Cấm bongdaso wap xăng - Cần lộ trình dài hơi và giải pháp đồng bộ
Bài 3: Thí điểm thực hiện một số giải pháp cho lộ trình “cấm”
Cấm bongdaso wap máy xăng, "xanh hóa" là hướng đi đúng đắn nhưng nếu có những giải pháp và lộ trình phù hợp sẽ được người dân đồng tình ủng hộ và đạt được hiệu quả mong muốn.
Lập vùng phát thải thấp
TP. Hồ Chí Minh đã đề xuất thí điểm lập vùng phát thải thấp (LEZ) từ năm 2026 bằng một vành đai giới hạn gồm 15 cầu và 17 tuyến đường để hạn chế bongdaso wap xăng, dầu lưu thông vào khu trung tâm.
Khu vực LEZ được đề xuất có mật độ giao thông và mức độ ô nhiễm cao nhất. Phạm vi là một vành đai giới hạn đủ lớn để đảm bảo phương tiện tham gia giao thông không dễ dàng né tránh các tuyến đường lân cận, tránh trầm trọng thêm giao thông ở xung quanh vùng phát thải thấp. Khu vực LEZ sẽ hướng tới đối tượng bongdaso wap thương mại dưới tiêu chuẩn Euro 4 (mức giới hạn về khí thải ô nhiễm) hoặc bongdaso wap mô tô, bongdaso wap gắn máy kinh doanh dịch vụ dưới tiêu chuẩn Euro 2.

Trong giai đoạn đầu, ô tô thương mại không đạt chuẩn Euro 4 và bongdaso wap máy kinh doanh dịch vụ dưới tiêu chuẩn Euro 2 sẽ bị hạn chế lưu thông vào khu vực này. Các bongdaso wap tải hạng nặng chạy bằng dầu diesel bị cấm hoàn toàn.
Giai đoạn này, TP. Hồ Chí Minh sẽ ưu tiên các phương tiện giao thông không phát sinh khí thải, bongdaso wap thân thiện môi trường, sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, bongdaso wap ưu tiên và phương tiện được cấp phép đặc biệt bởi cơ quan có thẩm quyền.
Giai đoạn 2027-2032, TP. Hồ Chí Minh sẽ mở rộng phạm vi áp dụng, hạn chế tất cả các bongdaso wap máy dưới Euro 2 và ô tô dưới Euro 4 lưu thông trong khu vực trung tâm.
Từ năm 2032 trở đi, TP. Hồ Chí Minh sẽ nâng tiêu chuẩn khí thải đối với ô tô, bongdaso wap gắn máy lưu thông vào vùng phát thải thấp. Đồng thời, triển khai mở rộng vùng phát thải thấp ra khu vực Vành đai 1.
Để thực thi hiệu quả, TP. Hồ Chí Minh sẽ lắp đặt mạng lưới camera nhận dạng biển số tự động (ANPR) tại mọi lối vào/ra của vùng LEZ trong giai đoạn 2026-2032 với 58 camera.
Hệ thống ANPR sẽ đối chiếu biển số với cơ sở dữ liệu đăng kiểm quốc gia để xác định tiêu chuẩn khí thải. Đồng thời, TP. Hồ Chí Minh sẽ xử phạt tự động các trường hợp vi phạm được ghi nhận và gửi thông báo xử phạt điện tử đến chủ phương tiện.
Giai đoạn từ năm 2032 dự kiến sẽ có khoảng 200 camera ANPR được lắp đặt trong toàn Thành phố.
Giải pháp này đang được đánh giá cao về mức độ hợp lý, phù hợp với thực tế của các thành phố lớn như TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh …
Ông Lê Trung Tính - Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô hành khách TP. Hồ Chí Minh cho rằng: Điều kiện kiểm soát khí thải luôn đòi hỏi một nguồn lực rất lớn nên không thể thực hiện cùng lúc trên toàn địa bàn mà phải làm từng khu vực. Do vậy, việc đề án ở TP. Hồ Chí Minh chia vùng để tiến hành từng bước là điều nên làm.
Đây cũng là “cách làm” mà Hiệp hội các nhà sản xuất bongdaso wap máy (VAMM) đưa ra khi kiến nghị lên Chính phủ. Cơ quan này cho rằng cần áp dụng cấm theo vùng, trước tiên là các phương tiện quá niên hạn hoặc không đạt tiêu chuẩn khí thải.
Phát triển phương tiện thay thế
Để giảm tải, tiến tới phương tiện bongdaso wap máy cá nhân chạy bongdaso wap xăng, cần có các phương tiện thay thế, trong đó hiệu quả nhất là các phương tiện vận tải công cộng.
Đại diện Lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh cho biết: Thành phố cũng đồng thời xây dựng hệ thống giai thông công cộngthay thế mở mới 72 tuyến bongdaso wap buýt, đầu tư 1.108 bongdaso wap buýt điện mới (2025-2030). Tối thiểu có 8.000 bongdaso wap đạp công cộng trong trung tâm.
Việc trước tiên Thành phố sẽ tiếp tục mở rộng các con đường, tuyến phố; Phát triển giao thông công cộng, đảm bảo đúng giờ, đúng tuyến và thuận tiện; Đẩy mạnh bongdaso wap buýt điện, hệ thống bongdaso wap trung chuyển từ vùng ven vào trung tâm.; Bổ sung bongdaso wap buýt điện mini 16 chỗ, vận hành trong các khu vực như ngõ hẹp, phục vụ chặng ngắn để trung chuyển người dân đến các trạm bongdaso wap buýt, tàu điện.
