ta vào danh sách những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Xu thế chuyển dịch cơ cấu bongdaso tintuc tế trong giai đoạn này phù hợp với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền bongdaso tintuc tế.

Nghị quyết số 07-NQ/HNTW về phát triển công nghiệp đến năm 2000 theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước nhằm chuyển đổi nền sản xuất từ trình độ nông nghiệp lạc hậu lên trình độ công nghiệp với công nghệ ngày càng tiên tiến, hiện đại. Do đó trong giai đoạn 1991-2000, công nghiệp nước ta có bước đổi mới và phát triển, góp phần tạo nhịp độ tăng trưởng bongdaso tintuc tế tương đối khá. Bình quân mỗi năm trong giai đoạn 1991-2000, giá trị tăng thêm ngành công nghiệp tăng 12,34%.

Đặc biệt, ngành Công nghiệp chế biến, chế tạo sản xuất hàng tiêu dùng phục vụ nhu cầu trong nước và hàng xuất khẩu tăng trưởng mạnh 10,59%, là một trong những ngành mũi nhọn của nền bongdaso tintuc tế với sự phát triển của các khu công nghiệp, doanh nghiệp tư nhân và đầu tư nước ngoài. Các ngành điện tử, may mặc, giày dép, gỗ và sản phẩm gỗ phát triển mạnh và chiếm tỷ trọng lớn trong xuất khẩu của Việt Nam. Tỷ trọng ngành công nghiệp chế biến, chế tạo năm 2000 chiếm 17,63% trong GDP, tăng 7,25 điểm phần trăm so với năm 1991.

Khu vực dịch vụ phát triển đáng kể. Trong đó, tỷ trọng ngành bán buôn, bán lẻ đến năm 2000 chiếm 5,63% GDP, tăng 0,7 điểm phần trăm so với năm 1991; ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống chiếm 2,12%, tăng 0,26 điểm phần trăm; hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm chiếm 3,86%, tăng 0,9 điểm phần trăm…

Nhìn chung, đây là giai đoạn phát triển thành công của Việt Nam cả về quyết định chuyển sang nền bongdaso tintuc tế thị trường và đạt mục tiêu kiềm chế lạm phát, góp phần mở rộng quy mô GDP và chuyển dịch cơ cấu ngành bongdaso tintuc tế mạnh mẽ. Quy mô GDP theo giá hiện hành năm 2000 gấp 10,3 lần năm 1990 (quy mô GDP năm 1990 là 59.770 tỷ đồng, năm 2000 là 615.181 tỷ đồng), không những đạt và vượt mục tiêu tổng quát đề ra cho Chiến lược ổn định và phát triển bongdaso tintuc tế - xã hội 1991- 2000 mà còn đứng vào hàng các nền bongdaso tintuc tế trong khu vực có tốc độ tăng trưởng cao của thập niên 90. Năm 1997, khi xảy ra cuộc khủng hoảng bongdaso tintuc tế khu vực châu Á, tăng trưởng GDP của nước ta vẫn đạt 8,25%, nhưng cũng là năm đầu tiên đánh dấu sự giảm sút đà tăng trưởng các năm tiếp theo, trong đó năm 1998 tăng 6,11%; năm 1999 tăng 5,06%; năm 2000 tăng 6,88%.

Giai đoạn 2001-2010

Đây là một trong những giai đoạn quan trọng trong lịch sử phát triển bongdaso tintuc tế Việt Nam với bước phát triển vượt bậc, cơ cấu bongdaso tintuc tế từ mức thuần nông dần chuyển dịch thành cơ cấu công nghiệp - dịch vụ - nông nghiệp, hướng tới trở thành một nước công nghiệp.

Cơ cấu bongdaso tintuc tế tiếp tục dịch chuyển theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Tuy nhiên có thể thấy, khu vực công nghiệp và xây dựng, khu vực dịch vụ không có sự dịch chuyển mạnh mẽ như giai đoạn trước (hình vẽ thể hiện không có sự biến động lớn về tỷ trọng của hai khu vực này qua các năm), trong khi đó tỷ trọng khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản có xu hướng giảm nhẹ qua từng năm và luôn thấp hơn nhiều so với hai khu vực. Năm 2010, tỷ trọng khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm 15,38% trong GDP, giảm 5,92 điểm phần trăm so với năm 2001; khu vực công nghiệp và xây dựng chiếm 33,02%, tăng 0,1 điểm phần trăm; tỷ trọng khu vực dịch vụ cao nhất trong ba khu vực bongdaso tintuc tế, chiếm 40,63%, tăng 5,25 điểm phần trăm; thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm chiếm tỷ trọng từ 10,26% đến 10,97% trong cả giai đoạn.

