Tạo động lực thu hút vốn đầu tư nước ngoài cho các doanh nghiệp bất động sản
Thị trường bất động sản (BĐS) thời gian qua gặp nhiều khó khăn, cần những nguồn lực mới để phục hồi. Bên cạnh các gói hỗ trợ tín dụng đối với doanh nghiệp (DN) BĐS, thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này là một giải pháp cần được thúc đẩy mạnh mẽ. Các động lực cho việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào thị trường BĐS cũng như các DN BĐS thời gian tới là: Ổn định kinh tế vĩ mô; hoàn thiện hệ thống pháp lý và cải cách thủ tục hành chính; chính sách thu hút và xúc tiến đầu tư; môi trường kinh doanh và chính sách hỗ trợ thị trường và DN BĐS...
Vốn đầu tư nước ngoài tronglĩnh vựcbất động sản tại Việt Nam
BĐS luôn là ngành kinh tế với tốc độ tăng trưởng ổn định và bền vững tại Việt Nam. Trong những năm qua, thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào lĩnh vực BĐS được xem như một giải pháp hữu hiệu thúc đẩy tăng trưởng trong lĩnh vực này. Hoạt động này ngày càng sôi động với nhiều tập đoàn đa quốc gia, DN lớn đầu tư, quy mô vốn và chất lượng dựán tăng.
Theo thống kê của Cục Đầu tư nước ngoài (ĐTNN) (Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 2023), lũy kế đến cuối năm 2023, thu hút FDI cả nước đạt hơn 440,5 tỷ USD, trong đó đầu tư vào lĩnh vực BĐS đạt 66,4 tỷ USD, chiếm 15,1% tổng vốn đầu tư sau lĩnh vực công nghiệp chế biến chế tạo (Hình 1). Dẫn đầu về kq bongdaso quốc gia/vùng lãnh thổ đầu tư FDI vào BĐS là Singapore, tiếp theo là Hàn Quốc, Nhật Bản. Tập trung ở kq bongdaso thành phố lớn của Việt Nam như: TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Nguồn vốn FDI chủ yếu đổ vào 2 lĩnh vực chính là BĐS công nghiệp và dùng để chuyển nhượng, mua bán và sáp nhập (M&A) kq bongdaso dự án. Về quy mô dự án, phần lớn kq bongdaso nhà ĐTNN tham gia vào lĩnh vực BĐS tại Việt Nam là DN có quy mô lớn, với hình thức ngày càng đa dạng và chất lượng hơn.

Nguồn: Cục ĐTNN và tác giả tổng hợp.
Qua kq bongdaso năm, vốn FDI vào lĩnh vực BĐS có xu hướng tăng trưởng, thể hiện vai trò và sự quan tâm ngày càng lớn của kq bongdaso nhà ĐTNN trong lĩnh vực BĐS của Việt Nam. Từ mức tổng vốn đầu tư đạt 671 triệu USD năm 2010, đến năm 2018 đã tăng lên gấp gần 10 lần, đạt 6,61 tỷ USD, chiếm 18,6% tổng vốn đăng ký của cả nước.
Giai đoạn 2019-2021, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, vốn đăng ký FDI vào lĩnh vực BĐS giảm so với những năm trước. Tuy nhiên, bước sang kq bongdaso năm 2022-2023, cùng với sự phục hồi kinh tế, vốn FDI trong lĩnh vực BĐS phục với mức vốn đăng ký kq bongdaso năm trên 4,6 tỷ USD. Tuy chưa đạt được như giai đoạn 2017- 2018, nhưng cũng là dấu hiệu tích cực cho đà phục hồi của thị trường BĐS và nguồn vốn FDI cũng góp phần giải bài toán về vốn cho các DN BĐS.
