Nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm bongdaso tin tức Việt Nam

Thấy gì từ năng lực sản xuất và chế biến sản phẩm bongdaso tin tức của Việt Nam?

Ngành sản xuất và chế biến sản phẩm bongdaso tin tức của Việt Nam là một trong những ngành sản xuất nông lâm nghiệp quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Cây bongdaso tin tức được người Pháp mang đến Việt Nam từ năm 1897, ban đầu trồng chủ yếu ở các tỉnh Đông Nam Bộ như: Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh. Sau đó, đến năm 1955 một số doanh nghiệp (DN) và tiểu điền Việt Nam đã đầu tư trồng cây bongdaso tin tức ở miền Nam và Tây Nguyên. Đến cuối những năm 1960, tổng diện tích bongdaso tin tức tại Việt Nam được nhân rộng, đạt khoảng 142.000 ha và sản lượng khoảng 79.650 tấn (Nguyễn Thị Huệ, 2006).

Giai đoạn 1958 – 1963, cây bongdaso tin tức tiếp tục được nhân rộng, trồng ở các tỉnh như: Quảng Trị, Quảng Bình, Nghệ An, Thanh Hóa, Phú Thọ, diện tích canh tác đạt khoảng 6.000 ha và giảm dần trong giai đoạn chiến tranh, còn khoảng 4.500 ha vào năm 1975 (Trần Thị Thúy Hoa, 1993).

Từ năm 1975 đến nay, nhận thức được tầm quan trọng của cây bongdaso tin tức đối với phát triển kinh tế, Chính phủ Việt Nam đã có nhiều chính sách khuyến khích, mở rộng sản xuất bongdaso tin tức, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ ngày càng cao của thị trường xuất khẩu. Nhờ đó, diện tích bongdaso tin tức cả nước đạt khoảng 969.700 ha vào năm 2017, với 67% trong tổng diện tích đang ở giai đoạn cho thu hoạch mủ. Tham gia vào khâu sản xuất và chế biến bongdaso tin tức gồm nhiều thành phần kinh tế, trong đó chủ yếu là các DN nhà nước (phần lớn thuộc Tập đoàn Công nghiệp bongdaso tin tức Việt Nam) và các hộ gia đình (hay còn gọi là bongdaso tin tức tiểu điền, diện tích chiếm khoảng 51% tổng diện tích bongdaso tin tức cả nước).

Việt Nam là một trong những nước dẫn đầu về năng suất bongdaso tin tức ở châu Á. Bình quân sản lượng tăng trưởng đạt khoảng 9,5%/năm trong những thập kỷ qua, từ 41.100 tấn năm 1980 lên 1.094.500 tấn năm 2017, tăng 26,6 lần. Với sản lượng trên, Việt Nam là nước đứng thứ 3 trên thế giới về cung bongdaso tin tức thiên nhiên, chiếm khoảng 8,1% tổng sản lượng bongdaso tin tức thế giới, chỉ sau Thái Lan (33,2% thị phần thế giới) và Indonesia (27,2% thị phần thế giới) (Hiệp hội các nước Sản xuất bongdaso tin tức thiên nhiên - ANRPC, 2018).

Theo Hiệp hội bongdaso tin tức Việt Nam, bongdaso tin tức là 1 trong 10 mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Sản phẩm xuất khẩu chủ lực của ngành bongdaso tin tức Việt Nam tập trung ở 3 nhóm sau: Nguyên liệu bongdaso tin tức thiên nhiên (bongdaso tin tức thiên nhiên); sản phẩm bongdaso tin tức; gỗ bongdaso tin tức và đồ gỗ được làm từ gỗ bongdaso tin tức. Tổng kim ngạch xuất khẩu của 3 nhóm mặt hàng này đạt trên 6,2 tỷ USD, đóng góp 3% vào tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước năm 2017. Tiêu thụ nội địa các sản phẩm của ngành mặc dù nhỏ hơn so với lượng và kim ngạch xuất khẩu, nhưng hiện cũng đang ở mức cao và đang tiếp tục mở rộng, cụ thể như:

Nguyên liệu bongdaso tin tức thiên nhiên:Với đặc tính đàn hồi, chống thấm, chống cháy và chống nhiệt, mủ bongdaso tin tức thiên nhiên là nguồn nguyên liệu quan trọng cho nhiều ngành công nghiệp, trong đó, sản xuất lốp xe tiêu thụ khoảng 70% tổng lượng bongdaso tin tức thiên nhiên.

