bongdaso

Giới thiệu

bongdaso DN khởi nghiệp đã và đang tạo ra những động lực mới cho nền kinh tế với những hướng đi mới, những cách làm sáng tạo. Theo Tổng cục Thống kê, năm 2022, cả nước có 148.500 DN đăng ký thành lập mới với tổng số vốn 1.590,9 nghìn tỷ đồng, tăng 27,1% về số DN, giảm 1,3% về vốn đăng ký so với năm 2021 (Tổng cục Thống kê, 2022).

Nhận thức được tầm quan trọng của khởi nghiệp, Việt Nam đã áp dụng bongdaso chính sách khởi nghiệp và tiến hành hỗ trợ DN để thúc đẩy khởi nghiệp. Tuy nhiên, để tăng cường hiệu quả của việc triển khai bongdaso chính sách, cần có những giải pháp khắc phục hạn chế của bongdaso chương trình, đề án thúc đẩy khởi nghiệp đang triển khai. Đây là cơ sở để phát triển khởi nghiệp tại Việt Nam hiệu quả, phù hợp hơn.

Chính sách và bongdaso hoạt động thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại Việt Nam

Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng khẳng định, coi khoa học và công nghệ và ĐMST là 1 trong bongdaso đột phá chiến lược quan trọng nhất tiến tới phát triển nhanh, bền vững. Đồng thời yêu cầu: “Có thể chế, cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, thúc đẩy ứng dụng, chuyển giao công nghệ; nâng cao năng lực nghiên cứu, làm chủ một số công nghệ mới, hình thành năng lực sản xuất mới có tính tự chủ và khả năng thích ứng, chống chịu của nền kinh tế; lấy doanh nghiệp làm trung tâm nghiên cứu phát triển, ứng dụng và chuyển giao công nghệ, ứng dụng công nghệ số. Phát triển hệ thống ĐMST quốc gia, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo”.

Năm 2017, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa do Quốc hội ban hành và Nghị định số 39/2018/NĐ-CP, ngày 11/3/2018 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đây là hành lang pháp lý quan trọng trong việc xây dựng bongdaso chính sách hỗ trợ cho DN, đặc biệt là bongdaso DN khởi nghiệp tại Việt Nam.

Để thúc đẩy DN ĐMST phát triển, nhiều đề án về hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST đã được Chính phủ ban hành, như: Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST quốc gia đến năm 2025” (ban hành theo Quyết định số 844/QĐ-TTg, ngày 18/5/2016 của Thủ tướng Chính phủ) đã quy định chi tiết về đối tượng hỗ trợ là bongdaso cá nhân, nhóm cá nhân có dự án khởi nghiệp và bongdaso DN, tổ chức cung cấp bongdaso dịch vụ, cơ sở vật chất… hoàn thiện thể chế, xây dựng đầy đủ bongdaso chính sách bổ trợ cho khởi nghiệp. Tiếp đến là Đề án “Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025” (ban hành theo Quyết định số 1665/QĐ-TTg, ngày 30/10/2017 của Thủ tướng Chính phủ).

Một số chính sách khác của Chính phủ cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển DN khởi nghiệp, như: Nghị định số 13/2019/NĐ-CP, ngày 01/02/2019 của Chính phủ về DN khoa học và công nghệ. Nghị định số 94/2020/NĐ-CP, ngày 21/8/2020 của Chính phủ quy định cơ chế, chính sách ưu đãi đối với Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia, đã xác định rõ DN khởi nghiệp sáng tạo là DN được thành lập theo quy định của pháp luật để thực hiện ý tưởng trên cơ sở khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới và có khả năng tăng trưởng nhanh. Hay Chỉ thị số 09/CT-TTg, ngày 18/02/2020 của Thủ tướng Chính phủ về tạo điều kiện cho DN khởi nghiệp sáng tạo; Quyết định số 897/QĐ-TTg, ngày 26/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình "Hỗ trợ Thanh niên khởi nghiệp" giai đoạn 2022-2030…

Bên cạnh đó, nhiều đơn vị và tổ chức hỗ trợ sự phát triển ĐMST trực thuộc Chính phủ Việt Nam được thành lập, điển hình như: Cục phát triển thị trường và DN Khoa học và Công nghệ (NATEC) thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ; Trung tâm Hỗ trợ Khởi nghiệp sáng tạo Quốc gia (NSSC) thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ; Trung tâm ĐMST Quốc gia (thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư)…

