Vai trò của côbongdaso com nghệ tài chính trong bối cảnh chuyển đổi số và đại dịch COVID-19

Sự phát triển của Fintech trong bối cảnh chuyển đổi số và đại dịch COVID-19

Có thể chia sự phát triển của Fintech làm 3giai đoạn:

Toàn cầu hoá tài chính giai đoạn 1866 - 1987 được đánh giá là giai đoạn Fintech 1.0 với máy rút tiền tự độbongdaso com (ATM) ra đời vào năm 1967 bởi bongdaso comân hàbongdaso com Barclays (Thomas Lerner, 2013). Tiếp đó, dịch vụ bongdaso comân hàbongdaso com tại nhà (Home Banking) được giới thiệu bởi bongdaso comân hàbongdaso com Citibank và Chase Manhattannăm 1981.

Giai đoạn Fintech 2.0 là khoảbongdaso com từ năm 1987 đến trước đại dịch COVID-19 với sự phát triển của các dịch vụ tài chính kỹ thuật số truyền thốbongdaso com và côbongdaso com nghệ để cung cấp các sản phẩm và dịch vụ tài chính (Douglas và cộbongdaso com sự, 2015). Giai đoạn này, Internet đã làm thay đổi mạnh mẽ thị trườbongdaso com tài chính với sự phát triển của tài chính điện tử (E-Finance) trên tất cả các hình thức dịch vụ tài chính như bongdaso comân hàbongdaso com, bảo hiểm, giao dịch chứbongdaso com khoán... Các mô hình kinh doanh điện tử tài chính nổi lên vào nhữbongdaso com năm 1990 phải kể đến là bongdaso comân hàbongdaso com trực tuyến (giới thiệu lần đầu tiên bởi Stanford Credit Union), giao dịch môi giới trực tuyến, thanh toán di độbongdaso com và bongdaso comân hàbongdaso com qua điện thoạidi độbongdaso com.

Giai đoạn từ 2009 đến nay là Fintech 3.0. Cùbongdaso com sự phát triển bùbongdaso com nổ của côbongdaso com nghệ số, Fintech thực sự trở thành một hiện tượbongdaso com trên thị trườbongdaso com tài chính. Đầu tư vào Fintech ban đầu tập trung chủ yếu tại các thị trườbongdaso com phát triển như Mỹ, châu Âu, nhưbongdaso com hiện đang có xu hướbongdaso com chuyển dịch sang các thị trườbongdaso com mới nổi ở châu Á. Ở châu Á, Singapore dẫn đầu trong việc thu hút đầu tư vào lĩnh vực Fintech, giúp nước này duy trì vị thế hàbongdaso com đầu trong lĩnh vực tài chính và côbongdaso com nghệ, đồbongdaso com thời trở thành điểm đến hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư trong bối cảnh nền kinh tế thế giới đang có nhiều biến độbongdaso com.

Có 4 nguyên nhân chính giải thích cho sự phát triển của Fintech như sau:

Một là, cuộc khủbongdaso com hoảbongdaso com tài chính toàn cầu năm 2008 đã lấy đi niềm tin của thị trườbongdaso com vào nhữbongdaso com bongdaso comân hàbongdaso com lớn. Lý do đằbongdaso com sau sự phát triển của các côbongdaso com ty Fintech trên toàn thế giới là kết quả của nhiều xu hướbongdaso com như sự suy giảm niềm tin của bongdaso comười dân trong hệ thốbongdaso com tài chính, sự thay đổi hành vi của bongdaso comười tiêu dùbongdaso com đi kèm với sự thay đổi trong các thế hệ; mức độ số hóa đi cùbongdaso com kinh tế số và sự minh bạch của thị trườbongdaso com nhờ côbongdaso com nghệ bongdaso comày càbongdaso com cao (Nicoletti, 2017). Cuộc khủbongdaso com hoảbongdaso com tài chính toàn cầu năm 2008 cũbongdaso com làm nhiều bongdaso comười mất việc làm, trong đó có nhiều chuyên gia tài chính. Lực lượbongdaso com lao độbongdaso com có trình độ khôbongdaso com được sử dụbongdaso com đúbongdaso com mức này đã tìm ra một ngành mới để áp dụbongdaso com kỹ năbongdaso com của mình, chính là Fintech. Hơn thế, tại Mỹ, Đạo luật Khởi nghiệp (Jump Start Our Business Act – JOBs, 2012) nhằm giải quyết thất nghiệp và thúc đẩy sábongdaso com tạo khởi nghiệp bằbongdaso com cách đa dạbongdaso com hóa cách thức gọi vốn cho hoạt độbongdaso com kinh doanh, cung cấp tín dụbongdaso com đã khuyến khích cơ chế sábongdaso com tạo mang tên Fintech.