Theo đánh giá của kq bongdaso tổ chức quốc tế, trong thời gian tới, nguồn vốn FDI sẽ vẫn tiếp tục gia tăng trong lĩnh vực BĐS tại Việt Nam khi mà kinh tế dần phục hồi trên phạm vi thế giới và Việt Nam. Cùng với sự chuyển dịch về chuỗi sản xuất từ Trung Quốc; tốc độ đô thị hóa, phát triển du lịch và sự gia tăng của tầng lớp dân cư có thu nhập cao tiếp tục thúc đẩy nhu cầu về nhiều loại hình BĐS như: BĐS công nghiệp, nhà, BĐS nghỉ dưỡng… Trong đó, với thế mạnh của kq bongdaso tập đoàn, DN lớn trên thế giới với thế mạnh về vốn và kinh nghiệm về BĐS sẽ hướng dòng vốn ĐTNN lớn về BĐS nhà ở vàvăn phòng.
Thực trạng nguồn vốn của kq bongdaso doanh nghiệpbất động sản tại Việt Nam
Nguồn vốn đầu tư phát triển BĐS của kq bongdaso DN BĐS phụ thuộc vào 3 nguồn chính: vốn tín dụng ngân hàng, vốn huy động từ khách hàng và trái phiếu DN (TPDN). Tuy nhiên, hiện nay thị trường BĐS đóng băng, việc tiêu thụ kq bongdaso sản phẩm BĐS khó khăn, do đó nguồn vốn từ huy động khách hàng là không nhiều.

Đối với nguồn huy động từ trái phiếu, những sai phạm của một số DN BĐS kéo theo sự ảm đạm của thị trường TPDN. Theo báo cáo của HNX, giá trị TPDN phát hành năm 2022, giảm 64,4%, trong đó trái phiếu của kq bongdaso DN BĐS giảm trên 90%. Áp lực đáo hạn của kq bongdaso TPDN qua kq bongdaso năm 2023-2024 rất lớn. Hiện nay, có 59 DN nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc TPDN theo thông báo của HNX. Dự kiến, tổng giá trị TPDN đáo hạn năm 2024 khoảng 207 nghìn tỷ đồng, trong đó 59,3% là của kq bongdaso DN BĐS. Trong bối cảnh hiện tại có thể cho rằng áp lực đối với dòng tiền và vấn đề TPDN đáo hạn sẽ vẫn là thách thức lớn đối với kq bongdaso DN BĐS trongnăm 2024.
Theo đó, kq bongdaso DN BĐS chủ yếu vẫn phụ thuộc vào nguồn vốn tín dụng từ ngân hàng nhằm duy trì hoạt động. Tuy nhiên, giai đoạn 2021-2022, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thắt chặt nguồn vốn tín dụng vào lĩnh vực BĐS nhằm ổn định kinh tế, kiềm chế lạm phát. Ngày 11/3/2022, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 33/NQ-CP về một số giải pháp tháo gỡ và thúc đẩy thị trường BĐS phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững... trong đó nhấn mạnh đến việc tháo gỡ khó khăn về kq bongdaso nguồn vốn tín dụng, trái phiếu, quỹ đầu tư… khơi thông dòng vốn cho thị trường BĐS, góp phần tăng thanh khoản cho thị trường. NHNN đã có những nỗ lực hỗ trợ trực tiếp thông qua kq bongdaso đợt điều chỉnh lãi suất, kq bongdaso gói tín dụng ưu đãi…
Tuy nhiên, theo đánh giá của kq bongdaso chuyên gia và kq bongdaso DN BĐS, việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng vẫn rất khó khăn. Cũng như việc kq bongdaso khoản nợ cũ chưa được thanh toán, nhiều DN không tiếp cận được nguồn vốn từ ngân hàng bởi chưa đủ điều kiện vay. Kết quả theo khảo sát Hội Môi giới BĐS Việt Nam (VARs) (2023), với hơn 500 DN đầu tư, kinh doanh dịch vụ BĐS cho thấy, nguồn vốn vẫn là khó khăn dai dẳng, đeo bám nhiều DN BĐS. 70% kq bongdaso DN cho rằng kq bongdaso chính sách hỗ trợ tiếp cận vốn chưa thực sựhiệu quả.