Với những chủ trương, chính sách nói trên, Chính phủ đã phối hợp cùng bongdaso bộ, ban, ngành triển khai nhiều hoạt động thúc đẩy khởi nghiệp ĐMST. Cụ thể là: thực hiện tuyên truyền, giáo dục cho bongdaso đối tượng có ý tưởng khởi nghiệp, đặc biệt là tầng lớp thanh niên bao gồm: đoàn viên thanh niên, sinh viên đại học và sau khi ra trường… nhận biết về vai trò, tầm quan trọng của khởi nghiệp, đổi mới, sáng tạo, tự tạo việc làm; bongdaso chương trình giáo dục khởi nghiệp của địa phương, quốc gia và thế giới; bongdaso chính sách hỗ trợ khởi nghiệp của Nhà nước; bongdaso vườn ươm, không gian khởi nghiệp, bongdaso quỹ hỗ trợ khởi nghiệp ở trong nước và nước ngoài thông qua bongdaso hoạt động giáo dục; bongdaso video clip, hình ảnh, ấn phẩm; qua tài liệu và bongdaso phương tiện truyền thông.

Ngoài ra, hoạt động của hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST đã lan tỏa vào bongdaso trường đại học mạnh mẽ, mạng lưới nghiên cứu bongdaso nguồn lực tri thức với gần 300 trường đại học, cao đẳng tham gia. Cùng với đó mạng lưới bongdaso nhà trí thức và chuyên gia của kiều bào ở hơn 20 quốc gia đã được liên kết, hợp tác. bongdaso trường đại học, cao đẳng ngày càng nhận thức sâu sắc hơn về vai trò của khởi nghiệp ĐMST.

Cùng với sự trưởng thành của hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST, Ngày hội Khởi nghiệp ĐMST Quốc gia (TECHFEST VIETNAM) là sự kiện thường niên lớn nhất dành cho cộng đồng khởi nghiệp ĐMST tại Việt Nam, do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với bongdaso bộ, ngành, cơ quan, tổ chức chính trị - xã hội. TECHFEST có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo ra một sự kiện mang tầm quốc tế để bongdaso DN khởi nghiệp có thể tiếp cận với khách hàng tiềm năng, bongdaso nhà đầu tư, bongdaso chuyên gia, tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp và bongdaso cơ quan truyền thông trong nước và quốc tế. Đây cũng là dịp để bongdaso bên chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm và liên kết bongdaso thành phần của hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST của Việt Nam từ Trung ương đến địa phương với hệ sinh thái khởi nghiệp trong khu vực. Tính từ năm 2015 đến nay, chương trình TECHFEST VIETNAM đã thu hút tổng cộng hơn 20.000 người tham dự, 2.600 DN khởi nghiệp và 1.000 lượt khách đầu tư trong nước và quốc tế[1].

Ngoài ra, với Vietnam Venture Summit, chương trình đã đóng vai trò là bệ phóng cho bongdaso startup thông qua bongdaso hoạt động ươm tạo và thúc đẩy, từ đó xây dựng một hệ sinh thái đổi mới hoàn chỉnh trên quy mô lớn để cho phép chuyển giao, phát triển và thương mại hóa công nghệ.

Hay Vietnam Innovation Summit - nơi triển lãm bongdaso giải pháp và sản phẩm sáng tạo là không gian để bongdaso startup chia sẻ về ý tưởng độc đáo của DN, đồng thời mở rộng kết nối với bongdaso chuyên gia hàng đầu, người có ảnh hưởng trong xã hội và bongdaso DN, tập đoàn lớn.

Thực trạng phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và doanh nghiệp khởi nghiệp ở Việt Nam

Kết quả đạt được

Báo cáo Hệ sinh thái ĐMST mở Việt Nam năm 2022 của BambuUp cho thấy, hệ sinh thái khởi nghiệp Việt đang bước vào giai đoạn bùng nổ từ cuối năm 2019, đầu năm 2020 đến năm 2021. Điều này được thể hiện qua số lượng thương vụ cũng như số vốn được bongdaso nhà đầu tư, bongdaso quỹ đầu tư mạo hiểm trong và ngoài nước đổ vào bongdaso startup trong nước. Thị trường khởi nghiệp ĐMST Việt Nam cũng là nơi hoạt động của 208 quỹ đầu tư mạo hiểm, trong đó 40 quỹ đầu tư nội địa, như: VSVCapital, Mekong Capital, IDG Ventures Vietnam…

Trong đó, kỷ lục là năm 2021 với tổng cộng 165 thương vụ và tổng vốn đầu tư lên đến 1,4 tỷ USD. Thống kê cũng chỉ ra rằng, mức đầu tư trung bình vào một startup Việt rơi vào khoảng 1,15 triệu USD với giai đoạn đầu (early-stage) và đạt giá trị 9,5 triệu USD ở giai đoạn trung và cuối (medium & late stage). Ngoài ra, lượng vốn đầu tư nước ngoài đổ vào startup công nghệ Việt Nam ngày càng nhiều giúp mở ra cơ hội, đồng thời đặt ra thách thức buộc bản thân startup phải hoạt động tốt hơn nhằm đáp ứng kỳ vọng tương xứng với số vốn bỏ ra của bongdaso nhà đầu tư.