Sản phẩm bongdaso tin tức:Nhiều sản phẩm bongdaso tin tức đã tăng trưởng nhanh trong những năm gần đây như lốp xe, găng tay, phụ kiện xe ô tô, đế giày, nệm gối, thảm lót, chỉ thun… Công nghiệp chế biến sản phẩm bongdaso tin tức đã góp phần nâng cao giá trị gia tăng cho ngành và giảm dần nhập siêu cũng như giảm xuất khẩu nguyên liệu thô. Hiện sản xuất các sản phẩm bongdaso tin tức chỉ tiêu thụ khoảng 18 – 20% tổng lượng cung bongdaso tin tức thiên nhiên của Việt Nam. Đây cũng là các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm bongdaso tin tức tương đương với kim ngạch xuất khẩu bongdaso tin tức thiên nhiên (chiếm 80 – 82% sản lượng).

Gỗ nguyên liệu và sản phẩm gỗ bongdaso tin tức:Gỗ bongdaso tin tức có màu vàng sáng, nhẹ, dễ gia công chế biến. Nguồn gỗ này được xem là thân thiện với môi trường, được khai thác sau chu kỳ kinh tế lấy mủ khoảng 25 – 30 năm. Trong những năm gần đây, gỗ bongdaso tin tức đã trở thành nguồn nguyên liệu quan trọng cho ngành gỗ, không chỉ cho chế biến xuất khẩu mà cả cho các sản phẩm tiêu thụ nội địa. Có thể khẳng định, ngành sản xuất và chế biến sản phẩm bongdaso tin tức của Việt Nam đã có sự phát triển, góp phần đáng kể trong sự phát triển kinh tế địa phương, nâng cao thu nhập cho người dân và giải quyết việc làm.

Bên cạnh những thành công, ngành sản xuất và chế biến sản phẩm bongdaso tin tức của Việt Nam cũng đứng trước nhiều khó khăn, thách thức tiêu biểu như: Diện tích và sản lượng tăng nhưng lợi nhuận cho người sản xuất không tăng; trong phân phối lợi nhuận thu được thì ở công đoạn sản xuất là thấp nhất; công nghiệp chế biến và bảo quản chưa được đầu tư; các hộ bongdaso tin tức tiểu điền thường trồng với quy mô nhỏ, thiếu vốn, thiếu kỹ thuật, có hộ trồng cây giống không rõ nguồn gốc, trồng xen canh không đúng kỹ thuật, khai thác không đúng quy trình, sản phẩm làm ra chưa gắn khâu tiêu thụ... và quan trọng hơn là chưa tạo ra được chuỗi giá trị cho sản phẩm bongdaso tin tức có khả năng cạnh tranh; giá bán thấp, sản xuất bị động, sự nhận biết về thương hiệu bongdaso tin tức Việt Nam còn hạn chế. Mặt khác, bongdaso tin tức Việt Nam còn gặp nhiều rủi ro do tác động bởi thời tiết và biến đổi khí hậu; sự gia tăng thiên tai, dịch bệnh làm tăng chi phí, giảm hiệu quả sản xuất, giảm khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường trong và ngoài nước…

Cơ hội, thách thức và kỳ vọng đặt ra đối với bongdaso tin tức Việt Nam

Nhằm giải quyết các tồn tại và khó khăn trên, một trong những vấn đề cần thực hiện đầu tiên là nghiên cứu, đánh giá điểm mạnh, điểm yếu; cơ hội và thách thức, qua đó mới có thể định hướng và nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm bongdaso tin tức Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu. Cụ thể:

Điểm mạnh

- Việt Nam có điều kiện thiên nhiên thuận lợi về khí hậu, đất đai, phù hợp cho phát triển ngành bongdaso tin tức tự nhiên và từ lâu trong nước đã hình thành các vùng trồng bongdaso tin tức tập trung quy mô lớn như: Đông Nam Bộ, Tây Nguyên, Duyên Hải Nam Trung Bộ…

- Ngành bongdaso tin tức tự nhiên đã được Chính phủ xác định là một trong những ngành kinh tế cần tập trung phát triển mạnh và nhận được nhiều chính sách ưu đãi hỗ trợ, với quy hoạch phát triển theo các vùng, miền có thế mạnh như: Đông Nam Bộ, Tây Nguyên, Bắc Trung Bộ, Tây Bắc, Duyên Hải Nam Trung Bộ...

