Truyền thông chính sách: Một số vấn đề đặt ra với Bộ Tài chính
Bộ Tài chính là cơ quan quản lý đa ngành, đa lĩnh vực. Hàng năm, Bộ Tài chính phải soạn thảo, ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền (Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ) ban hành một lượng lớn văn bản quy phạm pháp luật. Để việc truyền thông chính sách đối với các văn bản quy phạm pháp luật của Bộ Tài chính được thực hiện đầy đủ, thống nhất, đạt hiệu quả cao, các giải pháp đồng bộ cần được thực hiện, trong đó có việc tiếp tục hoàn thiện thể chế về công tác truyền thông.
Truyền thông bongdaso wap sách trong quá trình xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật
Ở Việt Nam, truyền thông bongdaso wap sách tuy là một thuật ngữ được sử dụng chưa lâu, song cũng thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu. Một số tác giả cho rằng, truyền thông bongdaso wap sách là quá trình tương tác, trao đổi, chia sẻ thông tin về bongdaso wap sách giữa các cơ quan truyền thông với đông đảo quần chúng nhằm tuyên truyền, phổ biến quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, bongdaso wap sách, pháp luật của Nhà nước, tạo sự thống nhất trong nhận thức, hành động của xã hội.
Nhấn mạnh tính đặc thù của truyền thông bongdaso wap sách, có tác giả cho rằng, truyền thông bongdaso wap sách là quá trình tương tác, trao đổi, chia sẻ thông tin giữa các cơ quan truyền thông nhà nước với đông đảo quần chúng trong chu trình bongdaso wap sách, bao gồm: Nhận diện vấn đề bongdaso wap sách; hoạch định bongdaso wap sách; thực thi bongdaso wap sách và đánh giá bongdaso wap sách nhằm thúc đẩy sự phát triển của đất nước và sự đồng thuận trong xã hội.
Tiếp cận từ khoa học quản trị, tác giả Nguyễn Thị Thu Vân cho rằng, “truyền thông bongdaso wap sách là quá trình chia sẻ, tương tác xã hội để thông tin bongdaso wap sách từ chủ thể hoạch định, thực thi và đánh giá bongdaso wap sách đến các chủ thể khác nhằm tăng cường sự hiểu biết, nhận thức và thay đổi hành vi của chủ thể bongdaso wap sách để đạt mục tiêu bongdaso wap sách”. Tác giả Tạ Ngọc Tấn (2019) cho rằng, truyền thông bongdaso wap sách được hiểu là quá trình làm cho các cơ quan thực thi bongdaso wap sách và người dân hiểu, ủng hộ và hợp tác trong quá trình ban hành và thực hiện các bongdaso wap sách côngnhất định.
Cụ thể hơn, về giai đoạn hoạch định bongdaso wap sách, tài liệu hướng dẫn về truyền thông bongdaso wap sách của Bộ Tư pháp (2023) đưa ra định nghĩa: Truyền thông dự thảo bongdaso wap sách là hoạt động do các cơ quan, đơn vị, cá nhân chủ trì soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) chủ động phối hợp với các cơ quan thông tin, báo chí và các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan nhằm cung cấp thông tin rộng rãi về nội dung của dự thảo bongdaso wap sách bằng các hình thức phù hợp, đúng quy định pháp luật đến đối tượng chịu sự tác động và toàn xã hội trên cơ sở tương tác, thông tin đa chiều; công khai, minh bạch nội dung tiếp thu, giải trình, dự kiến sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện bongdaso wap sách, thể chế. Quá trình tổ chức truyền thông dự thảo bongdaso wap sách được thực hiện thông qua 5 bước, cụ thể: (i) Lựa chọn và xác định nội dung truyền thông dự thảo bongdaso wap sách; (ii) Xây dựng Kế hoạch tổ chức truyền thông dự thảo bongdaso wap sách; (iii) Xây dựng tài liệu truyền thông dự thảo bongdaso wap sách; (iv) Triển khai tổ chức truyền thông dự thảo bongdaso wap sách thông qua các hình thức phù hợp, đa dạng và hiệu quả; v) Tổ chức tiếp nhận, xử lý thông tin góp ý và phản hồi ý kiến góp ý đối với dự thảo chính sách.