Hình 3: Chuyển dịch cơ cấu bongdaso tintuc tế giai đoạn 2001-2010 (%)

Chuyển dịch cơ cấu trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tuy chậm nhưng đúng hướng, từng bước khai thác được lợi thế của từng ngành sản xuất và từng loại cây trồng, vật nuôi. Nghị quyết số 15-NQ/TW năm 2002 về đẩy nhanh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn thời kỳ 2001-2010 đã góp phần thúc đẩy sản xuất nông nghiệp theo hướng chuyển từ sản xuất quy mô nhỏ, manh mún sang sản xuất hàng hóa tập trung; các ngành sản xuất như trồng lúa, cây ăn quả, rau màu, chăn nuôi gia súc, gia cầm được tổ chức lại nhằm đạt năng suất và hiệu quả cao, góp phầnchuyển dịch cơ cấu bongdaso tintuc tế nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hoá lớn, gắn với công nghiệp chế biến và thị trường.

Nền bongdaso tintuc tế đã có những chuyển biến thực sự về tư duy bongdaso tintuc tế với việc ra đời của Luật Doanh nghiệp năm 2000 và Hiệp định thương mại song phương Việt - Mỹ được ký kết vào năm 2001. Nhiều chính sách phát triển công nghiệp được Thủ tướng Chính phủ ban hành như Quyết định số 05/2001/QĐ-TTg phê duyệt chiến lược phát triển và một số cơ chế, chính sách hỗ trợ thực hiện Chiến lược Phát triển ngành Dệt - may Việt Nam đến năm 2010; các chính sách định hướng tập trung nguồn lực phát triển mạnh và nâng cao chất lượng các ngành công nghiệp có lợi thế cạnh tranh, tạo ra sản phẩm xuất khẩu và thu hút nhiều lao động như chế biến nông sản, dệt may, gia dày, chế biến gỗ, sản xuất và lắp ráp điện tử.

Từ những chính sách đó, các hoạt động sản xuất bongdaso tintuc doanh của nền bongdaso tintuc tế được hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để thích ứng với quá trình phát triển sôi động của cơ chế thị trường. Đến năm 2010, tỷ trọng ngành công nghiệp chiếm 26,75% trong GDP, giảm 0,43 điểm phần trăm so với năm 2001, trong đó ngành công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm 17,13%, giảm 1,84 điểm phần trăm. Đây là giai đoạn nền bongdaso tintuc tế tăng cường khai thác khoáng sản, vật liệu xây dựng… phục vụ cho sản xuất và xây dựng cơ sở hạ tầng nên tỷ trọng ngành khai khoáng chiếm 6,8% trong GDP, tăng 1,2 điểm phần trăm so với năm 2001. Ngành sản xuất và phân phối điện chiếm 2,39%, tăng 0,21 điểm phần trăm, đáp ứng nhu cầu sản xuất và tiêu dùng của nền bongdaso tintuc tế.

Khu vực dịch vụ được cơ cấu, điều chỉnh và được triển khai tích cực theo hướng nâng cao chất lượng, tập trung đầu tư cơ sở vật chất và phát triển đa dạng các loại hình dịch vụ. Một số ngành, lĩnh vực ứng dụng công nghệ cao được đẩy mạnh và từng bước hiện đại hoá để mở rộng thị trường trong nước và hội nhập quốc tế như công nghệ thông tin, truyền thông, thương mại điện tử, tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán, y tế. Hoạt động của ngành thương mại ngày càng thích ứng với cơ chế thị trường nên duy trì mức tăng trưởng ổn định, hàng hóa được lưu thông đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu tiêu dùng của người dân. Một số ngành trong khu vực dịch vụ chiếm tỷ trọng cao và gia tăng tỷ trọng sau 10 năm là: Ngành bán buôn và bán lẻ chiếm 7,4%, tăng 1,85 điểm phần trăm; ngành vận tải kho bãi chiếm 4,72%, tăng 0,81 điểm phần trăm; ngành thông tin và truyền thông chiếm 4,39%, tăng 1,86 điểm phần trăm; hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm chiếm 4,49%, tăng 0,72 điểm phần trăm.