- Nhu cầu tiêu thụ bongdaso tin tức trên thế giới và trong nước ngày càng tăng cao cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nhiều ngành công nghiệp, sản xuất tiêu dùng… Sử dụng bongdaso tin tức là nguyên liệu đầu vào.

- Chi phí sản xuất trong ngành bongdaso tin tức tại Việt Nam thấp cũng là yếu tố hỗ trợ sự phát triển ngành.

Điểm yếu

- Ngành bongdaso tin tức trong nước đang gặp khó khăn trong việc mở rộng diện tích gieo trồng, với thực tế này, nhiều DN trồng bongdaso tin tức Việt Nam thời gian qua đã phải mở rộng diện tích sang Lào, Campuchia…

- bongdaso tin tức tự nhiên xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu ở dạng thô, chưa sản xuất được bongdaso tin tức tổng hợp và phương thức xuất khẩu chủ yếu là qua đường tiểu ngạch. Thực tế này khiến sản phẩm bongdaso tin tức tự nhiên của Việt Nam gặp rủi ro cao với sản phẩm thay thế và không chủ động được về giá xuất khẩu, gây khó khăn cho DN trong nước.

- Thị trường xuất khẩu của Việt Nam lại tập trung quá nhiều vào Trung Quốc, do đó phụ thuộc khá nhiều vào những biến động giá tại thị trường này. Trong nhiều trường hợp, phần thiệt luôn thuộc về các DN Việt Nam.

- Tỷ trọng các rừng bongdaso tin tức già cỗi của ngành bongdaso tin tức Việt Nam cũng đang ở mức cao, khiến chất lượng và năng xuất khai thác sụt giảm. Thực tế này đặt ra vấn đề cần phải tái canh tác, gieo trồng lại các rừng bongdaso tin tức trong thời gian tới.

Cơ hội

- Ngành công nghiệp – sản xuất – tiêu dùng thế giới (sản xuất máy bay, ô tô, xe máy, sản xuất thiết bị, máy móc cho ngành chế tạo, y tế, hàng tiêu dùng…) ngày càng phát triển và nhu cầu đối với nguyên liệu đầu vào là bongdaso tin tức cùng ngày càng cao.

- Việc mở rộng hợp tác phát triển trồng rừng bongdaso tin tức ra nước ngoài (Lào, Campuchia, Myanmar…) cũng tạo ra cơ hội mở rộng diện tích trồng và khai tác đối với các DN Việt Nam.

- Việt Nam ở gần các công trường sản xuất lớn như Trung Quốc, thuận lợi trong hoạt động xuất khẩu sang thị trường này.

Thách thức

- Rủi ro của sản phẩm thay thế là bongdaso tin tức tổng hợp, bởi sản phẩm bongdaso tin tức của Việt Nam chủ yếu là bongdaso tin tức tự nhiên dưới dạng thô.

- Sự cạnh tranh giữa các nước xuất khẩu bongdaso tin tức ngày càng gay gắt về cả chất lượng và sự đa dạng của sản phẩm bongdaso tin tức xuất khẩu, một điểm mà ngành bongdaso tin tức Việt Nam vẫn còn hạn chế.

- Rủi ro bất khả kháng từ thảm họa thiên nhiên tại các vùng gieo trồng bongdaso tin tức.

- Các rào cản thuế quan đối với bongdaso tin tức và các sản phẩm liên quan cũng là các yếu tố ảnh hưởng đến giá cả xuất khẩu của các DN Việt Nam.

Định hướng nâng cao năng lực cạnh tranh cho bongdaso tin tức Việt Nam

Đề án Nâng cao năng lực cạnh tranh các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 do Thủ tướng Chính phủ ban hành tại Quyết định số 1137/QĐ-TTg ngày 03/8/2017 khẳng định: bongdaso tin tức là một trong 8 mặt hàng nông thủy sản đang có lợi thế xuất khẩu cần được tập trung nâng cao năng lực cạnh tranh.

Xét trên các quan điểm tận dụng được cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do, mặt hàng bongdaso tin tức được đánh giá có lợi thế xuất khẩu và có triển vọng nâng cao năng lực cạnh tranh; Có thể khai thác tối đa lợi thế hiện có và có tiềm năng tạo ra lợi thế so sánh mới dựa trên ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ; Có thể nâng cao năng lực cạnh tranh hàng hóa gắn với năng lực cạnh tranh của DN và năng lực cạnh tranh của quốc gia; Có sự gắn kết hiệu quả giữa DN, hiệp hội ngành hàng và Nhà nước.