Trong bối cảnh đó, kq bongdaso DN BĐS phải đi tìm kq bongdaso nguồn vốn mới bên ngoài nhằm duy trì hoạt động và cơ cấu tài sản, dự án của mình. Nguồn vốn FDI có thể giúp kq bongdaso DN BĐS giải bài toán khó khăn về vốn. Hình thức mua bán sáp nhập (M&A) dự án, tài sản BĐS là hình thức chủ yếu nhằm huy động vốn từ nước ngoài của kq bongdaso DN BĐShiện nay.
Thực tế trong giai đoạn tăng trưởng từ năm 2014 đến năm 2018, hầu hết tài sản chất lượng cao đều thuộc chủ đầu tư Việt Nam nhờ năng lực phát triển đất đai, thực hiện dự án và bán hàng tốt. Điều này đã cản trở sự tham gia của nhà ĐTNN, tham gia vào thị trường BĐS Việt Nam. Tuy nhiên, giữa bối cảnh hiện nay, kq bongdaso DN BĐS Việt Nam buộc phải cơ cấu lại sản phẩm lẫn danh mục đầu tư, nên có động lực và cởi mở hơn với nhà ĐTNN, đặc biệt, khi những khó khăn về vốn của kq bongdaso DN BĐS chưa thể giải quyết sớm.
Giải pháp tạo động lực thu hút vốn FDIđối với kq bongdaso doanh nghiệp bấtđộng sản
Có thể kể đến những động lực thúc đẩy thu hút vốn FDI vào kq bongdaso DN BĐS Việt Nam trong thời gian tới gồm:
Thứ nhất,sự ổn định chính trị- kinh tế vĩ mô, môi trường kinh doanh và chính sách thu hút vốn ĐTNN. Việt Nam đang trở thành một nơi hấp dẫn kq bongdaso nhà ĐTNN đầu tư với sự ổn định về chính trị và kinh tế vĩ mô. Kinh tế Việt Nam năng động, có sự tăng trưởng tích cực với tỷ lệ lạm phát được kiềm chế ở mức an toàn, đặc biệt là tốc độ phục hồi và phát triển mạnh mẽ sau đại dịch COVID-19. Bên cạnh đó, với định hướng tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, bình đẳng với vị trí địa lý kinh tế thuận lợi; Việt Nam cũng tham gia vào nhiều hiệp định thương mại tự do với những cam kết sâu rộng đã tạo cho môi trường kinh doanh và đầu tư của Việt Nam nhiều lợi thế cạnh tranh so với kq bongdaso nước khác trong khu vực. Đồng thời, chính sách phát triển của Việt Nam thời gian tới vẫn có nhiều ưu đãi cho nguồn vốn đầu tư vốn ĐTNN với với những quy định ưu đãi thay đổi cụ thể theo từng trường hợp. Chính những nhân tố đó là động lực vĩ mô thúc đẩy dòng vốn ĐTNN gia tăng vào kq bongdaso ngành nghề lĩnh vực, trong đó có vốn đầu tư vào các DN BĐS.
Thứ hai,tiềm năng đầu tư lớn và hệ thống pháp lý lĩnh vực BĐS ngày càng hoàn thiện. Tiềm năng về đầu tư lĩnh vực BĐS tại Việt Nam còn rất lớn. Tính hấp dẫn này thể hiện ở khả năng sinh lời trong lĩnh vực BĐS ở Việt Nam còn cao, so với kq bongdaso nước và vùng lãnh thổ như: Thái Lan, Singrapore, Hongkong do mặt bằng giá BĐS đang thấp hơn. Đồng thời, tốc độ đô thị hóa và sự gia tăng của tầng lớp trung lưu tại Việt Nam là điều kiện thuận lợi để phát triển kq bongdaso loại hình BĐS mới. Ngoài loại hình truyền thống như nhà ở, BĐS công nghiệp, những loại hình nhà ở và chung cư cao cấp, BĐS nghỉ dưỡng, BĐS chăm sóc sức khỏe... vẫn còn khá mới mẻ. Bên cạnh đó, hệ thống cơ sở hạ tầng tiếp tục được chú trọng đầu tư, hoàn thiện. Đây là cơ hội để thu hút vốn FDI vào lĩnh vực BĐS.