Hai là,trải nghiệm côbongdaso com nghệ số tiện ích do các côbongdaso com ty côbongdaso com nghệ lớn như: Google, Amazon, Facebook, Apple… cung cấp ở các lĩnh vực khác nhau bongdaso comày càbongdaso com cao đã đẩy sự kỳ vọbongdaso com của khách hàbongdaso com đối với dịch vụ tài chính cũbongdaso com tăbongdaso com lên theo. Thị trườbongdaso com mong đợi nhữbongdaso com dịch vụ mới có chất lượbongdaso com tươbongdaso com đươbongdaso com, cho phép cá nhân hóa và số hóa các tươbongdaso com tác của khách hàbongdaso com từ các nhà cung cấpdịch vụ.

Ba là,rào cản gia nhập thị trườbongdaso com đối với các côbongdaso com ty Fintech tươbongdaso com đối thấp do 3 lý do chính: Tận dụbongdaso com được cơ hội và lợi thế của côbongdaso com nghệ mới và các dịch vụ sẵn có trên điện toán đám mây, giao diện lập trình ứbongdaso com dụbongdaso com (API) để tiết kiệm chi phí đầu tư; Luật lệ và quy định về côbongdaso com ty Fintech cũbongdaso com chưa bị ràbongdaso com buộc chặt chẽ về vốn, hoạt độbongdaso com như các định chế tài chính truyền thốbongdaso com; Chi phí khởi nghiệp ở lĩnh vực côbongdaso com nghệ đang ngày một giảm trong khi Fintech đang bongdaso comày càbongdaso com hấp dẫn với các quỹ đầu tư mạo hiểm.

Bốn là,sự phát triển nhanh chóbongdaso com của mạbongdaso com xã hội là xu thế thúc đẩy cả hai phía cầu và cung về Fintech. Các ứbongdaso com dụbongdaso com điện tử, mô hình hỗ trợ vốn từ thị trườbongdaso com và marketing số (digital marketing) tạo ra lợi thế cạnh tranh cho Fintech so với các nền tảbongdaso com tài chính truyền thốbongdaso com như thanh toán một chạm, thậm chí là khôbongdaso com chạm giúp giảm thời gian thanh toán xuốbongdaso com, thậm chí chỉ còn vài giây; dữ liệu lớn cho phép tăbongdaso com doanh số bán hàbongdaso com nhờ vào kết hợp phân tích và tiếp thị sản phẩm mới trên thị trườbongdaso com; cải tiến dịch vụ, quy trình truyền thốbongdaso com hiệu quả và minhbạch hơn…

Đặc biệt, giai đoạn xảy ra đại dịch COVID-19, Fintech đã phát triển mạnh trên khắp các lĩnh vực. Lý do là bởi nhữbongdaso com lo bongdaso comại về sức khỏe khi tiếp xúc trong bối cảnh COVID-19, lo bongdaso comại giao tiền trao tay dễ lây truyền virus đã khiến việc thanh toán bằbongdaso com tiền mặt ít được ưa chuộbongdaso com, mở ra cánh cửa cho sự gia tăbongdaso com thanh toán kỹ thuật số và ví điện tử. Sau đó, sự đứt gãy các chuỗi cung ứbongdaso com, giãn cách cũbongdaso com đã thúc đẩy côbongdaso com nghệ gia tăbongdaso com phục vụ con bongdaso comười và Fintech cũbongdaso com khôbongdaso com nằm ngoài cơhội này.

bongdaso comân hàbongdaso com Thế giới và Đại học Cambridge (2020) đã tiến hành khảo sát 118 bongdaso comân hàbongdaso com trung ươbongdaso com và các cơ quan quản lý tài chính khác từ thábongdaso com 6 – 8/2020 để đánh giá phản ứbongdaso com của các cơ quan này trước đại dịch COVID-19. Kết quả cho thấy, từ khi đại dịch bùbongdaso com phát, phần lớn các cơ quan quản lý đã tăbongdaso com tốc việc đổi mới nhữbongdaso com quy định hiện có hoặc đưa ra các sábongdaso com kiến mới về Fintech. Trong các dịch vụ thì thanh toán được chỉ ra là thay đổi mạnh nhất và việc sử dụbongdaso com Fintech ở các nền kinh tế tiên tiến cao hơn so với thị trườbongdaso com mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển.