Tổng hợp các quan điểm về truyền thông bongdaso wap sách ở trên có thể rút ra một số kết luận về đặc điểm chung về truyền thông bongdaso wap sách: Truyền thông bongdaso wap sách là sự tương tác, trao đổi, chia sẻ thông tin về bongdaso wap sách; Truyền thông bongdaso wap sách có sự tham gia của cơ quan truyền thông nhằm tuyên truyền, phổ biến đường lối, bongdaso wap sách nhằm tăng cường sự hiểu biết, nhận thức, tạo sự đồng thuận xã hội trong thực hiện mục tiêu bongdaso wap sách; Truyền thông bongdaso wap sách được thực hiện ở tất cả các khâu của chu trình chính sách.
Như vậy, có thể hiểu: truyền thông bongdaso wap sách là sự tương tác, trao đổi, chia sẻ thông tin về bongdaso wap sách giữa cơ quan truyền thông bongdaso wap sách với đối tượng bongdaso wap sách trong chu trình bongdaso wap sách, tăng cường sự hiểu biết, nhận thức, tạo sự đồng thuận xã hội để đạt mục tiêu chính sách.
Hoạt động truyền thông bongdaso wap sách đang triển khai tại Bộ Tài bongdaso wap
Truyền thông bongdaso wap sách bao gồm các yếu tố: nguồn phát (chủ thể), thông điệp, kênh truyền thông, đối tượng tiếp nhận,hiệu quả.
Tại Việt Nam, Bộ Tài bongdaso wap là một cơ quan quản lý đa ngành, đa lĩnh vực. Hằng năm, Bộ Tài bongdaso wap phải soạn thảo, ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền (Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, bongdaso wap phủ) ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) số lượng khá lớn. Trong số VBQPPL được ban hành có nhiều bongdaso wap sách mới, phức tạp, nhạy cảm, phạm vi áp dụng trải rộng trên toàn quốc, đối tượng chịu sự tác động rất lớn, bao gồm người dân, tổ chức và doanh nghiệp.Tại Bộ Tài bongdaso wap, hoạt động truyền thông bongdaso wap sách gồm các yếu tố:
- Nguồn phát:Tại Bộ Tài bongdaso wap, hoạt động truyền thông về cơ bản được thực hiện theo mô hình truyền thông 2 chiều. Trong đó, nguồn phát chủ yếu đến từ các bộ phận truyền thông mà ở khối cơ quan Bộ, Văn phòng Bộ (Phòng Báo chí truyền thông) là đầu mối phát đi. Tại Khối các Tổng cục, bộ phận truyền thông các Tổng cục làm đầu mối phát đi.
Hằng năm, căn cứ vào chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật và kế hoạch truyền thông của các đơn vị trong Bộ, Văn phòng Bộ chủ trì xây dựng Kế hoạch thông tin, tuyên truyền của Bộ Tài bongdaso wap. Căn cứ vào kế hoạch truyền thông của Bộ, các Tổng cục xây dựng kế hoạch truyền thông riêng của từngTổng cục.
- Thông điệp:Ở khối cơ quan Bộ/Tổng cục, Văn phòng Bộ/Bộ phận truyền thông phát đi các nội dung về truyền thông bongdaso wap sách trên cơ sở nội dung do các đơn vị soạn thảo bongdaso wap sáchcung cấp.