Còn theo thống kê của Crunchbase (nền tảng tìm kiếm thông tin về kinh doanh và startup), năm 2022, Việt Nam có 110 thương vụ đầu tư mạo hiểm, có 71 thương vụ công bố với tổng giá trị là 727,5 triệu USD. Trong đó, TP. Hồ Chí Minh có 69 thương vụ, có 45 thương vụ công bố với tổng giá trị là 591 triệu USD (chiếm 80% số vốn của cả nước và 62% số thương vụ của cả nước) (S.Hải, 2023).

Nhờ hệ sinh thái khởi nghiệp phát triển mạnh mẽ, Việt Nam đang nổi lên là một trong những nền kinh tế năng động mới nổi và là trung tâm phát triển cho bongdaso DN khởi nghiệp ĐMST ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Theo thống kê của Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo Quốc gia, hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam năm 2022 đã có những bước phát triển mới, thể hiện qua nhiều số liệu tích cực. Việt Nam hiện xếp thứ 54 trong hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu. Ước tính cho thấy, cả nước hiện có khoảng 3.800 startup đang hoạt động (Thùy Chang, 2022). bongdaso startup với những tên tuổi nổi bật, như: VNG, VNLife, Momo, Tiki, Topica Edtech…

Hiện nay, với 4 kỳ lân công nghệ (unicorn) (để chỉ bongdaso startup công nghệ được định giá trên 1 tỷ USD), trên bản đồ khu vực, Việt Nam đứng thứ 3, chỉ sau Singapore và Indonesia trên bản đồ khu vực về số lượng unicorn. Cụ thể 4 kỳ lân đó là: VNG phát triển kinh doanh game; VNPay được nhiều người biết đến với mạng lưới thanh toán bằng mã QR; MoMo - Công ty cung cấp bongdaso dịch vụ tài chính; Sky Mavis là công ty phát triển trò chơi đình đám Axie Infinity, tựa game NFT chạy trên nền tảng blockchain.

Một số khó khăn, thách thức

Bên cạnh bongdaso thế mạnh và thuận lợi, một số khó khăn, thách thức trong quá trình phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST đang đặt ra, đó là:

Thứ nhất, hiện nay Việt Nam còn thiếu những chính sách để phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo như quỹ tài trợ vốn, chính sách khuyến khích cá nhân đầu tư mạo hiểm vào bongdaso DN khởi nghiệp sáng tạo, khuyến khích bongdaso chương trình đào tạo ĐMST trong trường học. Điều này đặt ra thách thức cho bongdaso công ty khởi nghiệp trong việc đảm bảo nguồn vốn, thu hút và giữ chân nhân tài, cũng như tuân thủ bongdaso quy định phức tạp.

Bên cạnh đó, bongdaso chính sách còn dàn trải, chưa tập trung sâu vào từng ngành, nghề, lĩnh vực. Còn hạn chế trong việc xây dựng tổ chức ươm tạo, huấn luyện, tư vấn khởi nghiệp. Thiếu kết nối giữa bongdaso viện, trường đại học với ý tưởng khởi nghiệp. Ngoài ra, chính sách hỗ trợ thương mại hóa sản phẩm khởi nghiệp vẫn còn thiếu sót.

Thứ hai, thiếu bongdaso thương vụ thoái vốn lớn. Việt Nam cần có thêm những câu chuyện thành công về thoái vốn để tạo niềm tin cho bongdaso nhà đầu tư nước ngoài khi lựa chọn đầu tư vào bongdaso công ty Việt Nam. Đối với bongdaso nhà đầu tư muốn thoái vốn thông qua niêm yết cổ phần, Luật Chứng khoán sửa đổi năm 2019 quy định bongdaso công ty phải có lãi ít nhất 2 năm và không có lỗ lũy kế tại thời điểm niêm yết, điều này dẫn đến rào cản đáng kể cho hầu hết bongdaso công ty công nghệ tại Việt Nam.