Kết quả là tăng trưởng GDP giai đoạn 2001-2010 đạt khá, bình quân mỗi năm tăng 7,12%; trong đó, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 3,81%; khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 8,61%; khu vực dịch vụ tăng 7,81%. Quy mô tổng sản phẩm trong nước năm 2010 (là 2.739,8 nghìn tỷ đồng) gấp gần 4,5 lần năm 2000. Với những thành tựu đó, bongdaso tintuc tế - xã hội nước ta giai đoạn 2001-2010 đạt được thành công kép, vừa “đưa quy mô GDP năm 2010 lên ít nhất gấp đôi năm 2000”, vừa “đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển”, bước vào nhóm nước đang phát triển có thu nhập trung bình.

Giai đoạn 2011-2024,cơ cấu bongdaso tintuc tế dịch chuyển theo hướng tích cực và phù hợp hơn với mô hình tăng trưởng dần dịch chuyển sang chiều sâu, trên cơ sở ứng dụng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Trong giai đoạn này, khu vực dịch vụ chiếm tỷ trọng cao nhất, tiếp đến là khu vực công nghiệp và xây dựng, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm tỷ trọng thấp nhất. Tuy nhiên, có thể thấy hình thái đồ thị thể hiện cơ cấu của các khu vực bongdaso tintuc tế tương đối giống với giai đoạn trước, tỷ trọng các khu vực bongdaso tintuc tế không có sự biến động lớn qua các năm. Sau 13 năm, tỷ trọng khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản giảm 4,4 điểm phần trăm; khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 3,06 điểm phần trăm; khu vực dịch vụ tăng 3,45 điểm phần trăm.

Hình 4: Xu hướng chuyển dịch cơ cấu bongdaso tintuc tế Việt Nam
giai đoạn 2011-2024 (%)

Chiến lược phát triển bongdaso tintuc tế - xã hội giai đoạn 2011-2030, tầm nhìn đến năm 2030 được các cấp, các ngành triển khai tích cực. Cùng với đó là các chính sách, đề án, Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư công… đã tác động mạnh mẽ, tạo điều kiện thuận lợi để các hoạt động sản xuất bongdaso tintuc doanh được thuận lợi, hiệu quả, có tác động trực tiếp đến các ngành nghề bongdaso tintuc tế, góp phần thực hiện chuyển dịch cơ cấu bongdaso tintuc tế theo hướng tích cực.

Ngành Nông nghiệp thực hiện chuyển dịch cơ cấu theo hướng đa dạng hoá sản phẩm, nâng cao giá trị hàng hoá nông sản xuất khẩu và chuyển giao công nghệ tiên tiến, lĩnh vực trồng trọt chú trọng đến chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng nâng cao chất lượng và hiệu quả. Diện tích cây hàng năm không hiệu quả được chuyển đổi mạnh mẽ sang cây trồng khác cho giá trị bongdaso tintuc tế cao hơn. Ngành chăn nuôi chuyển dịch cơ cấu đàn vật nuôi theo hướng tăng tỷ trọng đàn gia cầm và gia súc lớn; phát triển chăn nuôi theo quy mô trang trại, duy trì chăn nuôi nông hộ nhưng theo hướng hữu cơ và chuyên môn hóa. Tỷ trọng đóng góp vào GDP của khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản có xu hướng giảm, nhưng vẫn giữ vững vai trò là ngành bongdaso tintuc tế mũi nhọn và là trụ cột của nền bongdaso tintuc tế. Tỷ trọng ngành nông nghiệp năm 2024 chiếm 8,89%, giảm 3,92% so với năm 2011; ngành lâm nghiệp chiếm 0,51%, giảm 0,01 điểm phần trăm; ngành thủy sản chiếm 2,46%, giảm 0,48 điểm phần trăm.

Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những quốc gia có nền công nghiệp có năng lực cạnh tranh toàn cầu (CIP) ở mức khá cao, là một trong những trung tâm sản xuất công nghiệp của khu vực và thế giới. Dịch chuyển trong nội ngành công nghiệp đảm bảo sự phát triển bền vững, gắn với bảo vệ môi trường theo hướng tỷ trọng ngành công nghiệp khai khoáng giảm dần trong khi tỷ trọng ngành chế biến, chế tạo và ứng dụng công nghệ cao tăng lên. Tỷ trọng ngành khai khoáng liên tục giảm từ 7,79% năm 2011 xuống 3,33% năm 2016 và chỉ còn 2,50% vào năm 2024. Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đã trở thành động lực tăng trưởng chính của toàn nền bongdaso tintuc tế, không ngừng được mở rộng quy mô và chiếm tỷ trọng cao nhất trong các ngành công nghiệp với đóng góp trong GDP tăng liên tục qua các năm, tăng từ 18,69% năm 2011 lên 21,49% năm 2016 và 24,43% vào năm 2024. Ngành sản xuất và phân phối điện tăng từ 2,22% lên 3,28% và 4,20%; ngành cung cấp nước tăng từ 0,42% lên 0,49% và giữ ổn định đến năm 2024.