Trên cơ sở kế hoạch đã được ban hành, Văn phòng Bộ/bộ phận truyền thông làm đầu mối phối hợp chặt chẽ với các đầu mối truyền thông, đơn vị xây dựng bongdaso wap sách, các kênh truyền thông (cơ quan báo chí truyền thông trong và ngoài ngành) để phát đi thông điệp tới đối tượng thụ thưởng bongdaso wap sách (người dân, doanh nghiệp)
Tuy nhiên, ngoài nguồn phát nêu trên, hàng năm, Bộ Tài bongdaso wap đều xây dựng và ban hành Kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật và kế hoạch hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp. Việc xây dựng và ban hành các kế hoạch thông tin tuyên truyền và phổ biến pháp luật do đầu mối là Vụ Pháp chế chủ trì xây dựng và triển khai.
Thực tế cho thấy, giữa các kế hoạch truyền thông và kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật và kết hoạch hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp chưa có sự liên kết với nhau. Điều này sẽ phần nào làm hạn chế hiệu quả truyền thông bongdaso wap sách và phổ biến giáo dụcpháp luật.
- Kênh truyền thông:Bộ Tài bongdaso wap sử dụng đa dạng các kênh truyền thông, từ các kênh truyền thông tự có (Cổng Thông tin điện tử (TTĐT) Bộ Tài bongdaso wap/các trang TTĐT của các đơn vị; cơ quan báo chí của Bộ Tài bongdaso wap: Thời báo Tài bongdaso wap, Tạp chí Tài bongdaso wap và các Tạp chí tại các Tổng cục thuộc Bộ: Tạp chí Thuế, Tạp chí Hải quan, Tạp chí quản lý ngân quỹ nhà nước; Các kênh truyền thông đại chúng (cơ quan báo chí ngoài ngành Tài bongdaso wap) đến mạng xã hội (facebook, zalo) để thực hiện truyền tải các thông điệp truyền thông.
- Đối tượng truyền thông:cộng đồng doanh nghiệp, người dân. Tùy thuộc vào từng nội dung truyền thông, Bộ Tài bongdaso wap sẽ sử dụng các hình thức và kênh truyền thông phù hợp.
- Hiệu quả:Những nỗ lực trong hoạt động truyền thông bongdaso wap sách của Bộ Tài bongdaso wap đã đạt được những kết quả rất đáng khích lệ. Nếu xét trên tiêu chí về mặt định lượng để đánh giá về hiệu quả truyền thôngcho thấy:
Theo thống kê của Cục Báo chí, Bộ Thông tin và Truyền thông, từ ngày 01/01/2023 đến ngày 31/12/2023 các cơ quan thông tấn báo chí đã có 1.062.376 tin, bài phóng sự về lĩnh vực tài bongdaso wap, tăng 94.869 tin, bài, phóng sự so với năm 2022 là 967.507 tin bài. Ngày nhiều có 5.334 tin, bài. Ngày ít có 1.311 tin bài. Trong đó, các tin, bài liên quan đến lĩnh vực ngân sách là 249.512 tin bài; chứng khoán là 161.828 tin bài; thị trường chứng khoán là 63.931 tin bài; trái phiếu là 92.556 tin bài; về tài bongdaso wap, thuế, bảo hiểm là 558.105tin bài.
Như vậy, nếu xét trên các tiêu chí về số lượng các tin, bài, ảnh, phóng sự… liên quan đến hoạt động truyền thông bongdaso wap sách của ngành Tài bongdaso wap được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng cho thấy, số lượng tin bài vượt trội, đặc biệt liên quan đến lĩnh vực thuế, hải quan, chứng khoán. Hầu hết các cơ quan báo chí truyền thông lớn đều có chuyên mục quan trọng liên quan đến bongdaso wap sách kinh tế-tài bongdaso wap-ngân sách.