Thứ ba, bongdaso DN khởi nghiệp gặp hạn chế về vốn, cơ sở vật chất, kỹ năng quản trị, điều hành DN, xúc tiến, quảng bá hay khả năng đáp ứng bongdaso thủ tục hành chính cần thiết. Đa phần là DN siêu nhỏ, nhỏ và vừa được khởi nghiệp theo phương thức truyền thống là tự lập. Việc ứng dụng khoa học công nghệ chưa cao nên sức cạnh tranh của bongdaso sản phẩm còn thấp. Mặt khác, DN do mới thành lập nên chưa thu hút được bongdaso nhà đầu tư hoặc quỹ đầu tư, chưa biết tìm nguồn hỗ trợ tài chính cho DN mình.

Thứ tư, hoạt động đào tạo, tập huấn cho nhân lực của bongdaso DN khởi nghiệp còn mang tính hình thức, thiếu thực tiễn. bongdaso hoạt động đào tạo chưa được tổ chức thường xuyên và bongdaso kiến thức đào tạo thiếu tính ứng dụng cao. Bên cạnh đó, việc hỗ trợ đào tạo bao quát bongdaso kiến thức về kinh doanh, tài chính, bán hàng, marketing và quản lý nhân sự vẫn chưa phổ biến rộng rãi.

Một số đề xuất

Nhằm thúc đẩy phát triển khởi nghiệp ĐMST ở nước ta hiện nay, theo tác giả, cần thực hiện một số giải pháp sau:

Một là, chính sách cho khởi nghiệp ĐMST cần có lộ trình chiến lược kết hợp các giải pháp chính sách ngắn hạn và dài hạn, tập trung cho các startup có tiềm năng tăng trưởng ở một số lĩnh vực ưu tiên của nền kinh tế hoặc phát triển sản phẩm, dịch vụ mang thế mạnh riêng có của vùng, miền, quốc gia.

Nhằm hỗ trợ DN khởi nghiệp, cần thực hiện công khai hóa, minh bạch hóa bongdaso quy hoạch, kế hoạch, cơ chế, chính sách trên từng ngành, lĩnh vực cụ thể, nhất là những ngành, lĩnh vực, địa bàn mà Nhà nước khuyến khích phát triển và xuất khẩu để tạo ra thế chủ động và tự chịu trách nhiệm của bongdaso DN và nhà đầu tư. Rà soát, kiện toàn bộ máy pháp lý đủ năng lực, tạo uy tín cho chính quyền địa phương bằng việc nâng cao năng lực thực thi pháp lý, quản lý dân chủ, có khả năng hợp tác, hỗ trợ bongdaso DN, nhà đầu tư trong điều kiện mới.

Đồng thời, đơn giản hóa bongdaso quy định nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc đăng ký kinh doanh, gia nhập thị trường và bongdaso hoạt động của DN, nhất là bongdaso DN khởi nghiệp. Tạo điều kiện tiếp cận đất đai, mặt bằng sản xuất cho bongdaso DN, đặc biệt là tại bongdaso địa phương, thông qua việc hình thành bongdaso khu, cụm công nghiệp tập trung.

Bên cạnh đó, cần giúp cho bongdaso startup có thể kết nối và hợp tác với bongdaso tập đoàn đa quốc gia, khuyến khích bongdaso tập đoàn này tăng cường sử dụng sản phẩm của startup Việt, thay vì chỉ sử dụng sản phẩm ngoại.

Hai là, thúc đẩy khả năng tiếp cận vốn đầu tư của DN khởi nghiệp. Tăng cường tầm ảnh hưởng và hiệu quả hoạt động của quỹ phát triển DN và quỹ bảo lãnh tín dụng tại bongdaso địa phương. Tạo điều kiện thuận lợi triển khai bongdaso chương trình xúc tiến thương mại trọng điểm. Đổi mới, đơn giản hóa thủ tục vay vốn, bảo đảm an toàn vốn vay và phù hợp với quy định của pháp luật, thực hiện triển khai lãi suất hợp lý, khuyến khích đa dạng hóa các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng để tăng khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp.

Ba là, bên cạnh việc đảm bảo các nguồn lực tài chính, hoạt động khởi nghiệp sáng tạo cần được hỗ trợ bởi hạ tầng kỹ thuật cứng và mềm thuận lợi. Theo đó, sở khoa học và công nghệ bongdaso tỉnh/thành phố triển khai bongdaso chương trình hỗ trợ bongdaso DN khởi nghiệp nghiên cứu đổi mới công nghệ, cải tiến, hoàn thiện, làm chủ công nghệ thông qua bongdaso hoạt động nghiên cứu, đào tạo, tư vấn, tìm kiếm, giải mã, chuyển giao công nghệ; xác lập, khai thác, quản lý, bảo vệ và phát triển tài sản trí tuệ của DN.

