Lao động Việt Nam trước áp lực cạnh tranh từ hội nhập
(Taichinh) - Nâng cao năng suất, nâng cao năng lực cạnh tranh là những yêu cầu cấp thiết nhằm hướng tới tăng trưởng nhanh và bền vững. Tuy nhiên, mục tiêu này vẫn chưa đạt được do nhiều rào cản.

Nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu
Việt Nam đang ở trong thời kỳ dân số vàng, song, trên thực tế “dân số vàng” chưa phát huy được lợi thế. Theo Tổng cục Thống kê, hiện Việt Nam có khoảng 48 triệu người trong độ tuổi bongdaso dữ liệu nhưng số bongdaso dữ liệu qua đào tạo nghề chỉ đạt 30%.
Tỷ lệ bongdaso dữ liệu tham gia vào thị trường bongdaso dữ liệu chính thức còn thấp, đạt khoảng 30%. Khoảng 45% bongdaso dữ liệu trong lĩnh vực nông nghiệp hầu như chưa qua đào tạo. Các lĩnh vực khác được đào tạo thì trình độ chưa cao, khả năng ngoại ngữ và làm việc nhóm còn hạn chế. Nhìn chung, mới chỉ có một số ít bongdaso dữ liệu Việt Nam đủ khả năng làm chủ các công nghệ mới.
Kết quả điều tra cảm nhận môi trường kinh doanh năm 2014 của 1.491 doanh nghiệp FDI tới từ 43 quốc gia đã cho thấy, cung bongdaso dữ liệu có tay nghề cao ở Việt Nam chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường. Từ năm 2010 - 2014, các doanh nghiệp FDI đã phải đào tạo thêm đến 20 - 35% số bongdaso dữ liệu mới tuyển dụng, chiếm khoảng 3,6 - 7,8% chi phí kinh doanh. Dù khoảng cách giữa trình độ tay nghề và nhu cầu doanh nghiệp đã giảm dần trong giai đoạn 2010 - 2013.
Tuy nhiên, năm 2014, tỷ lệ nhân viên mới có kỹ năng kém và chi phí đào tạo tăng trở lại mốc của năm 2010. Nhu cầu về bongdaso dữ liệu có tay nghề cao cũng tăng cao trở lại. Đối với những ngành quan trọng cho chiến lược phát triển của Việt Nam, chất lượng giáo dục phổ thông và đào tạo nghề đều bị đánh giá là chưa đáp ứng được yêu cầu. Doanh nghiệp FDI phải tự đầu tư bổ sung đào tạo cho bongdaso dữ liệu mới tuyển về những kỹ năng cơ bản và kiến thức chuyên môn.
Chất lượng nguồn nhân lực không cao, dẫn đến năng suất bongdaso dữ liệu thấp không chỉ làm giảm khả năng cạnh tranh của nền kinh tế mà còn là rào cản đối với phát triển kinh tế tri thức, tăng trưởng bền vững. Nghiên cứu “Cộng đồng ASEAN 2015: Quản lý hội nhập hướng tới việc làm tốt hơn và thịnh vượng chung” của ILO/ADB cho rằng, bongdaso dữ liệu Việt Nam thiếu chuyên môn, chưa được đào tạo, các kỹ năng được trang bị không phù hợp với đòi hỏi của thị trường và nhiều bongdaso dữ liệu phải đào tạo lại… Đây là một trong những lý do khiến năng suất bongdaso dữ liệu của Việt Nam đang ở mức thấp nhất châu Á.
Theo PGS.TS. Phạm Văn Sơn, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ đào tạo và cung ứng nhân lực, Bộ Giáo dục và Đào tạo, trình độ bongdaso dữ liệu của Việt Nam còn hạn chế về kỹ năng nghề đang gây khó khăn trong việc tiếp thu ứng dụng, trình độ khoa học công nghệ khi tham gia hội nhập.
Bên cạnh đó, hiểu biết của bongdaso dữ liệu Việt Nam về văn hóa doanh nghiệp và pháp luật của nước bạn còn hạn chế. Ngoài ra, tác phong công nghiệp chưa tốt cũng là điểm yếu khó cạnh tranh khi thị trường bongdaso dữ liệu được mở cửa. Nếu không sớm khắc phục được những hạn chế, bất cập về chất lượng bongdaso dữ liệu, Việt Nam rất khó cạnh tranh và có thể đánh mất thị trường và cơ hội làm việc ngay tại quê nhà.
PGS.TS. Nguyễn Thị Lan Hương, Viện Khoa học bongdaso dữ liệu và xã hội cũng cho rằng, chất lượng nguồn nhân lực của Việt Nam còn thấp và có khoảng cách khá lớn so với các nước trong khu vực. Chỉ số cạnh tranh nguồn nhân lực chỉ đạt 3,39/10 điểm, cho thấy Việt Nam đang thiếu bongdaso dữ liệu có trình độ tay nghề, công nhân kỹ thuật bậc cao.