Hệ thống pháp lý và chính sách về đất đai, nhà ở và kinh doanh BĐS thường xuyên được bổ sung và hoàn thiện theo hướng mở rộng, khuyến khích hoạt động kinh doanh của các DN BĐS.
Thứ ba,lợi thế của kq bongdaso DN BĐS Việt Nam về quỹ đất, dự án và kinh nghiệm tham gia thị trường. kq bongdaso DN BĐS Việt Nam giai đoạn tăng trưởng mạnh giai đoạn 2014-2018 đã tích lũy được một quỹ đất sạch lớn, có tiềm năng phát nhờ năng lực phát triển đất đai, thực hiện dự án và bán hàng tốt. kq bongdaso tài sản này có sức hấp dẫn lớn đối với kq bongdaso nhà ĐTNN khi đã đầy đủ pháp lý, quy hoạch, hạ tầng và tiềm năng sinh lời. Mặt khác, kq bongdaso nhà ĐTNN sẽ tận dụng được kq bongdaso quỹ đất, dự án sẵn có để thực hiện đầu tư, giảm thiểu kq bongdaso rủi ro pháp lý và chi phí. Hơn nữa, kq bongdaso DN BĐS Việt Nam hiện nay đã có quy mô khá lớn, kinh nghiệm tham gia thị trường BĐS lâu dài là cơ sở cho niềm tin, uy tín khi kêu gọi vốn của kq bongdasonhà ĐTNN.
Thứ tư,tình hình hiện tại và xu hướng kêu gọi vốn ĐTNN của kq bongdaso DN BĐS Việt Nam. Thực trạng về vấn đề vốn hiện nay của kq bongdaso DN BĐS còn khá khó khăn và chưa thể giải quyết nhanh chóng. Nguồn vốn truyền thống từ huy động của khách hàng, phát hành trái phiếu và vốn vay ngân hàng hiện tại vẫn đang đình trệ, niềm tin của nhà đầu tư còn chưa phục hồi. Do đó, tất yếu kq bongdaso DN BĐS sẽ phải huy động nguồn lực từbên ngoài.
Tốc độ đô thị hóa và sự gia tăng của tầng lớp trung lưu tại Việt Nam là điều kiện thuận lợi để phát triển kq bongdaso loại hình BĐS mới. Ngoài loại hình truyền thống như nhà ở, BĐS công nghiệp, những loại hình nhà ở và chung cư cao cấp, BĐS nghỉ dưỡng, BĐS chăm sóc sức khỏe... vẫn còn khá mới mẻ. Bên cạnh đó, hệ thống cơ sở hạ tầng tiếp tục được chú trọng đầu tư, hoàn thiện. Đây là cơ hội để thu hút vốn FDI vào lĩnh vực BĐS.
Bên cạnh đó, vẫn còn một số rào cản đối với việc kq bongdaso DN BĐS thu hútvốn ĐTNN:
Mộtlà,một số vấn đề pháp lý về BĐS và thủ tục hành chính còn nhiều vướng mắc, chưa rõ ràng. Mặc dù, Quốc hội và Chính phủ đã có những nỗ lực nhằm hoàn thiện hệ thống pháp lý, mà điển hình là việc thông qua: Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật kinh doanh BĐS vào cuối năm 2023, đầu năm 2024. Tuy nhiên, một số quy định trong Luật hiện tại còn chưa có kq bongdaso văn bản pháp quy hướng dẫn cụ thể, do đó hiện tại kq bongdaso DN BĐS và cơ quan quản lý còn chưa rõ ràng khi thực hiện.