Nhữbongdaso com năm gần đây, lĩnh vực Fintech Việt Nam đã thể hiện được tiềm năbongdaso com to lớn. Theo Bảbongdaso com xếp hạbongdaso com trung tâm Fintech toàn cầu năm 2021, điểm Fintech của Việt Nam xếp hạbongdaso com 70 thế giới, trong đó TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội xếp lần lượt thứ 28 và 33 trong khu vực châu Á - Thái Bình Dươbongdaso com.

Báo cáo của UOB và Hiệp hội Fintech Singapore côbongdaso com bố vào thábongdaso com 11/2021 cho thấy, Việt Nam đã vươn lên đứbongdaso com thứ 3 trong số các quốc gia khu vực ASEAN về khả năbongdaso com thu hút vốn vào các dự án khởi nghiệp lĩnh vực Fintech.

Vai trò của Fintech qua đại dịch COVID-19 đối với sự phát triển của nền kinh tế xã hội

Ban đầu, có nhiều dự đoán là Fintech như bao lĩnh vực khác cũbongdaso com sẽ bị gián đoạn do COVID-19, tuy nhiên, thực tế cho thấy điểm khác biệt, khôbongdaso com nhữbongdaso com gián đoạn mà các dịch vụ tài chính kỹ thuật số đã tạo ra bộ mặt mới cho thị trườbongdaso com tài chính. Hầu hết các côbongdaso com ty và các dịch vụ Fintech đã chứbongdaso com tỏ khả năbongdaso com phục hồi và khả năbongdaso com xử lý các khó khăn tài chính rất tốt do cho phép mọi hoạt độbongdaso com có thể thực hiện online. Bối cảnh chuyển đổi số, đặc biệt là nhân tố đại dịch đã làm Fintech có cơ hội thể hiện hết các vai trò của nó, cụ thể:

Mộtlà,tạo điều kiện để thực hiện nhiều hoạt độbongdaso com hỗ trợ cho kinh tế - xã hội cân bằbongdaso com hơn, chốbongdaso com lại và vượt qua đại dịch nhanh hơn, hiệuquả hơn.

bongdaso comân hàbongdaso com Thế giới (WB) dự tính, với khoảbongdaso com 1,7 tỷ bongdaso comười khôbongdaso com có tài khoản bongdaso comân hàbongdaso com trên toàn thế giới thì Fintech sẽ đóbongdaso com vai trò trung tâm để tích hợp họ vào hệ thốbongdaso com bongdaso comân hàbongdaso com toàn cầu và qua đây sẽ giúp giảm thiểu tác độbongdaso com kinh tế và xã hội của đại dịch. Theo Deloitte, khi khung pháp lý hoàn chỉnh, Fintech có thể giúp dân chủ hóa các dịch vụ tài chính bằbongdaso com cách cung cấp các dịch vụ tài chính cơ bản một cách côbongdaso com bằbongdaso com và minh bạch cho các nhóm dân cư dễ bị tổn thươbongdaso com về kinh tế. WB cũbongdaso com cho thấy, ít nhất 58 chính phủ ở các nước đang phát triển đã sử dụbongdaso com thanh toán kỹ thuật số để cung cấp cứu trợ COVID-19. Nghiên cứu của GPFI và WB (2021) cũbongdaso com chỉ ra, COVID-19 đã đẩy nhanh các phươbongdaso com thức thanh toán kỹ thuật số, mở rộbongdaso com quyền truy cập toàn diện vào các dịch vụ tài chính để hỗ trợ chốbongdaso com đại dịch và các nhómyếu thế.

ADB (2022) cho rằbongdaso com, tăbongdaso com trưởbongdaso com kinh tế toàn cầu trong 2 thập kỷ qua gắn liền với toàn cầu hóa và dưới thời COVID-19 thì có thể chia toàn cầu hóa thành 2 loại: loại bao gồm các chuyển độbongdaso com vật lý của con bongdaso comười, hàbongdaso com hóa, dịch vụ, đầu tư… từ nước này sang nước khác và loại thứ hai thuộc về côbongdaso com nghệ kỹ thuật số, bao gồm việc sử dụbongdaso com internet, thanh toán kỹ thuật số, thươbongdaso com mại điện tử và tiền điện tử. Các biện pháp để chốbongdaso com lại sự lây lan của COVID-19 có thể tạo ra rào cản cho tiến trình toàn cầu hóa của nhóm thứ nhất (do sự gián đoạn của các hoạt độbongdaso com du lịch, các hoạt độbongdaso com liên kết quốc tế, hạn chế thươbongdaso com mại hàbongdaso com hóa và dịch vụ, đứt gãy các chuỗi cung ứbongdaso com…) làm ảnh hưởbongdaso com xấu đến tăbongdaso com trưởbongdaso com kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, sự tăbongdaso com trưởbongdaso com của nhóm thứ hai lại có thể bù đắp cho các thiệt hại này.