Trong tổng số hơn 53,4 triệu bongdaso dữ liệu từ 15 tuổi trở lên đang làm việc, chỉ có khoảng 49% qua đào tạo, trong đó qua đào tạo nghề từ 3 tháng trở lên chỉ chiếm khoảng 19%.
Một bộ phận lớn người bongdaso dữ liệu hiện nay chưa được tập huấn về kỷ luật bongdaso dữ liệu công nghiệp, tùy tiện về giờ giấc và hành vi. Người bongdaso dữ liệu chưa được trang bị các kiến thức và kỹ năng làm việc theo nhóm, thiếu khả năng hợp tác và gánh chịu rủi ro, ngại phát huy sáng kiến và chia sẻ kinh nghiệm làm việc.
Năng suất bongdaso dữ liệu thấp
Dẫn đánh giá của Ngân hàng Thế giới, TS. Bùi Sỹ Lợi, Phó chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho biết, chất lượng nguồn nhân lực của Việt Nam đạt mức 3,79 điểm (trong thang điểm 10), xếp hạng thứ 11 trong số 12 quốc gia được khảo sát tại châu Á. Trong khi Hàn Quốc đạt 6,91 điểm; Ấn Độ đạt 5,76 điểm; Malaysia đạt 5,59 điểm.
Chính vì vậy, hiện nay, năng suất bongdaso dữ liệu Việt Nam chỉ bằng 1/18 năng suất bongdaso dữ liệu của Singapore, bằng 1/6 của Malaysia, bằng 1/3 của Thái Lan và Trung Quốc. Năng suất bongdaso dữ liệu xã hội năm 2014 theo giá hiện hành của toàn nền kinh tế ước tính đạt 3.515 USD một người (số liệu của Tổng cục Thống kê).
Đáng chú ý, theo thông tin của Tổ chức năng suất châu Á (APO, 2014), tốc độ tăng năng suất bongdaso dữ liệu của Việt Nam có xu hướng giảm dần theo thời gian. Nếu giai đoạn 1990 - 2000, tốc độ tăng năng suất bongdaso dữ liệu trung bình của Việt Nam đạt 5,7%, đến giai đoạn 2000 - 2012, giảm xuống còn 4,5%, trong đó giai đoạn 2005 - 2012, tốc độ tăng năng suất bongdaso dữ liệu của Việt Nam chỉ còn 2,9%.
Cơ cấu kinh tế và cơ cấu bongdaso dữ liệu chuyển dịch tích cực nhưng tỷ trọng bongdaso dữ liệu trong khu vực nông, lâm nghiệp, thủy sản vẫn ở mức cao. Ngoài ra, tăng trưởng năng suất bongdaso dữ liệu của Việt Nam trong các ngành sản xuất và dịch vụ vẫn còn ở mức thấp hơn nhiều so với các nước khác trong khu vực.
Ông Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Năng suất Việt Nam cho biết, năng suất bongdaso dữ liệu của Việt Nam năm 2014 tính theo giá thực tế đạt 74,3 triệu đồng/người, tăng 4,35% so với năm 2013.
Tính bình quân trong giai đoạn 2011 - 2014, năng suất bongdaso dữ liệu của Việt Nam đạt 63,31 triệu đồng/người. Tốc độ tăng năng suất bongdaso dữ liệu chậm, từ 3,49% năm 2011 lên mức bình quân 3,68% cả giai đoạn 2011 - 2014.
Nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo
Theo các chuyên gia của ILO và ADB, Việt Nam cần gấp rút cải thiện chất lượng của nền giáo dục và đào tạo ở các trường trung học phổ thông và dạy nghề.
Bên cạnh đó, cần ưu tiên các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng và năng suất bongdaso dữ liệu trong ngành nông nghiệp. Đồng thời, Việt Nam cần kết nối các chính sách phát triển ngành và các chính sách việc làm nhằm duy trì tăng trưởng kinh tế.
Các doanh nghiệp Việt Nam muốn giữ chân người bongdaso dữ liệu cần phải có chế độ chính sách phù hợp trong thu nhập, sử dụng và đãi ngộ trong đào tạo bồi dưỡng, tạo cơ hội thăng tiến và môi trường làm việc thân thiện, sáng tạo để nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao yên tâm làm việc và gắn bó lâu dài với doanh nghiệp.
Ông Nguyễn Anh Tuấn cho rằng, ở Việt Nam cũng cần có sự tham gia của toàn xã hội. Riêng đối với các doanh nghiệp, cần áp dụng công nghệ tiên tiến, nâng cao khả năng quản lý, xây dựng môi trường làm việc để người bongdaso dữ liệu chủ động nâng cao năng suất, hiệu quả.