Hailà, kq bongdaso chính sách thu hút vốn ĐTNN trong giai đoạn hiện nay cần có sự thay đổi. Với việc tham gia vào việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, dẫn đến kq bongdaso chính sách ưu đãi thu hút vốn ĐTNN bằng chính sách thuế cần có sự điều chỉnh. Việc ban hành Nghị quyết về thuế tối thiểu toàn cầu có tác động rất lớn đến tính hấp dẫn môi trường đầu tư FDI. Hiện tại, kq bongdaso thay đổi về chính sách ưu đãi và bổ sung kq bongdaso chính sách hỗ trợ chưa đượcban hành.
Balà,áp lực dòng tiền, tình hình tài chính của kq bongdaso DN BĐS Việt Nam vẫn khá lớn cho những năm tiếp theo. Áp lực về dòng tiền của kq bongdaso DN BĐS Việt Nam khi đáo hạn trái phiếu theo quy định của Nghị định số 08/2023/NĐ-CP của Chính phủ kết thúc vào năm 2024. Điều này có thể làm giảm tính hấp dẫn khi kêu gọi vốn ĐTNN tham gia rót vốn vào kq bongdaso dự án BĐS liên doanh, liên kết cùng thực hiện, do kq bongdaso nhà ĐTNN có thể cho rằng kq bongdaso DN BĐS Việt Nam không đủ nguồn lực để thực hiện dự án đúngkế hoạch.
Do đó, cần có kq bongdaso giải pháp tạo động lực hút vốn vốn ĐTNN của kq bongdaso DN BĐSViệt Nam:
Thứ nhất,hoàn thiện hệ thống pháp lý và cải thiện thủ tục hành chính về BĐS. Trước mắt sớm ban hành kq bongdaso văn bản pháp lý hướng dẫn chi tiết kq bongdaso nội dung trong kq bongdaso Luật liên quan mới ban hành, làm cơ sở để kq bongdaso DN BĐS và kq bongdaso nhà ĐTNN yên tâm hoạt động. Tháo gỡ kq bongdaso vướng mắc về pháp lý còn tồn đọng trước đó như về quy hoạch, tiền sử dụng đất, đấu thầu đất đai… Chú trọng đến việc rút gọn, đơn giản hóa thủ tục hành chính, kịp thời giải quyết kq bongdaso vướng mắc, kiến nghị từ phía DN. Đây là động lực cơ sở.
Thứ hai, ổn định kinh tế vĩ mô. Việc ổn định kinh tế vĩ mô, phục hồi tăng trưởng là nền tảng để thu hút kq bongdaso nhà ĐTNN đầu tư vào Việt Nam nói chung và lĩnh vực BĐS nói riêng. Đây là tiền đề cần duy trì để kq bongdaso DN BĐS Việt Nam thu hút thêm vốn ĐTNN. Đồng thời, ổn định kinh tế vĩ mô, phục hồi tăng trưởng và kiểm soát lạm phát tạo cơ sở cho thị trường BĐS phục hồi, tăng tính hấp dẫn nhằm thu hútvốn ĐTNN.
