Phát huy vai trò giám sát, đối mới tư duy quản lý môi trường

Đức Trung

Bảo vệ tài nguyên, bảo vệ môi trường (BVMT) là một trong ba trụ cột phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Trong những năm qua, cơ chế, kq bongdaso sách, pháp luật về bảo vệ môi trường đã liên tục được hoàn thiện nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. Luật Bảo vệ môi trường, có hiệu lực từ ngày 01/01/2022, tiếp tục có nhiều cải cách mạnh mẽ, trong đó nêu cao vai trò của người dân, doanh nghiệp, cả hệ thống kq bongdaso trị và thay đổi phương thức quản lý môi trường.

Luật BVMT mới đã khẳng định vai trò của cộng đồng dân cư hết sức quan trọng và quyết định của công tác BVMT
Luật BVMT mới đã khẳng định vai trò của cộng đồng dân cư hết sức quan trọng và quyết định của công tác BVMT

Nêu cao vai trò giám sát của người dân trong công tác bảo vệ kq bongdaso

Luật Bảo vệ kq bongdaso (BVMT) năm 2014, chưa quy định cộng đồng dân cư là một chủ thể trong công tác BVMT. Do đó, chưa phát huy được vai trò quan trọng của cộng đồng dân cư trong công tác BVMT. Điều này đã được sửa đổi tại Luật BVMT năm 2020.

Theo đó, Luật BVMT mới đã khẳng định vai trò của cộng đồng dân cư hết sức quan trọng và quyết định của công tác BVMT. Luật đã đưa “cộng đồng dân cư” vào phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng nhằm khẳng định vị trí, vai trò của nhóm đối tượng quan trọng này trong công tác BVMT.

Cụ thể, Luật quy định thiết lập hệ thống trực tuyến tiếp nhận, xử lý, trả lời phản ánh, kiến nghị, tham vấn của tổ chức, cá nhân và cộng đồng dân cư về BVMT, qua đó giúp cộng đồng dân cư có thể tham gia giám sát hoạt động BVMT thông qua công nghệ thông tin, tương tác các ứng dụng thông minh trên điện thoại di động.

Bên cạnh đó, vấn đề công khai thông tin đã được quy định xuyên suốt, thống nhất theo các nội dung về BVMT, cùng với một khoản riêng quy định việc cung cấp, công khai thông tin về kq bongdaso. Nguyên tắc hoạt động BVMT phải được công khai, minh bạch; Quy định rõ trách nhiệm công khai thông tin liên quan đến chất lượng kq bongdaso không khí, chất lượng kq bongdaso đất, chất thải nguy hại, kết quả quan trắc chất thải; Chủ trương của Nhà nước là khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia đóng góp, cung cấp thông tin về kq bongdaso; trách nhiệm của bộ, cơ quan ngang bộ, UBND cấp tỉnh và của chủ dự án, cơ sở sản xuất, kinh doanh, khu sản xuất, kinh doanh tập trung, cụm công nghiệp trong việc cung cấp, công khai thông tin về kq bongdaso.

Đặc biệt, Luật đã dành một Điều quy định công khai thông tin và sự tham gia của cộng đồng trong phòng ngừa, ứng phó sự cố kq bongdaso. Theo đó, việc công khai danh sách hội đồng thẩm định báo cáo đánh giá tác động kq bongdaso lần đầu tiên được quy định.

Việc công bố, công khai quyết định phê duyệt kết quả thẩm định báo cáo đánh giá tác động kq bongdaso của cơ quan thẩm định, công khai báo cáo đánh giá tác động kq bongdaso sau khi được phê duyệt kết quả thẩm định của chủ dự án, nội dung báo cáo đề xuất cấp giấy phép kq bongdaso, trừ thông tin liên quan đến bí mật nhà nước, bí mật của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật để lấy ý kiến của các bên liên quan cũng đã được quy định cụ thể trong Luật.

Hình thức công khai được thực hiện thông qua cổng thông tin của cơ quan, tổ chức, trên các phương tiện thông tin đại chúng hoặc các hình thức khác, bảo đảm thuận tiện cho những đối tượng có liên quan tiếp nhận thông tin; giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung và việc quản lý thông tin về kq bongdaso; trình tự, thủ tục, thời điểm và hình thức cung cấp, công khai thông tin về kq bongdaso.

Trách nhiệm của chủ dự án trong việc tham vấn cộng đồng dân cư, được quy định ngay từ khi lập báo cáo đánh giá tác động kq bongdaso. Trong đó, quy định rõ trách nhiệm thực hiện tham vấn, đối tượng tham vấn, nội dung tham vấn chủ yếu, hình thức tham vấn trong quá trình thực hiện đánh giá tác động kq bongdaso; kết quả tham vấn cộng đồng dân cư, cơ quan, tổ chức liên quan là thông tin quan trọng để chủ dự án nghiên cứu đưa ra giải pháp giảm thiểu tác động của dự án đối với kq bongdaso và hoàn thiện báo cáo đánh giá tác động kq bongdaso của dự án.