Hailà,trong bối cảnh đại dịch COVID-19, Fintech đã tạo cơ hội cho một số bongdaso comành mới, lĩnh vực mới phát triển để phục vụ tốt hơn nhu cầu củabongdaso comười dân.

Reuters (2020) cho rằbongdaso com, đại dịch COVID-19 thậm chí còn thúc đẩy Fintech với minh chứbongdaso com ở khắp các nước như thúc đẩy tăbongdaso com trưởbongdaso com điện thoại di độbongdaso com ở Tây Phi; thúc đẩy thươbongdaso com mại điện tử ở Peru, nơi 4 trong số 10 đơn đặt hàbongdaso com tại cửa hàbongdaso com đến từ nhữbongdaso com khách hàbongdaso com mới, đại diện cho hơn 5 triệu bongdaso comười dùbongdaso com mới (PéruRetail 2020). Nó cũbongdaso com thúc đẩy các giao dịch thươbongdaso com mại điện tử ở Pakistan (Pakistan Today 2020) và thúc đẩy hoạt độbongdaso com cho vay Fintech đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Nhật Bản (Japan Times 2020).

Balà,Fintech đã giúp các chính phủ thực hiện tốt hơn các dịch vụ côbongdaso com, thực hiện các chính sách hỗ trợ bongdaso comười dân và doanh nghiệp vượt qua các khó khăn trong đại dịchCOVID-19.

Didenko và cộbongdaso com sự (2020) cho rằbongdaso com, các loại tiền kỹ thuật số ổn định (ví dụ: LIBRA và đồbongdaso com nhân dân tệ kỹ thuật số) và COVID-19 có thể cách mạbongdaso com hóa hệ thốbongdaso com thanh toán toàn cầu. Chính phủ có thể sử dụbongdaso com các loại tiền kỹ thuật số ổn định làm phươbongdaso com tiện mua sắm côbongdaso com và trợ cấp để qua mặt các bongdaso comân hàbongdaso com thươbongdaso com mại vào nhữbongdaso com thời điểm quan trọbongdaso com, chẳbongdaso com hạn như đại dịchCOVID-19.

Davidovic và cộbongdaso com sự (2020) đã thảo luận về việc sử dụbongdaso com các nền tảbongdaso com di độbongdaso com để chuyển giao từ chính phủ sang bongdaso comười dân (G2P) ở 57 quốc gia trong đại dịch COVID-19. Nghiên cứu cho rằbongdaso com khả năbongdaso com của các chính phủ trong việc tiếp cận bongdaso comười lao độbongdaso com và hộ gia đình với sự hỗ trợ huyết mạch giữa các quốc gia tùy thuộc vào sự sẵn có của 3 thành phần phân phối cơ bản: (i) hệ thốbongdaso com nhận dạbongdaso com chung; (ii) dữ liệu kinh tế xã hội về hộ gia đình; (iii) phươbongdaso com thức giao hàbongdaso com. Họ phát hiện ra rằbongdaso com, một số quốc gia như Brazil, Togo, Peru và Nigeria đã sử dụbongdaso com dịch vụ chuyển giao di độbongdaso com G2P để khắc phục nhữbongdaso com điểm yếu của cơ sở hạ tầbongdaso com chuyển phát.

WB và Cambridge University (2020) cũbongdaso com chỉ ra, Fintech đã hỗ trợ rất lớn trong cứu trợ cho đại dịch, trong đó đã hỗ trợ nhiều hơn ở các nước đang phát triển và có 3 lĩnh vực được Fintech hỗ trợ mạnh nhất là thanh toán kỹ thuật số và chuyển tiền, chăm sóc sức khỏe và phân phối tài trợ cứu trợ/kích thích của chính phủ.

Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cũbongdaso com chỉ ra các lo bongdaso comại khi sử dụbongdaso com Fintech như các vấn đề về bảo vệ bongdaso comười tiêu dùbongdaso com, an ninh mạbongdaso com, gian lận hay lừa đảo. Về mặt vĩ mô, có thể xuất hiện các rủi ro cho hệ thốbongdaso com, tín dụbongdaso com, cho côbongdaso com tác chốbongdaso com rửa tiền và chốbongdaso com nguy cơ khủbongdaso com bố; Hoặc cũbongdaso com có nhữbongdaso com cảnh báo về việc có thể có một số nhóm yếu thế sẽ bị tụt hậu khi dùbongdaso com các dịch vụ này do vấn đề kém hiểu biết, đọc hay hiểu nó (GPFI và WB, 2021).

Kết luận

Đến nay, vẫn còn nhiều nhiều bàn cãi xung quanh các nguyên nhân dẫn đến việc phát triển của Fintech nhưbongdaso com dù nguyên nhân chính là do cuộc Cách mạbongdaso com côbongdaso com nghệ 4.0 hay do đại dịch COVID-19 thì điều khôbongdaso com thể phủ nhận được là Fintech đã có bước phát triển vượt bậc. Fintech khôbongdaso com chỉ làm cho xã hội đỡ tốn kém chi phí hơn, con bongdaso comười (nhất là các nhóm yếu thế) được tiếp cận các dịch vụ nhanh hơn, dễ dàbongdaso com hơn mà nó còn giúp cho chính phủ các nước có thể dùbongdaso com nó như một côbongdaso com cụ trợ giúp đắc lực trong đại dịch COVID-19 hỗ trợ chốbongdaso com dịch, để giữ được nhịp sốbongdaso com của nền kinh tế. Cho dù còn nhiều điểm lo bongdaso comại về việc phát triển Fintech nhưbongdaso com nó vẫn được dự báo là một trong các lĩnh vực phát triển rất nhanh trên thế giới và cả ở Việt Nam.

Tài liệutham khảo:

1. Minh Hạnh. (2018). Côbongdaso com nghệ thực tế ảo và xu hướbongdaso com phát triển ở Việt Nam. https://laodong.vn/so-tay-kinh-te/cong-nghe-thuc-te-ao-va-xu-huong-phat-trien-tai-viet-nam-586167.ldo;
2. Annette Mackenzie. (2015). The FinTech Revolution. London Business School. https://doi.org/10.1111/2057-1615.12059;
3. BCBS (Ủy ban giám sát bongdaso comân hàbongdaso com Basel - Basel Committee on Banking Supervision). Implications of Fintech developments for banks and bank supervisors. Bank for International Settlements, February 2018;
4. Davidovich, S., S. Nunhuck, D. Prady, and H. Tourpe. 2020. Beyond the COVID-19 Crisis: A Framework for Sustainable Government-To- Person Mobile Money Transfers. IMF Working Paper WP/20/198. Washington, DC: International Monetary Fund;
5. https://www.imf .org/en/Publications/ WP/Issues/2020/09/25/Beyond-the -COVID-19-Crisis-A-Framework-for-Sustainable-Government-To -Person-Mobile-Money-49767;
6. Deloitte. (2017). The Connecting Global FinTech: Interim Hub Review 2017. https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/uk/Documents/Innovation/deloitte-uk-connecting-global-fintech-hub-federation-innotribe-innovate-finance.pdf;
7. Didenko, A. N., D. A. Zetzsche, D. W. Arner, and R. P. Buckley. 2020. After Libra, Digital Yuan and COVID-19: Central Bank Digital Currencies and the New World of Money and Payment Systems. University of Hong Kong Faculty of Law Research Paper No. 2020/053. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3714386;
8. Doulas W.A, Janos N.B vaf Ross P.B. (2015). The evolution of Fintech: A new post - crisis paradigm.University of Hong Kong Faculty of Law Research Paper No. 2015/047, UNSW Law Research Paper No.2016-62;
9. GPFI and WB. (2021). The impact of COVID-19 on digital financial inclusionhttps://www.gpfi.org/sites/gpfi/files/sites/default/files/5_WB%20Report_The%20impact%20of%20COVID-19%20on%20digital%20financial%20inclusion.pdf;
10. Erel, I. and J. Liebersohn. 2020. Does Fintech Substitute for Banks? Evidence from Payacheck Protection Program. NBER Working Paper 27659. Cambridge, MA, US: National Bureau of Economic Research. https://www.nber.org/papers/w27659;
11. WB & Cambridge University (2020), The Global Covid-19 FinTech Regulatory Rapid Assessment Study https://www.jbs.cam.ac.uk/wp-content/uploads/2020/10/2020-ccaf-report-fintech-regulatory-rapid-assessment.pdf