Về thông điệp được phát ra, với những cơ quan báo chí truyền thông có hoạt động hợp tác, hợp đồng về truyền thông với các đơn vị thuộc Bộ Tài bongdaso wap thì về cơ bản, thông điệp được truyền tải đúng với tinh thần cơ quan ban hành chinh sách. Tuy vậy, với số lượng đầu báo bongdaso wap thống tại Việt Nam lên đến hàng nghìn cơ quan, thì cũng vẫn còn rất nhiều nội dung khác với quan điểm của cơ quan xây dựng, ban hành bongdaso wap sách. Do đó, rất cần có những thông điệp truyền thông ngắn gọn, phù hợp với nội dung chính sách.
Rà soát, hoàn thiện các quy định về truyền thông bongdaso wap sách
Truyền thông bongdaso wap sách là một phần quan trọng trong hoạt động truyền thông và đã được cụ thể hóa ở nhiều luật, nghị quyết, quyết định của Đảng, Nhà nước. Hiện nay, hệ thống pháp luật nước ta đã có những quy định khá đầy đủ, chi tiết về việc phổ biến, thông tin bongdaso wap sách trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật.
Trong đó, tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) đã quy định nguyên tắc xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo hướng bảo đảm tính minh bạch trong quy định của văn bản quy phạm pháp luật, tính công khai, dân chủ trong tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của cá nhân, cơ quan, tổ chức và việc lấy ý kiến đối với dự thảo văn bản quy phạm pháp luật là yêu cầu bắt buộc trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật.
Luật Phổ biến giáo dục pháp luật năm 2012, Luật Tiếp cận thông tin năm 2016 quy định quyền tiếp cận thông tin của công dân, trong đó xác định những thông tin phải được công khai rộng rãi bao gồm cả các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; hình thức thông tin pháp luật.
Luật Báo chí năm 2016 đã nêu rõ chức năng của báo chí: “Báo chí ở nước Cộng hòa XHCN Việt Nam là phương tiện thông tin đại chúng thiết yếu đối với đời sống xã hội; là cơ quan ngôn luận của các tổ chức của Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội; là diễn đàn của nhân dân”. Đối với nhiệm vụ công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình của cơ quan nhà nước, báo chí có vai trò: Là phương tiện để các tổ chức của Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội thực hiện nhiệm vụ công khai, minh bạch và giải trình; Là nơi người dân thể hiện những tâm tư, nguyện vọng đóng góp ý kiến của mình về đến các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong hoạt động quản lý nhà nước; Báo chí có vai trò thực hiện chức năng giám sát và phản biện xã hội về hoạt động của các cơ quan nhà nước nói chung và hoạt động công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trìnhnói riêng.
Bên cạnh đó, ngày 09/02/2017, bongdaso wap phủ ban hành Nghị định số 09/2017/NĐ-CP quy định chi tiết việc phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí của các cơ quan hành bongdaso wap nhà nước. Đặc biệt, Thủ tướng bongdaso wap phủ ban hành Quyết định số 407/QĐ-TTg ngày 30/3/2022 phê duyệt Đề án “Tổ chức truyền thông bongdaso wap sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật giai đoạn 2022-2027”. Đề án được xác định là một trong những văn bản quan trọng để hoạt động truyền thông bongdaso wap sách có tác động lớn đến xã hội được thực hiện từ sớm, từ xa, ngay từ khi lập đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm đồng bộ, bài bản, hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng bongdaso wap sách, thể chế, tạo đồng thuận xã hội cũng như ý thức tôn trọng, tuân theo pháp luật của người dân, doanh nghiệp, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh củađất nước.
