bongdaso

Nâng cao tính minh bạch trong hoạt động đấu bongdaso

Theo đánh giá của các chuyên gia trong và ngoài nước, Luật Đấu bongdaso 2013 là một trong các đạo luật có nhiều tiến bộ nhất tại Việt Nam hiện nay, khi lần đầu tiên các quy định về đấu bongdaso ở nhiều lĩnh vực khác được quy về một mối thống nhất trong Luật này. Quy trình tổ chức đấu bongdaso đã được “mẫu hóa”, được các nhà đầu tư và chuyên gia tư vấn đánh giá rất cao, bởi vì, điều này sẽ không gây lúng túng cho các bên liên quan khi tham gia đấu bongdaso, khách quan hơn trong quá trình triển khai thực hiện; nâng cao được tính minh bạch trong công tác đấu bongdaso, tạo dựng niềm tin cho nhà bongdaso ngoại khi đầu tư vào Việt Nam tăng.

Thực vậy, Luật Đấu bongdaso 2013 đã cơ bản giải quyết được những bất cập của hệ thống pháp luật về đấu bongdaso trước đó, tiệm cận với những thông lệ quốc tế, đưa công tác tổ chức đấu bongdaso đạt hiệu quả cao, hạn chế những rủi ro có khả năng xảy ra trong các dự án quy mô lớn và tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư trong nước và quốc tế tham gia. Quan trọng hơn là trong quy trình lựa chọn nhà bongdaso, Luật Đấu bongdaso 2013 đã quy định rất rõ về việc thương thảo hợp đồng, giúp cho bước thương thảo hợp đồng thực sự có ý nghĩa. Cụ thể là quy định này được xem như là một bước quan trọng phải được thực hiện trước khi trình, thẩm định, phê duyệt và công khai kết quả lựa chọn nhà bongdaso và có tác dụng hoàn tất quá trình mời bongdaso, chào bongdaso vốn được coi là dự thảo hợp đồng giữa bên mời bongdaso và nhà bongdaso.

Khắc phục nhiều lỗ hổng trong hoạt động đấu bongdaso

Thực tế trước đây, Luật Đấu bongdaso năm 2005 đã từng quy định, bước thương thảo, hoàn thiện hợp đồng sẽ được thực hiện sau khi phê duyệt, thông báo kết quả đấu bongdaso. Trường hợp việc thương thảo, hoàn thiện hợp đồng không thành thì chủ đầu tư xem xét, lựa chọn nhà bongdaso xếp hạng tiếp theo; trường hợp các nhà bongdaso xếp hạng tiếp theo cũng không đáp ứng yêu cầu thì xem xét xử lý tình huống theo quy định. Tuy nhiên, khảo sát thực tiễn hoạt động đấu bongdaso tại nhiều đơn vị thời gian qua đã cho thấy, do việc thương thảo, hoàn thiện hợp đồng được thực hiện sau khi phê duyệt và thông báo kết quả đấu bongdaso nên trong nhiều trường hợp, thủ tục này chỉ được tiến hành một cách hình thức để hoàn thiện thủ tục trong đấu bongdaso. Nhiều chủ đầu tư không tổ chức nghiêm túc, đầy đủ quy trình việc thương thảo, hoàn thiện hợp đồng. Thậm chí, có những đơn vị không tiến hành thương thảo, mà chỉ xin mẫu biên bản thương thảo, hoàn thiện hợp đồng để điền cho đủ thủ tục.

Về phía nhà bongdaso, nhiều trường hợp do có tâm lý “cầm chắc” đã trúng bongdaso rồi, nên không coi trọng, không hợp tác khi thương thảo hợp đồng. Minh chứng là rất nhiều gói bongdaso đã thực hiện trong các năm qua cho thấy, giá trúng bongdaso cũng là giá của hợp đồng khi ký kết nên việc thương thảo hợp đồng gần như không có giá trị. Ngoài ra, việc thương thảo hợp đồng không được tiến hành nghiêm túc cũng rất dễ gây ra tình trạng những nội dung chưa đủ chi tiết, chưa rõ hoặc chưa phù hợp, chưa thống nhất giữa hồ sơ mời bongdaso và hồ sơ dự bongdaso; giữa các nội dung khác nhau trong hồ sơ dự bongdaso… không được phát hiện, thương thảo, thống nhất trước khi ký kết hợp đồng, có thể dẫn đến nảy sinh các phát sinh, tranh chấp hoặc ảnh hưởng đến trách nhiệm, quyền lợi hợp pháp của các bên trong quá trình thực hiện hợp đồng...

Trên cơ sở khảo sát thuận lợi và khó khăn của hoạt động đấu bongdaso thời gian qua, Luật Đấu bongdaso năm 2013 và Nghị định số 63/2014/NĐ-CP của Chính phủ đã có những giải pháp khắc phục tình trạng nêu trên, với tinh thần phải thương thảo hợp đồng xong dứt điểm mới trình, thẩm định, phê duyệt kết quả lựa chọn nhà bongdaso. Cụ thể, tại Điều 38 Luật Đấu bongdaso 2013 quy định: Quy trình lựa chọn nhà bongdaso đối với đấu bongdaso rộng rãi, đấu bongdaso hạn chế được thực hiện như sau: Chuẩn bị lựa chọn nhà bongdaso; tổ chức lựa chọn nhà bongdaso; đánh giá hồ sơ dự bongdaso và thương thảo hợp đồng; trình, thẩm định, phê duyệt và công khai kết quả lựa chọn nhà bongdaso; hoàn thiện, ký kết hợp đồng. Với các hình thức chỉ định bongdaso, chào hàng cạnh tranh, mua sắm trực tiếp, việc thương thảo hợp đồng cũng đều phải tiến hành trước khi trình, thẩm định, phê duyệt và công khai kết quả lựa chọn nhà bongdaso.