Cụ thể, Hiệp định Đối tác Toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) sẽ giúp ngành bongdaso tin tức Việt Nam đẩy mạnh tốc độ tăng trưởng xuất khẩu, mở rộng thị trường, nâng cao giá trị gia tăng trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng. CPTPP mang đến cho ngành bongdaso tin tức nhiều cơ hội, tiềm năng và triển vọng phát triển. Đối với bongdaso tin tức thiên nhiên, CPTPP sẽ đưa thuế nhập khẩu bongdaso tin tức thiên nhiên của Việt Nam từ 3% giảm còn 0%. Đối với sản phẩm bongdaso tin tức, mỗi nước thành viên CPTPP có lộ trình cắt giảm riêng cho từng nhóm sản phẩm và sẽ loại bỏ hoàn toàn thuế quan trong vòng 16 năm sau khi CPTPP có hiệu lực.

Do đó, CPTPP tạo cơ hội cho sản phẩm bongdaso tin tức Việt Nam mở rộng thị trường đến các nước mà công nghiệp chế biến bongdaso tin tức chưa phát triển nhiều như: Peru, Chile, Brunei, New Zealand, Úc. Đồng thời, Việt Nam có thể nhập khẩu bongdaso tin tức tổng hợp, máy móc thiết bị hiện đại từ các nước có thế mạnh như: Nhật Bản, Canada, Singapore với mức thuế 0%, nhờ vậy sẽ giúp DN giảm giá thành và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Đối với sản phẩm gỗ bongdaso tin tức, nhu cầu của thị trường đang tăng nhanh khi xu hướng sử dụng rừng trồng được khuyến khích ở nhiều nước. Đây là nhóm sản phẩm mà ngành bongdaso tin tức ít gặp sự cạnh tranh với các nước thành viên CPTPP, ngay cả với Malaysia là nước phát triển mạnh về sản phẩm gỗ bongdaso tin tức, nhờ giá của Việt Nam thấp hơn. Được hưởng thuế suất nhập khẩu 0% đối với nguyên vật liệu và thiết bị cao cấp cần cho công nghiệp chế biến gỗ, sẽ giúp ngành gỗ bongdaso tin tức Việt Nam giảm giá thành, chuyển đổi sang công nghệ tiến bộ và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Công nghiệp hỗ trợ với những sản phẩm linh kiện bongdaso tin tức cho ngành ô tô và nhiều ngành công nghiệp khác của Việt Nam có cơ hội phát triển nhanh hơn nữa nhờ nguyên vật liệu và thiết bị, máy móc cao cấp được nhập khẩu với mức thuế 0%, cũng như sản phẩm từ công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam có nhiều triển vọng mở rộng sang các nước CPTPP.

Các cơ hội khác mang đến từ CPTPP và FTA cho ngành bongdaso tin tức còn là triển vọng về đa dạng hóa thị trường xuất nhập khẩu, tránh phụ thuộc quá mức vào thị trường Trung Quốc. Bên cạnh đó, CPTPP tạo sự thu hút vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài vào Việt Nam để hợp tác liên doanh sản xuất sản phẩm bongdaso tin tức khi thuế nhập khẩu các nguyên vật liệu, máy móc, thiết bị vào Việt Nam, giảm dần đến mức 0%, tạo điều kiện khai thác dịch vụ tại các khu công nghiệp trên đất bongdaso tin tức. Đồng thời, thúc đẩy ngành bongdaso tin tức tham gia sâu vào chuỗi giá trị gia tăng trong nước và quốc tế, từ khâu cung cấp nguyên liệu đến sản xuất thành phẩm cho thị trường nội địa và xuất khẩu.

Để giúp ngành sản xuất và chế biến sản phẩm bongdaso tin tức của Việt Nam khắc phục tồn tại, khó khăn, ứng phó hiệu quả những thách thức, tận dụng tối đa các cơ hội và nâng cao năng lực cạnh tranh, thời gian tới, Việt Nam cần phải xây dựng chiến lược và giải pháp phát triển Ngành theo hướng nâng cao giá trị gia tăng cho bongdaso tin tức và các sản phẩm chế biến từ bongdaso tin tức của Việt Nam.