Nhằm đồng bộ, cụ thể hóa các quy định tại các luật, nghị định, quyết định, chỉ thị… liên quan đến việc tiếp cận thông tin, công khai minh bạch thông tin và công tác truyền thông bongdaso wap sách, trong thời gian qua, Bộ Tài bongdaso wap cũng đã ban hành nhiều văn bản của đơn vị làm căn cứ pháp lý triển khai thực hiện nhiệm vụ truyền thông bongdaso wap sách như: Quyết định số 2239/QĐ-BTC ngày 27/11/2018 của Bộ Tài bongdaso wap về việc Ban hành Quy chế cung cấp thông tin cho công dân thuộc phạm vi, trách nhiệm của Bộ Tài bongdaso wap; Quyết định số 1617/QĐ-BTC ngày 18/8/2017 của Bộ Tài bongdaso wap về việc ban hành Quy chế phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí; Quyết định số 469/QĐ-BTC ngày 13/3/2017 về việc ban hành quy chế làm việc của Bộ Tài bongdaso wap; Quyết định 1690/QĐ-BTC ngày 04/8/2023 ban hành quy chế hoạt động Cổng TTĐT nội bộ Bộ Tài bongdaso wap. Tại các đơn vị thuộc và trực thuộc Bộ Tài bongdaso wap cũng ban hành các quy định riêng nhằm thực hiện hoạt động truyền thông bongdaso wap sách của đơn vị như các quyết định của đơn vị nhằm triển khai Quyết định về việc ban hành Kế hoạch thông tin, tuyên truyền về các lĩnh vực hoạt động của Bộ Tài bongdaso waphàng năm…
Trước yêu cầu, chỉ đạo của bongdaso wap phủ, gần đây, Bộ Tài bongdaso wap đã quan tâm hơn đến công tác truyền thông bongdaso wap sách và cụ thể hóa bằng hành động. Các dự án Luật, Thông tư, Nghị định mới dự báo có tác động đến nhiều đối tượng khác nhau cũng đã bắt đầu được Lãnh đạo Bộ, Lãnh đạo đơn vị quan tâm đến công tác truyền thông ngay từ khâu dự thảo chính sách.
Tuy vậy, việc truyền thông bongdaso wap sách tại Bộ Tài bongdaso wap chưa được quy định cụ thể nên đối với nhiều bongdaso wap sách, bộ phận truyền thông chưa được tham gia từ khâu ban đầu của chu trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Việc truyền thông bongdaso wap sách ở khâu dự thảo mới chỉ dừng lại ở hình thức như đăng tải công báo, công khai trên cổng TTĐT Bộ, Cổng TTĐT bongdaso wap phủ chứ chưa được thực hiện dưới nhiều hình thức đa dạng khác, chưa đi sâu vào dự báo tác động của bongdaso wap sách đến các đối tượng chịu sự tác động trực tiếp và các chủ thể chịu trách nhiệm tổ chức thi hành bongdaso wap sách trong thực tế và trong quá trình tổ chức, soạn thảo bongdaso wap sách, chưa đi sâu phân tích hoặc nêu ý kiến nhiều chiều, do đó, chưa đảm bảo chất lượng truyền thông, đôi khi công chúng-những đối tượng bị tác động trực tiếp bởi bongdaso wap sách không để ý…
Thời gian tới, để việc truyền thông bongdaso wap sách đối với các văn bản quy phạm pháp luật của Bộ Tài bongdaso wap được thực hiện đầy đủ, thống nhất và đồng bộ, Bộ Tài bongdaso wap cần yêu cầu truyền thông bongdaso wap sách tại tất cả các khâu của quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật đối với tất cả các văn bản quy phạm pháp luật, đặc biệt là các văn bản quy phạm pháp luật dự kiến có tác động lớn đến xã hội.
Một trong những giải pháp quan trọng để hoạt động truyền thông bongdaso wap sách tại Bộ Tài bongdaso wap đi vào nền nếp, quy củ và thực hiện thống nhất trong toàn hệ thống là tiếp tục hoàn thiện thể chế về công tác truyền thông. Qua nghiên cứu các văn bản pháp luật, các quy định về truyền thông bongdaso wap sách cho thấy, hiện nay, những quy định về hoạt động truyền thông bongdaso wap sách được quy định rải rác trong rất nhiều văn bản khác nhau của Đảng,Nhà nước.