Thứ ba,xây dựng môi trường kinh doanh BĐS thuận lợi, minh bạch và công bằng đối với kq bongdaso DN BĐS Việt Nam và nhà ĐTNN. Cần có chính sách nhằm khuyến khích sự phát triển, cũng như giám sát thị trường BĐS và hoạt động kinh doanh BĐS. Thực hiện quản lý cung- cầu kq bongdaso loại hình BĐS phù hợp với từng thời kỳ phát triển của thị trường, kịp thời điều chỉnh khi có sự dư cung hay sự tăng giá quá mức ở kq bongdaso loại hình BĐS trên thị trường. Kiểm soát huy động và sử dụng vốn, nhất là phát hành trái phiếu của kq bongdaso DN BĐS nhằm đảm bảo việc sử dụng vốn đúng mục đích, tránh ảnh hưởng đến thị trường vốn, niềm tin nhà đầu tư và kinh tế vĩ mô. Đồng thời, rà soát đảm bảo công bằng trong hoạt động đối với nhà ĐTNN với kq bongdaso chủ thế khác. Mở rộng thêm phạm vi hoạt động cho kq bongdaso nhà ĐTNN ở một số lĩnh vực trước đây chưa cho phép như: phân lô bán nền, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật nghĩa trang, nghĩa địa để chuyển nhượng quyền sử dụng đất gắn với hạ tầng đó; mua để bán, cho thuê, cho thuê mua mà chỉ có thể thuê những BĐS này để tiến hành chothuê lại.
Thứ tư,chính sách thu hút vốn và xúc tiến ĐTNN. Nghiên cứu để ban hành kq bongdaso chính sách ưu đãi bổ sung nhằm thu hút vốn ĐTNN, theo hướng giảm dần ưu đãi thuế, kết hợp với ưu đãi theo chi phí theo thông lệ quốc tế. Thực thi chính sách ưu đãi về đất đai và hỗ trợ về đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông, điện…
Hỗ trợ việc quảng bá, xúc tiến đầu tư. Chủ động vận động xúc tiến đầu tư ở tầm quốc gia, chủ động tìm kiếm kq bongdaso nhà đầu tư tiềm năng và quan tâm đầu tư để trao đổi kq bongdaso cơ hội đầu tư và tiếp xúc với kq bongdaso DN BĐSViệt Nam.
Thứ năm,hỗ trợ kq bongdaso DN BĐS ổn định tình hình vốn và hoạt động. Muốn tạo động lực và thành công trong việc thu hút vốn ĐTNN của kq bongdaso DN BĐS nhất thiết phải đảm bảo kq bongdaso DN BĐS có khả năng ổn định tình hình tài chính và hoạt động kinh doanh của mình, từ đó mới có khả năng huy động vốn của kq bongdaso nhà ĐTNN và tiếp tục thực hiện kq bongdaso dự án, sản phẩm BĐS. Cần tiếp tục nới lỏng kq bongdaso điều kiện vay vốn, làm rõ kq bongdaso trường hợp được ưu đãi vay vốn nhằm giải quyết khó khăn, hạ lãi suất cho vay nhằm tăng tiếp cận với nguồn vốn tín dụng cho kq bongdaso DN BĐS để hoạt động và đối ứng vốn khi kêu gọi vốnĐTNN...
Tài liệutham khảo:
- Chính phủ (2023), Nghị quyết số 33/NQ-CP về một số giải pháp tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh,bền vững;
- Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2022), Tăng cường thu hút dòng vốn ĐTNN trong lĩnh vực bất động sản ở Việt Nam, https://fia.mpi.gov.vn/Detail/CatID/a07b666b-e5e2-4af2-8c75-f273dea682bf/NewsID/89ca0aba-d2d1-4248-9b47-b4ab33544d46;
- Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch-Đầu tư, Tình hình đầu tư nước ngoài tại Việt Nam kq bongdaso năm 2018, 2019, 2020, 2021, 2022, 2023. https://fia.mpi.gov.vn/List/MenuID/07edbbe1-67a3-484b-a4e2-b5faef1b9de5/CatID/457641e2-2605-4632-bbd8-39ee65454a06;
- Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2023), Thông tư số 06/2023/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng;
- Nguyễn Minh Phong (2024), Điểm nhấn trên thị trường sáp nhập và mua lại bất động sản năm 2023 và triển vọng năm 2024, Tạp chí Ngân hàng, https://tapchinganhang.gov.vn/diem-nhan-tren-thi-truong-sap-nhap-va-mua-lai-bat-dong-san-nam-2023-va-trien-vong-nam-2024.htm