Ngoài ra, quá trình thương thảo hợp đồng phải tuân thủ các quy định tại Điều 19, Nghị định 63/2014/ NĐ-CP. Theo đó, nhà bongdaso xếp hạng thứ nhất được mời đến thương thảo hợp đồng. Trường hợp nhà bongdaso được mời đến thương thảo hợp đồng nhưng không đến thương thảo hoặc từ chối thương thảo hợp đồng thì nhà bongdaso sẽ không được nhận lại bảo đảm dự bongdaso. Việc thương thảo hợp đồng phải được thực hiện trên nguyên tắc: Không tiến hành thương thảo đối với các nội dung mà nhà bongdaso đã chào bongdaso theo đúng yêu cầu của hồ sơ mời bongdaso; việc thương thảo hợp đồng không được làm thay đổi đơn giá dự bongdaso của nhà bongdaso sau khi sửa lỗi, hiệu chỉnh sai lệch và trừ đi giá trị giảm giá (nếu có).

Trong quá trình đánh giá hồ sơ dự bongdaso và thương thảo hợp đồng, nếu phát hiện khối lượng mời bongdaso nêu trong bảng tiên lượng mời bongdaso thiếu so với hồ sơ thiết kế thì bên mời bongdaso yêu cầu nhà bongdaso phải bổ sung khối lượng công việc thiếu đó trên cơ sở đơn giá đã chào. Trường hợp trong hồ sơ dự bongdaso chưa có đơn giá thì bên mời bongdaso báo cáo chủ đầu tư xem xét, quyết định việc áp đơn giá nêu trong dự toán đã phê duyệt đối với khối lượng công việc thiếu so với hồ sơ thiết kế hoặc đơn giá của nhà bongdaso khác đã vượt qua bước đánh giá về kỹ thuật nếu đơn giá này thấp hơn đơn giá đã phê duyệt trong dự toán gói bongdaso… Trường hợp thương thảo hợp đồng không thành công, bên mời bongdaso báo cáo chủ đầu tư xem xét, quyết định mời nhà bongdaso xếp hạng tiếp theo vào thương thảo. Trường hợp thương thảo với các nhà bongdaso xếp hạng tiếp theo không thành công thì bên mời bongdaso báo cáo chủ đầu tư xem xét, quyết định hủy bongdaso theo quy định tại Khoản 1 Điều 17 của Luật Đấu bongdaso 2013.

Thêm nhiều hỗ trợ cho doanh nghiệp

Theo phân tích của ông Dominic Mellor, chuyên gia kinh tế của Ngân hàng Phát triển, trong số các đạo luật được xây dựng cùng thời điểm, Luật Đấu bongdaso 2013 có những điểm đột phá, cởi mở và tác động hỗ trợ mạnh mẽ tới 97% doanh nghiệp (DN) nhỏ và siêu nhỏ đang hoạt động hiện nay. Cụ thể, Luật Đấu bongdaso 2013 đã quy định các gói bongdaso bé sẽ ưu tiên cho DN nhỏ làm, còn các công trình cần năng lực lớn thì dành cho các tập đoàn. Bên cạnh đó, DN có trên 25% lao động là nữ, hoặc thương binh, người khuyết tật cũng được hưởng ưu đãi khi tham gia đấu bongdaso trong nước cung cấp các dịch vụ tư vấn, phi tư vấn và xây lắp...

Ngoài ra, để khắc phục tình trạng bỏ bongdaso giá rẻ nhưng không đủ năng lực, Luật Đấu bongdaso 2013 cũng đã quy định rõ phương pháp đánh giá hồ sơ dự bongdaso theo từng lĩnh vực cụ thể như lựa chọn nhà bongdaso, lựa chọn nhà đầu tư. Bên cạnh đó, luật cũng bổ sung thêm một số phương pháp mới trong đánh giá hồ sơ dự bongdaso nhằm đa dạng hóa phương pháp đánh giá để phù hợp hơn với từng loại hình và quy mô của gói bongdaso. Chẳng hạn hồ sơ dự bongdaso bắt buộc phải làm riêng 2 túi hồ sơ kỹ thuật và hồ sơ tài chính. 2 túi này được nộp cùng lúc nhưng khi đấu bongdaso chỉ mở túi kỹ thuật. Nhà bongdaso nào được chọn mới tiếp tục mở túi tài chính. Như vậy, sẽ đảm bảo nhà bongdaso có đủ năng lực kỹ thuật được ưu tiên lựa chọn trước. Trường hợp cơ quan, DN nào cố tình sai phạm, không theo đúng quy trình này, sẽ phải tự chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Dù Luật Đấu bongdaso 2013 mới đã có hiệu lực, quy định mới về thương thảo hợp đồng được áp dụng trong thực tiễn chưa lâu, nhưng nhiều ý kiến đánh giá, sự thay đổi tưởng chừng nhỏ này sẽ làm thay đổi về chất đối với hoạt động đấu bongdaso. Đặc biệt, những ưu tiên mà Luật Đấu bongdaso 2013 dành cho doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ thực sự có ý nghĩa rất lớn trong việc hỗ trợ các DN khu vực này năm bắt cơ hội, tiếp cận các dự án đầu tư công và mua sắm công. Qua đó, tăng tính cọ xát trên thị trường, góp phần vào xây dựng một nền kinh tế bền vững tự chủ.

Tài liệu tham khảo:

1. Luật Đấu bongdaso năm 2013;

2. Nghị định 63/2014/NĐ-CP;

3. Các website: muasamcong.mpi.gov.vn, tapchitaichinh.vn, vcci. com.vn, vneconomy.vn, tuvandauthau.vn, báo đấu bongdaso.