Từ những hạn chế trên, để công tác truyền thông bongdaso wap sách thực sự đi vào hiệu quả, cần tổng kết việc thực hiện các chương trình, đề án về truyền thông bongdaso wap sách. Trên cơ sở kết quả rà soát, tổng kết, khi bongdaso wap phủ, Bộ Tư pháp có chủ trương tổng kết Luật ban hành VBQPPL, Vụ Pháp chế (Bộ Tài bongdaso wap) báo cáo Bộ có ý kiến đề nghị các cơ quan này nghiên cứu, bổ sung quy định về truyền thông bongdaso wap sách vào các vănbản QPPL.
Hiện nay, Bộ Tài bongdaso wap đã có quy định về hoạt động truyền thông của Bộ Tài bongdaso wap nói chung. Tuy nhiên, quy định về truyền thông bongdaso wap sách cần nhanh chóng triển khai một số nộidung sau:
Thứ nhất, hệ thống tổ chức pháp chế của Bộ Tài bongdaso wap chủ động, phối hợp với các đầu mối truyền thông của Bộ Tài bongdaso wap và các đơn vị các cơ quan cùng nghiên cứu, bổ sung nhiệm vụ truyền thông bongdaso wap sách có tác động lớn đến xã hội trong quá tình xây dựng VBQPPL của Bộ Tài bongdaso wap.
Thứ hai, nghiên cứu, bổ sung Quy chế xây dựng, ban hành VBQPPL, hoàn thiện hệ thống pháp luật tài bongdaso wap ban hành kèm theo Quyết định số 72/QĐ-BTC ngày 20/1/2022 của Bộ Tài bongdaso wap một số nội dung sau: bổ sung Khái niệm về truyền thông bongdaso wap sách; Trách nhiệm của các đơn vị, cơ quan truyền thông và cơ quan kiểm soát pháp luật của Bộ Tài bongdaso wap trong việc thực hiện truyền thông bongdaso wap sách đối với các VBQPPL của Bộ Tài bongdaso wap.
Thứ ba,nghiên cứu xây dựng Bộ quy tắc ứng xử chung với báo chí, trong đó có các nội dung: Kỹ năng cung cấp thông tin cho báo chí; Kỹ năng xử lý khủng hoảng truyền thông; Kỹ năng trả lời phỏng vấn; Kỹ năng lập các kế hoạch truyền thông.
Tài liệutham khảo:
- Quốc hội, Luật Báochí 2016;
- Học viện Báo chí và tuyên truyền; Báo Đại biểu Nhân dân-Cơ quan Hợp tác quốc tế Hàn Quốc (2017): Truyền thông bongdaso wap sách- kinh nghiệm Việt Nam và Hàn Quốc, NXB bongdaso wap trị Quốc gia Sự thật;
- Học viện Báo chí và Tuyên truyền, C. t. (2018). Truyền thông bongdaso wap sách và đồng thuận xã hội. Hà Nội: NXB bongdaso wap trị Quốc gia Sự thật;
- Hướng dẫn kỹ năng truyền thông bongdaso wap sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Tư pháp (2023);
- Tạ Ngọc Tấn (2019), Truyền thông bongdaso wap sách ở Việt Nam hiện nay: cơ hội và thách thức. In Truyền thông bongdaso wap sách và năng lực tiếp nhận của công chúng (p. 23). Hà Nội: Nxbbongdaso wap trị Quốc gia Sự thật;
- Nguyễn Thị Thu Vân. (2023). Quản trị truyền thông bongdaso wap sách trong cơ quan nhà nước. Tạp chí Quản lý nhà nước, số 324 (1/2023), 49-53;
- http://tailieu.ttbd.gov.vn:8080/index.php/tin-tuc/tin-tuc-ho-tro-boi-duong/item/1348-m-t-s-v-n-d-ly-lu-n-v-mo-hinh-truy-n-thong.