Bên cạnh đó, bongdaso vườn ươm DN, không gian hỗ trợ khởi nghiệp, trung tâm hỗ trợ kỹ thuật cần hỗ trợ: (i) Mặt bằng nhà xưởng cho bongdaso DN nhỏ và vừa tham gia ươm tạo tại bongdaso cơ sở ươm tạo, cơ sở kỹ thuật nhà nước; (ii) Hỗ trợ sử dụng máy móc, thiết bị cho bongdaso DN nhỏ và vừa gia ươm tạo tại bongdaso cơ sở ươm tạo, cơ sở kỹ thuật nhà nước; (iii) Triển khai bongdaso chương trình hỗ trợ đào tạo, hội thảo, hội nghị kết nối bongdaso DN nhỏ và vừa thuộc ngành, lĩnh vực hoạt động của bongdaso vườn ươm DN, không gian hỗ trợ khởi nghiệp, trung tâm hỗ trợ kỹ thuật.

Ngoài ra, nghiên cứu, thành lập thêm từ 2-3 vườn ươm DN hoặc không gian hỗ trợ khởi nghiệp cho bongdaso DN nhỏ và vừa trong giai đoạn 2021-2025. bongdaso sở, ngành cần rà soát và xây dựng kinh phí nâng cấp bongdaso cơ sở ươm tạo, cơ sở hỗ trợ kỹ thuật nhà nước quản lý, nâng cao hoạt động ươm tạo cho bongdaso DN nhỏ và vừa.

Bốn là, phát triển nguồn nhân lực cho khởi nghiệp ĐMST. Khuyến khích huy động bongdaso nguồn tài chính bổ sung vào nguồn quỹ đào tạo tài năng, đào tạo bongdaso nhà quản lý, cho bongdaso nghiên cứu phát triển DN. Hoàn thiện bongdaso quy định pháp lý, bongdaso chính sách cho bongdaso DN, hình thành quỹ phát triển nguồn nhân lực, tiếp tục thực hiện có hiệu quả chương trình trợ giúp đào tạo nguồn nhân lực và đa dạng hóa bongdaso hoạt động hỗ trợ DN. Trong đó, Nhà nước cần hỗ trợ về kinh phí đào tạo và phát triển nguồn nhân lực cho bongdaso DN.

Với vai trò đại diện cho bongdaso DN, bongdaso hiệp hội, bongdaso tổ chức xã hội nghề nghiệp cần đứng ra tổ chức bongdaso khóa đào tạo, tập huấn cho bongdaso hội viên, hoặc tổ chức bongdaso hoạt động giao lưu truyền đạt kinh nghiệm giữa bongdaso hội viên với nhau. Tổ chức thăm quan, khảo sát thực tế theo chương trình bongdaso khóa học, quan tâm đến chất lượng, nội dung, đổi mới phương pháp đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với nhu cầu thực tế của bongdaso DN, như: kỹ năng bán hàng, phong cách lãnh đạo, tin học ứng dụng, xây dựng chiến lược, kế hoạch sản xuất, kinh doanh, lập dự án vay vốn, tư vấn hành lang pháp lý và kiểm soát nội bộ, bồi dưỡng nghiệp vụ kế toán, kỹ thuật trong bongdaso ngành nghề sản xuất, kinh doanh.

Tài liệu tham khảo:

1. BambuUp (2022), Báo cáo Hệ sinh thái ĐMST mở Việt Nam năm 2022.

2. S.Hải (2023), Thị trường nội địa đang rất cần doanh nghiệp công nghệ tham gia, truy cập từ https://hcmcpv.org.vn/tin-tuc/thi-truong-noi-dia-dang-rat-can-doanh-nghiep-cong-nghe-tham-gia-1491905721.

3. Thủ tướng Chính phủ (2016). Quyết định số 844/QĐ-TTg, ngày 18/5/2016 ban hành Đề án Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST quốc gia đến năm 2025.

4. Thùy Chang (2022), Khởi nghiệp Việt Nam và 3 cái tên tiệm cận ngưỡng kỳ lân đầy tiềm năng, truy cập từ https://ictvietnam.vn/khoi-nghiep-viet-nam-va-3-cai-ten-tiem-can-nguong-ky-lan-day-tiem-nang-20021.html.

5. Tổng cục Thống kê (2022), Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội năm 2022.