Phán quyết của PCA: Công tâm, đề cao thượng tôn pháp luật
Sau hơn 3 năm thụ lý, Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) đã ra phán quyết mang tính lịch sử, lần đầu tiên đối với một tranh chấp về giải thích, áp dụng công ước quốc tế ở một trong những tuyến hàng hải có giá trị thương mại lớn nhất thế giới.
Giới phân tích nhận định phán quyết bongdaso kèo nhà cái PCA đã thể hiện sự công tâm, đề cao tính thượng tôn pháp luật quốc tế và nhận được những đánh giá tích cực bongdaso kèo nhà cái dư luận thế giới.
Tiến trình minh bạch
Tòa Trọng tài được thành lập theo Phụ lục VII bongdaso kèo nhà cái Công ước bongdaso kèo nhà cái Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) trên cơ sở đề nghị bongdaso kèo nhà cái Philippines. Phán quyết bongdaso kèo nhà cái PCA có tính ràng buộc pháp lý và có tính chung thẩm theo quy định tại Điều 296 bongdaso kèo nhà cái Công ước và Điều 11 bongdaso kèo nhà cái Phụ lục VII.
Mặc dù Trung Quốc đã nhiều lần tuyên bố “không chấp nhận cũng như không tham gia vào tiến trình xét xử do Philippines đơn phương khởi xướng”, tuy nhiên, Phụ lục VII bongdaso kèo nhà cái UNCLOS quy định rằng “việc một bên vắng mặt hoặc không thực hiện việc biện hộ không tạo nên bất kỳ rào cản nào cho tiến trình tố tụng”.
Phụ lục VII cũng quy định rằng trong trường hợp một bên không tham gia vào tiến trình tố tụng, PCA “phải chắc chắn rằng Tòa có thẩm quyền giải quyết vụ tranh chấp cũng như nội dung kiện phải được chứng minh đầy đủ cả về mặt pháp lý và thực tế”.
Theo đó, trong suốt quá trình tố tụng, PCA đã thực hiện các biện pháp cần thiết để kiểm tra tính xác thực bongdaso kèo nhà cái các đệ trình do Philippines đưa ra, bao gồm yêu cầu Philippines cung cấp thêm các lập luận, đặt ra các câu hỏi cho Philippines trước và trong hai phiên tranh tụng, chỉ định các chuyên gia độc lập có nhiệm vụ báo cáo về các vấn đề kỹ thuật và thu thập bằng chứng về mặt lịch sử liên quan đến các cấu trúc địa lý tại Biển Đông và chuyển những bằng chứng này để các bên xem xét.
Trước tuyên bố bongdaso kèo nhà cái Trung Quốc rằng PCA không đủ thẩm quyền giải quyết vụ kiện, PCA đã tổ chức một phiên tranh tụng về thẩm quyền và
Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 được coi là hiến pháp bongdaso kèo nhà cái đại dương vì nó thiết lập các nguyên tắc quan trọng về cách thức phân bổ các nguồn tài nguyên đại dương và dàn xếp các tranh chấp. Công ước bao gồm các thủ tục giải quyết tranh chấp bongdaso kèo nhà cái nó, trong trường hợp bongdaso kèo nhà cái Trung Quốc. Việc là một thành viên bongdaso kèo nhà cái UNCLOS đem lại cho các thành viên tư cách hội viên trong: (1) Tòa án Quốc tế về Luật Biển (ITLOS); (2) Cơ quan đáy biển quốc tế (ISA) và (3) có thể nộp đơn kiến nghị lên Ủy ban Ranh giới thềm lục địa (CLCS).
khả năng thụ lý vụ việc vào tháng 7/2015 dựa theo Điều 288 bongdaso kèo nhà cái UNCLOS, và ban hành một Phán quyết về thẩm quyền và khả năng thụ lý vụ việc vào ngày 29/10/2015, quyết định về một số vấn đề liên quan đến thẩm quyền và sẽ để lại một số vấn đề tiếp tục xem xét.
Sau đó, PCA triệu tập và tổ chức một phiên tranh tụng về các vấn đề nội dung bongdaso kèo nhà cái vụ kiện từ ngày 24 -30/11/2015.
Đề cao luật pháp quốc tế
Với các kết luận rõ ràng liên quan tới những nội dung mà Phillippines kiện Trung Quốc về quyền lịch sử đối với “Đường 9 đoạn”, quy chế bongdaso kèo nhà cái các cấu trúc ở Biển Đông, tính hợp pháp bongdaso kèo nhà cái các hoạt động bongdaso kèo nhà cái Trung Quốc, về vấn đề gây hại cho môi trường biển, PCA thể hiện sự công tâm trong xem xét, thụ lý, đề cao tính thượng tôn bongdaso kèo nhà cái luật pháp quốc tế trên nền tảng cơ bản là UNCLOS mà Trung Quốc là một thành viên.
Điều đó cũng được thể hiện ở việc khi đánh giá các hoạt động bongdaso kèo nhà cái Trung Quốc kể từ khi Tòa bắt đầu xem xét vụ kiện có làm trầm trọng thêm tranh chấp giữa các bên hay không, các thẩm phán bongdaso kèo nhà cái PCA đã thẳng thắn thừa nhận Tòa không đủ thẩm quyền để xem xét tác động bongdaso kèo nhà cái vụ đối đầu giữa tàu Hải quân Philippines và tàu Hải quân và chấp pháp bongdaso kèo nhà cái Trung Quốc ở bãi Cỏ Mây (Second Thomas), bởi tranh chấp này liên quan đến hoạt động quân sự và do vậy, nằm ngoài cơ chế giải quyết tranh chấp bắt buộc.
Tuy nhiên, PCA nhận thấy việc bồi đắp và xây dựng đảo nhân tạo trên quy mô lớn bongdaso kèo nhà cái Trung Quốc gần đây là không phù hợp với nghĩa vụ bongdaso kèo nhà cái quốc gia thành viên UNCLOS trong quá trình giải quyết tranh chấp, trong chừng mực mà Trung Quốc đã gây ra những tác hại không thể khắc phục được với môi trường biển, xây dựng một đảo nhân tạo lớn trong vùng đặc quyền kinh tế bongdaso kèo nhà cái Philippines, và phá hủy các bằng chứng về điều kiện tự nhiên bongdaso kèo nhà cái các cấu trúc ở Biển Đông mà là một phần bongdaso kèo nhà cái tranh chấp giữa các bên.
PCA đã làm rõ quan điểm bongdaso kèo nhà cái luật pháp quốc tế về những tuyên bố hàng hải bongdaso kèo nhà cái Trung Quốc một cách hoàn toàn minh bạch, công tâm. Nếu muốn trở thành quốc gia lãnh đạo thế giới có trách nhiệm và được tôn trọng, họ sẽ không thể phớt lờ các quy định bongdaso kèo nhà cái luật pháp quốc tế, không tuân thủ các trách nhiệm và nghĩa vụ bongdaso kèo nhà cái một thành viên trong các hiệp định, công ước, tổ chức quốc tế.
Dù cho phán quyết này sẽ tác động như thế nào đến tình hình khu vực thì trên thực tế đây cũng là một sự kiện mang tính biểu tượng. Rõ ràng việc Trung Quốc từ chối tham gia vụ kiện và tuyên bố phớt lờ phán quyết đã ít nhiều xói mòn uy tín và hình ảnh bongdaso kèo nhà cái cường quốc mới nổi này.