Ông Đào Việt Long - Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội cho biết: Hà Nội sẽ có giải pháp về vận tải công cộng để phục vụ nhu cầu của người dân để người dân hạn chế sử dụng bongdaso wap máy. Việc kết nối các phương tiện và các loại hình vận tải cũng đang được tính toán.
Theo TS. Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, TP. Hà Nội đang đẩy nhanh hệ thống đường sắt đô thị, xanh hóa các hệ thống bongdaso wap buýt. Tuy nhiên, Thành phố cần phải đẩy nhanh hơn, quyết tâm hơn nữa để mở rộng thêm mạng lưới bongdaso wap buýt, đặc biệt là các bongdaso wap buýt nhỏ trung chuyển hành khách để người dân thấy được sự thuận tiện.
Phương tiện cá nhân thay thế đang được chính quyền các thành phố khuyến khích người dân sử dụng, đó là bongdaso wap điện.
Tuy nhiên, theo VAMM, việc cấm bongdaso wap máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch và yêu cầu chuyển sang bongdaso wap điện tạo ra gánh nặng kinh tế không hề nhỏ đối với người dân, đặc biệt là các nhóm thu nhập thấp và hộ gia đình đang sở hữu nhiều phương tiện truyền thống.
Chi phí ban đầu để mua một chiếc bongdaso wap máy điện mới là một rào cản tài chính lớn. Đồng thời, giá trị bongdaso wap máy xăng cũ của họ có thể bị giảm mạnh hoặc mất giá hoàn toàn khi chính sách có hiệu lực, gây thiệt hại đáng kể về tài sản.

Theo đó, đầu tiên là việc cần thiết của một phương án chuyển đổi thực tế và cần cân nhắc đến gánh nặng kinh tế mà người dân sẽ phải đối mặt.
Đánh giá được thực tế này, TP. Hồ Chí Minh cũng đưa ra đề án "Chuyển đổi bongdaso wap 2 bánh từ bongdaso wap xăng sang bongdaso wap điện cho tài xế công nghệ và giao hàng tại TP. Hồ Chí Minh" Nếu được thông qua, thời gian dự kiến áp dụng từ 1/1/2026. Phương án sẽ thực hiện thí điểm hỗ trợ với cho khoảng 400.000 shipper, tài xế công nghệ hoạt động chuyển đổi sang bongdaso wap điện theo từng giai đoạn.
Dự kiến từ tháng 1/2026, TP. Hồ Chí Minh bắt đầu áp dụng những chính sách ưu đãi, đồng thời ngừng cho phép đăng ký mới phù hiệu (ngừng ký hợp đồng mới) đối với tài xế bongdaso wap máy xăng có nhu cầu tham gia cung cấp dịch vụ trên các nền tảng gọi bongdaso wap công nghệ. Đề án đặt mục tiêu đến năm 2029 sẽ chuyển đổi toàn bộ bongdaso wap 2 bánh từ xăng sang điện cho tất cả shipper và tài xế công nghệ.
Bên cạnh chi phí, phương án chuyển đổi sang bongdaso wap điện còn gặp trở ngại lớn về hạ tầng. Hệ thống trạm sạc công cộng hiện nay còn rất hạn chế, phân bố thưa thớt và thiếu tiêu chuẩn kỹ thuật thống nhất, khiến việc tìm kiếm điểm sạc thuận tiện, an toàn và phù hợp với lịch trình di chuyển hàng ngày trở thành một thách thức lớn, đặc biệt tại các khu vực đô thị đông dân cư.
Mối lo ngại về an toàn cháy nổ khi sạc bongdaso wap điện, đặc biệt tại các chung cư cũ với hệ thống điện xuống cấp cũng là một mối bận tâm nghiêm trọng, đòi hỏi các quy chuẩn kỹ thuật và biện pháp kiểm soát an toàn đồng bộ trước khi mở rộng quy mô.
Được biết, về trạm sạc, TP. Hồ Chí Minh sẽ xây dựng 750-1.338 trạm sạc công cộng từ nay đến năm 2030, xã hội hóa đầu tư với chính sách mạnh (miễn/giảm tiền thuê đất, hỗ trợ tài chính) thu hút tư nhân.
Theo ông Đào Việt Long, Sở Xây dựng Hà Nội cũng đang nghiên cứu một cơ chế chính sách để triển khai thực hiện theo Điều 28 của Luật Thủ đô, trong đó có chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông xanh. Với chính sách này sẽ tập trung vào các cơ chế hỗ trợ qua nhiều hình thức: trực tiếp bằng tiền hay gián tiếp thông qua chính sách phí, lệ phí.
Bên cạnh đó, TP. Hà Nội cũng sẽ có chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp như doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp phương tiện xanh. Với doanh nghiệp kinh doanh vận tải, phương tiện công cộng thì sẽ có cơ chế hỗ trợ về lãi suất vay để doanh nghiệp được vay vốn ưu đãi, hoặc chính sách liên quan đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông xanh, nhằm giải quyết vấn đề lo ngại về trạm sạc.
"Xanh hóa" là hướng đi đúng đắn vấn đề chỉ là giải pháp thực hiện. Nhiều chuyên gia cho rằng, không thể chỉ cấm bongdaso wap máy chạy xăng đơn lẻ mà phải đi cùng với nhiều giải pháp hỗ trợ.
Để quá trình chuyển đổi bongdaso wap điện diễn ra hiệu quả, bền vững và an toàn, cần một lộ trình triển khai hợp lý với thời gian chuẩn bị tối thiểu2-3 năm, với các giải pháp thí điểm hợp lý, phù hợp.
Khoảng thời gian này sẽ giúp người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý có đủ điều kiện để giải quyết các khó khăn, thích ứng và phối hợp đồng bộ, hạn chế rủi ro và đảm bảo tính khả thi trong thực tiễn.