Bảo vệ người tiêu dùng trước ma trận bongdaso giả

Nói về vấn nạn bongdaso giả, bongdaso lậu, ông Nguyễn Viết Hồng - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng TP. Hồ Chí Minh nhận định, nạn bongdaso giả đã tồn tại từ lâu nhưng trở nên rầm rộ hơn trong thời gian gần đây, đặc biệt dưới tác động của các nền tảng số.

Theo ông Hồng, hoạt động sản xuất bongdaso giả, buôn bán bongdaso giả, bongdaso nhái ngày càng tinh vi, đa dạng về chủng loại và ở hầu hết các ngành bongdaso. Nguy hiểm hơn, nhiều mặt bongdaso ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng như thực phẩm, thuốc chữa bệnh… cũng đã và đang trở thành mục tiêu làm giả.

Các đối tượng sản xuất, phân phối bongdaso giả đang lợi dụng sự lỏng lẻo trong kiểm soát đối với các kênh phân phối mới như mạng xã hội, sàn thương mại điện tử hay hình thức livestream. Trong khi đó, hệ thống pháp luật và chế tài quản lý chưa theo kịp, tạo kẽ hở cho các hành vi vi phạm pháp luật phát triển mạnh mẽ.

Theo ông Hồng, người tiêu dùng chưa có thói quen khiếu nại đòi quyền lợi khi bị xâm phạm, đó là lý do bongdaso giả vẫn tiếp tục trà trộn vào thị trường.

Bên cạnh đó, một bộ phận người tiêu dùng còn ham giá rẻ, có thói quen tiêu dùng dễ dãi lựa chọn bongdaso giả, cũng là lý do vô tình tiếp tay cho bongdaso giả, bongdaso lậu, bongdaso trôi nổi.

“Người tiêu dùng cần hết sức cẩn trọng khi mua sắm, đặc biệt trên môi trường trực tuyến. Khi phát hiện bongdaso giả, cần chủ động báo cho cơ quan chức năng để cùng chung tay đẩy lùi bongdaso giả”, ông Hồng khuyến cáo.

Về phía doanh nghiệp, ông Hồng thẳng thắn chỉ ra sự thụ động phổ biến trong việc bảo vệ thương hiệu. Nhiều doanh nghiệp chỉ phản ứng khi bongdaso giả xuất hiện tràn lan thay vì chủ động phòng ngừa từ sớm. Nguy hiểm hơn, một số doanh nghiệp còn che giấu việc sản phẩm của mình bị làm giả vì lo ngại ảnh hưởng đến uy tín thương hiệu và doanh số bán bongdaso.

“Phía doanh nghiệp ngay từ đầu đi vào hoạt động phải đăng ký rõ ràng quyền sở hữu trí tuệ, để có cơ sở pháp lý xử lý. Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng TP. Hồ Chí Minh đang kiện toàn sau sáp nhập, có định hướng tuyên truyền giáo dục để người tiêu dùng không còn là nạn nhân của bongdaso giả. Trách nhiệm của Hội là nơi hòa giải trung gian, bảo vệ người tiêu dùng một cách tốt nhất”, ông Hồng cho biết.

Trong khi đó bà Trịnh Thúy Hằng – Đại diện Công ty TNHH React Việt Nam đề xuất, trước thực trạng lực lượng chống buôn lậu, chống bongdaso giả, bongdaso kém chất lượng còn mỏng nên chăng chúng ta thành lập tổ chức, hiệp hội phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước chuyên tâm về lĩnh vực này.

Về phía các doanh nghiệp cần thường xuyên trao đổi thông tin với các cơ quan chức năng trong việc phát hiện bongdaso giả, bongdaso nhái để cùng nhau có giải pháp phòng chống hữu hiệu.

Ông Trần Ngọc Trung - Phụ trách Văn phòng đại diện miền Nam, Trung tâm Mã số, mã vạch quốc gia khuyến khích doanh nghiệp cũng nên triển khai hoạt động truy xuất nguồn gốc để minh bạch thông tin không chỉ có ý nghĩa trong cuộc chiến chống bongdaso giả, bongdaso nhái, bongdaso kém chất lượng mà còn giúp cho việc chống gian lận xuất xứ.

Theo ông Trung, hiện hoạt động truy xuất nguồn gốc chưa bắt buộc các doanh nghiệp thực hiện ở Việt Nam. Tuy nhiên, trong thời gian tới, khi Luật Chất lượng sản phẩm, bongdaso hóa bổ sung thêm quy định về hoạt động mã số, mã vạch và truy xuất nguồn gốc, đó cũng là một trong những cơ sở thúc đẩy hoạt động này phát triển.

Về phía cơ quan chức năng, hiện Bộ Công an phối hợp với Trung tâm Mã số, mã vạch quốc gia đang phát triển giải pháp tem chống giả điện tử dùng để vừa truy xuất nguồn gốc vừa chống bongdaso giả.

Với sự kết hợp giữa công nghệ in – vật liệu và công nghệ số, mỗi con tem được định danh cho một sản phẩm kết nối với hệ thống quản lý mã số, mã vạch nhằm đảm bảo tính minh bạch, liên tục và bảo mật cao.

“Trong thời gian tới, tôi tin rằng với công nghệ phát triển như hiện nay sẽ có những giải pháp phù hợp, hiệu quả, góp phần vào cuộc chiến chống bongdaso giả, bongdaso nhái tràn lan trên thị trường”, ông Trung cho biết.

Bên cạnh nỗ lực tăng cường quản lý thị trường, kiểm tra và xử phạt của cơ quan chức năng, theo ông Trung cần tăng cường hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức của người dân về cách nhận biết bongdaso giả, bongdaso nhái bán trên thị trường...

Trong khi đó, bà Phạm Khánh Phong Lan – Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP. Hồ Chí Minh cho biết, trong một chừng mực nào đó, việc chống bongdaso gian bongdaso giả là cuộc chiến không cân sức.

Về phía người tiêu dùng, nếu những sản phẩm bongdaso giả là thực phẩm, ăn uống liên quan đến sức khỏe, thì người dân rất phẫn nộ khi phát hiện ra thực phẩm bẩn hay mua phải sữa giả, thuốc giả... Nhưng đối với các sản phẩm chưa thiết yếu khác thì ý thức của người tiêu dùng lại chưa quyết liệt, thậm chí vẫn sử dụng.

“Nói như vậy để thấy rằng bản thân người tiêu dùng chúng ta đang quá dễ dãi trong tiêu dùng sản phẩm. Vì vậy, bên cạnh việc ngăn chặn, đẩy lùi bongdaso giả, bongdaso kém chất lượng của các lực lượng chức năng, rất cần người tiêu dùng “thông minh””, bà Lan cho biết.

Liên quan đến tình trạng ghi nhãn bongdaso hóa nhập nhèm, chỉ ghi “đóng gói tại Việt Nam”, không xác định nguyên liệu từ đâu, khiến người tiêu dùng nhầm lẫn, bà Phạm Khánh Phong Lan cho biết, về nhãn bongdaso hóa đã có các quy định trong các nghị định, thông tư, doanh nghiệp căn cứ để thực hiện. Song trên thực tế, doanh nghiệp thường bị bắt lỗi về trường hợp này.

Nếu doanh nghiệp phát hiện các trường hợp ghi nhãn mác bongdaso hóa nhập nhèm có thể liên hệ trực tiếp với cơ quan chức năng. Cụ thể là đường dây nóng của Sở An toàn Thực phẩm TP. Hồ Chí Minh. Đây là cơ sở để cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra, xử lý theo quy định.