Khu vực dịch vụ chuyển dịch rõ rệt từ các ngành dịch vụ truyền thống sang các ngành dịch vụ hiện đại, phản ánh sự chuyển mình của nền bongdaso tintuc tế trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0. Các ngành dịch vụ như tài chính, thương mại, du lịch, công nghệ thông tin, giáo dục và y tế phát triển nhanh chóng, phản ánh sự thay đổi nhu cầu của thị trường, sự phát triển của hạ tầng kỹ thuật và ứng dụng công nghệ mới, đóng góp nhiều vào tăng trưởng GDP.

Nhu cầu mua sắm trực tuyến và tại các trung tâm thương mại hiện đại ngày càng tăng cao, nhờ đó thúc đẩy sự phát triển của các ngành dịch vụ thương mại và bán lẻ, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng năm 2024 đạt 6.391 nghìn tỷ đồng, gấp 3,8 lần năm 2010. Sự gia tăng quy mô tổng mức bán lẻ giúp cho tỷ trọng ngành bán buôn bán lẻ trong GDP tăng lên. Đến năm 2024, tỷ trọng ngành bán buôn, bán lẻ chiếm 9,75% trong GDP; tăng 2,13 điểm phần trăm so với năm 2011; ngành vận tải kho bãi chiếm 5,17%, tăng 0,57 điểm phần trăm.

Các dịch vụ ngân hàng, thanh toán điện tử, dịch vụ tài chính trở thành các lĩnh vực quan trọng, đáp ứng nhu cầu phát triển của nền bongdaso tintuc tế. Thị trường bảo hiểm Việt Nam giai đoạn 2011-2024 ngày càng hoàn thiện và lớn mạnh về quy mô cũng như số lượng doanh nghiệp bongdaso tintuc doanh bảo hiểm; doanh thu bảo hiểm tăng trưởng cao, góp phần ổn định bongdaso tintuc tế vĩ mô, bổ trợ cho các chính sách an sinh xã hội, bảo vệ tài chính cho các nhà đầu tư. Tỷ trọng giá trị tăng thêm của hoạt động tài chính, ngân hàng, bảo hiểm năm 2024 chiếm 4,83% trong GDP, tăng 0,43 điểm phần trăm so với năm 2011.

Dịch vụ logistics, vận tải và kho bãi ngày càng phát triển, phục vụ nhu cầu vận chuyển hàng hóa và đi lại của người dân; tỷ trọng giá trị tăng thêm ngành vận tải, kho bãi trong GDP chiếm 5,17%, tăng 0,57 điểm phần trăm, đặc biệt là khi thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ, kéo theo nhu cầu vận chuyển hàng hóa tăng cao đòi hỏi sự cung ứng nhiều hơn của cơ sở hạ tầng logistics và các dịch vụ hỗ trợ đi kèm.

Những năm 2020-2022, mặc dù bị ảnh hưởng của dịch Covid-19 nhưng ngành Du lịch đã phục hồi tích cực nhờ vào các chính sách khôi phục, phát triển du lịch nội địa và nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch. Tỷ trọng ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống chiếm 2,53% trong GDP, tăng 0,42 điểm phần trăm so với năm 1986. Tính chung tỷ trọng khu vực dịch vụ trong GDP đến năm 2024 chiếm 42,36%, tăng 3,45 điểm phần trăm so với năm 2011 và tăng 13,18 điểm phần trăm so với năm 1986.

Chuyển dịch cơ cấu diễn ra mạnh mẽ, cho thấy các khu vực bongdaso tintuc tế trong giai đoạn này có sự tăng trưởng tích cực. Bình quân mỗi năm trong giai đoạn 2011-2024, tốc độ tăng GDP đạt 6,09%; trong đó khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 3,18%; khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 6,85%; khu vực dịch vụ tăng 6,74%.

Tài liệu tham khảo:

1. Phan Công Nghĩa (2007), "Cơ cấu bongdaso tintuc tế và chuyển dịch cơ cấu bongdaso tintuc tế", Nghiên cứu thống kê cơ cấu bongdaso tintuc tế và chuyển dịch cơ cấu bongdaso tintuc tế, Nhà xuất bản Đại học bongdaso tintuc tế Quốc dân.
2. Đặng Kim Sơn (2021), "Đổi mới mô hình tăng trưởng bongdaso tintuc tế Việt Nam", Nhà Xuất bản Chính trị Quốc gia sự thật.