Phấn đấu thực hiện mục tiêu đặt ra ngành bongdaso tin tức là đảm bảo chất lượng sản phẩm đáp ứng mục tiêu đến 2020 sẽ chế biến được khoảng 40% sản lượng mủ cao cấp (như: SVR 10 và 20, CV50 và 60); tăng lượng mủ nguyên liệu sử dụng cho các nhà máy sản xuất các sản phẩm của ngành bongdaso tin tức đạt khoảng trên 40.000 tấn/năm; nâng tỷ trọng gỗ bongdaso tin tức tinh chế lên 50% và duy trì tốc độ tăng trưởng bình quân trên 10% năm sẽ góp phần ổn định ngành bongdaso tin tức, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới.

Để đảm bảo chất lượng sản phẩm, các nhà máy cần được chuẩn hóa công nghệ và quy trình chế biến, kiểm tra chất lượng sản phẩm theo tiêu chuẩn đăng ký, bao gồm việc đảm bảo các tiêu chuẩn theo môi trường, lao động. Tập trung thay đổi cơ cấu sản phẩm như chú trọng cách thu mủ cho loại sản phẩm mủ bongdaso tin tức có chất lượng cao SVR 3L (loại sản phẩm mủ bongdaso tin tức sơ chế này thường có giá cao hơn) và đây là loại sản phẩm được tiêu thụ phổ biến trên thế giới (chiếm 60% sản lượng tiêu thụ).

Ngành công nghiệp bongdaso tin tức cũng cần đẩy mạnh đầu tư và tập trung vào các sản phẩm nhúng như găng tay, chỉ sợi, nệm là các sản phẩm có lợi thế về nguồn nguyên liệu và có sức cung cao ở thị trường thế giới. Bên cạnh đó, cần mở rộng và đầu tư chiều sâu cho chế biến nguồn gỗ bongdaso tin tức để nâng tỷ trọng gỗ tinh chế và đa dạng hóa các sản phẩm từ gỗ bongdaso tin tức. Tăng cường công tác quản lý chất lượng bongdaso tin tức cả nước để nâng cao uy tín sản phẩm bongdaso tin tức Việt Nam, tăng tính cạnh tranh với các nước trong khu vực.

Mặt khác, đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại đối với ngành bongdaso tin tức; hỗ trợ DN quảng bá sản phẩm trên thị trường xuất khẩu. Mở rộng thị trường, thúc đẩy các dự án và ưu đãi trong đầu tư nhằm phát triển công nghiệp chế biến sản phẩm bongdaso tin tức để nâng cao giá trị gia tăng cũng như đa dạng hóa các sản phẩm của ngành. Khuyến khích và thu hút các nhà đầu tư để mở rộng các nhà máy công nghiệp chế biến sản phẩm gần vùng nguyên liệu…

Tài liệu tham khảo:

1. Đề án Nâng cao năng lực cạnh tranh các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 do Thủ tướng Chính phủ ban hành tại Quyết định số 1137/QĐ-TTg ngày 03/8/2017;
2. Hiệp hội bongdaso tin tức Việt Nam (2018b), Số liệu thống kê bongdaso tin tức Việt Nam 2007 – 2017, NXB Nông nghiệp;
3. Hiệp hội bongdaso tin tức Việt Nam (2018a), Dự thảo báo cáo tổng kết nhiệm kỳ IV (2015-2017) và phương hướng nhiệm kỳ V (2018-2021);
4. Tập đoàn Công nghiệp bongdaso tin tức Việt Nam (2018), Báo cáo đánh giá về kế hoạch sản xuất kinh doanh năm 2018 và kết quả thực hiện 03 năm 2015-2017 của Tập đoàn Công nghiệp bongdaso tin tức Việt Nam;
5. Tập đoàn Công nghiệp bongdaso tin tức Việt Nam (2018), Báo cáo tổng kết công tác sản xuất – kinh doanh năm 2017, phương hướng, nhiệm vụ năm 2018;
6. Công ty Cổ phần chứng khoán MB (2014), Báo cáo phân tích ngành bongdaso tin tức Việt Nam;
7. Nguyễn Vinh Quang, Tô Xuân Phúc, Trần Lê Huy, Cao Thị Cẩm, Nguyễn Tôn Quyền và Huỳnh Văn Hạnh (2018), Chuỗi cung gỗ bongdaso tin tức Việt Nam: Thực trạng và chính sách, VIFORES, VRA, BIFA, FPA Bình Định, HAWA và Forest Trends;
8. Thiên Hương, Minh Tân (2019), Hiệp định CPTPP tác động đến ngành bongdaso tin tức: Cơ hội và thách thức; vietdata.vn.