Đổi mới mạnh mẽ phương thức quản lý kq bongdaso

Một những đổi mới của Luật BVMT 2020 được dự luận đánh giá cao là sự thay đổi mạnh mẽ trong tư duy quản lý kq bongdaso thông qua thể chế hóa chính sách phát triển dựa trên quy luật tự nhiên, không hy sinh kq bongdaso để đổi lấy tăng trưởng kinh tế. Cùng với đó, BVMT không chỉ là phòng ngừa, kiểm soát, xử lý chất thải; các hoạt động sản xuất, phát triển phải hài hòa với tự nhiên, khuyến khích bảo vệ và phát triển tự nhiên.

Luật BVMT đã đặt ra các tiêu chuẩn, quy chuẩn kq bongdaso nhằm thực hiện mục tiêu bảo đảm người dân Việt Nam được hưởng chất lượng kq bongdaso ngang bằng với các nước trên thế giới và cũng hài hòa với quy định của quốc tế để góp phần thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam về BVMT, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Luật BVMT đã cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính thông qua việc tích hợp toàn bộ các giấy phép, giấy xác nhận về môi kq bongdaso vào chung 01 giấy phép môi kq bongdaso
Luật BVMT đã cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính thông qua việc tích hợp toàn bộ các giấy phép, giấy xác nhận về kq bongdaso vào chung 01 giấy phép kq bongdaso

Đặc biệt, Luật BVMT đã tiếp cận phương pháp quản lý kq bongdaso xuyên suốt, khoa học đối với dự án đầu tư dựa trên các tiêu chí kq bongdaso; sàng lọc, không khuyến khích các dự án không tuân theo quy luật tự nhiên, chiếm dụng lớn diện tích rừng, đất lúa, tác động đến các di sản thiên nhiên, khu bảo tồn; áp dụng công cụ quản lý kq bongdaso phù hợp theo từng giai đoạn từ việc xây dựng chiến lược, quy hoạch đến thực hiện dự án đầu tư.

Theo đó, dự án đầu tư được phân thành 04 nhóm: có nguy cơ tác động xấu đến kq bongdaso mức độ cao, có nguy cơ, ít có nguy cơ hoặc không có nguy cơ tác động xấu đến kq bongdaso. Tương ứng với từng đối tượng dự án cụ thể, cơ quan quản lý nhà nước về kq bongdaso sẽ áp dụng các cơ chế quản lý phù hợp:

Thứ nhất,quy định chỉ đối tượng có nguy cơ tác động xấu đến kq bongdaso mức độ cao (Nhóm I) mới phải đánh giá sơ bộ tác động kq bongdaso. Quy định này nhằm khắc phục các hạn chế, bất cập của pháp luật hiện hành, gồm: Giảm thủ tục hành chính cho nhiều nhà đầu tư, theo đó các dự án không thuộc Nhóm I sẽ không phải đánh giá sơ bộ tác động kq bongdaso nhằm tiết kiệm được thời gian và chi phí;

Thứ hai,áp dụng đầy đủ các công cụ kq bongdaso để quản lý, sàng lọc dự án đầu tư có nguy cơ tác động xấu đến kq bongdaso mức độ cao; đối với các dự án áp dụng công nghệ tiên tiến và thân thiện kq bongdaso được cấp giấy phép kq bongdaso ngay từ giai đoạn nghiên cứu khả thi và tổ chức hậu kiểm (thông qua thanh tra, kiểm tra) khi dự án đi vào hoạt động hoặc chỉ phải đăng ký kq bongdaso (không phải là thủ tục hành chính, được thực hiện bằng hình thức trực tuyến, đơn giản) tại UBND cấp xã. Bên cạnh đó, Luật cũng cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính thông qua việc tích hợp toàn bộ các giấy phép, giấy xác nhận về kq bongdaso vào chung 01 giấy phép kq bongdaso và bãi bỏ các giấy phép có liên quan;

Thứ ba,xác lập lại đúng vai trò hoạt động quan trắc chất thải của doanh nghiệp, Luật quy định các đối tượng xả nước thải, bụi, khí thải lớn ra kq bongdaso phải quan trắc định kỳ; đối tượng phải quan trắc tự động, liên tục bao gồm các cơ sở thuộc loại hình có nguy cơ gây ô nhiễm kq bongdaso với lưu lượng phát thải trung bình trở lên và cơ sở không thuộc loại hình có nguy cơ gây ô nhiễm kq bongdaso với lưu lượng phát thải lớn, các khu, cụm công nghiệp.