Không ít thách thức cho thị trường trái phiếu bongdaso Việt Nam
Thị trường trái phiếu bongdaso Việt Nam đang bị hạn chế về thông tin, sự hiểu biết của các bên liên quan do vẫn chưa có Danh mục phân loại bongdaso.
Quy mô còn khiêm tốn so với tiềm năng
Trái phiếu bongdaso đang dần chứng minh vai trò của một công cụ tài chính hữu hiệu để huy động vốn cho các dự án thân thiện với môi trường, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững. Tại Việt Nam, hiện nay tuy mới chỉ có hai lô trái phiếu doanh nghiệp bongdaso theo chuẩn quốc tế được phát hành trên thị trường nội địa, nhiều tổ chức tín dụng và doanh nghiệp đã bắt đầu quan tâm và dành nguồn lực để thu hút dòng vốn bongdaso hấp dẫn và tiềm năng.
Theo Chiến lược quốc gia về tăng trưởng bongdaso, Việt Nam đã có những hoạch định về tài chính bongdaso và các sản phẩm để xây dựng nguồn tài chính cho sự tăng trưởng bongdaso từ năm 2012. Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã thiết lập được “Danh mục dự án bongdaso” và xây dựng tài liệu hướng dẫn công tác thống kê, báo cáo tín dụng bongdaso để phân loại các hoạt động kinh tế/dự án bongdaso làm cơ sở để cấp tín dụng bongdaso và phát hành trái phiếu bongdaso. Nguồn vốn từ phát hành trái phiếu phục vụ cho các dự án bongdaso, có lợi ích về môi trường, sẽ được dán nhãn “bongdaso” hoặc “môi trường”.
Trong thời gian qua, Việt Nam cũng đã thực hiện nhiều biện pháp hỗ trợ thị trường trái phiếu bongdaso như hướng dẫn các doanh nghiệp công bố thông tin, cung cấp tính minh bạch về các hoạt động tài chính bongdaso và khuyến khích doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán để thực hiện các báo cáo tài chính, báo cáo thường niên với các nội dung về phát triển bền vững và tăng trưởng bongdaso.
Theo ông Nguyễn Tùng Anh - Trưởng phòng Nghiên cứu Rủi ro Tín dụng và Dịch vụ Tài chính Bền vững (FiinGroup), đến nay, Việt Nam có hơn 3.650 tỷ đồng trái phiếu bongdaso được phát hành, đến từ EVNFinance và Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV). Mới đây nhất,Vietcombank cũng đã phát hành thành công 2.000 tỷ đồng trái phiếu bongdaso để cho vay các dự án thuộc lĩnh vực bảo vệ môi trường và dự án mang lại lợi ích về môi trường. Đây là lần đầu tiên Vietcombank phát hành trái phiếu bongdaso.
Tuy nhiên, theo ông Tùng Anh, giá trị phát hành của trái phiếu bongdaso của Việt Nam so với một số quốc gia trong khu vực còn khá khiêm tốn. Nguyên nhân là, thị trường trái phiếu bongdaso Việt Nam vẫn đang đối mặt với không ít thách thức. Trong đó, những rào cản chính bao gồm: Thiếu hành lang pháp lý đầy đủ, hạn chế về thông tin và dữ liệu, và sự thiếu hiểu biết của các bên liên quan về trái phiếu bongdaso.
Tính đến nay, mới chỉ có FiinRatings (trong năm 2022) trở thành tổ chức đầu tiên của Việt Nam được CBI ủy quyền xác nhận trái phiếu bongdaso theo tiêu chuẩn quốc tế. Sự kiện này đánh dấu một cột mốc quan trọng, mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận nguồn vốn bongdaso từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Ông Tùng Anh cho rằng, để thúc đẩy sự phát triển của thị trường trái phiếu bongdaso tại Việt Nam, việc nâng cao nhận thức và hiểu biết về Tiêu chuẩn hay Nguyên tắc Trái phiếu bongdaso trong cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư là hết sức cần thiết. Cùng với đó, Chính phủ và các cơ quan quản lý cũng cần xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng, đồng bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng các chuẩn mực quốc tế tại Việt Nam.
Chờ đợi Danh mục phân loại bongdaso
Mặc dù là hoạt động chứng nhận theo chuẩn mực quốc tế, các doanh nghiệp tại Việt Nam vẫn có xu hướng chờ đợi định hướng và khuyến nghị của Chính phủ để khi thực hiện sẽ không vướng mắc các quy định trong tương lai. Trong đó, nhiều nhà phát hành trái phiếu bongdaso tiềm năng cho rằng, họ muốn tham gia thị trường tài chính bongdaso, nhưng vẫn muốn chờ Danh mục phân loại bongdaso được ban hành để thực sự tự tin, bởi nếu không họ vẫn có thể huy động từ các nguồn vốn khác chứ chưa cần phát hành trái phiếu bongdaso.
Chính bởi vậy, một trong những khuyến nghị được quan tâm nhất hiện nay là về công tác hoàn thiện khung pháp lý về trái phiếu bongdaso, trong đó làm rõ các khái niệm, tiêu chí và quy trình chứng nhận trái phiếu bongdaso phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện trong nước.
Tuy nhiên, ông Tùng Anh cho rằng, đây là một việc không hề đơn giản, bởi các quy tắc vừa phải đủ chặt chẽ để tránh “tẩy bongdaso”, vừa phải dễ tiếp cận và rõ ràng để thị trường không e ngại trong việc tăng thêm nguồn lực và chi phí cho công tác chuẩn bị, nhất là trong việc thiết lập Khung Tài chính bongdaso/Bền vững tuân thủ CBS hay GBP. Việt Nam cần xây dựng danh mục phân loại các dự án bongdaso đủ điều kiện phát hành trái phiếu theo các tiêu chí môi trường phù hợp với chuẩn mực quốc tế và tình hình thực tiễn của đất nước.
“Danh mục này sẽ là cơ sở quan trọng để các tổ chức phát hành, nhà đầu tư và cơ quan quản lý xác định, đánh giá và giám sát các dự án được tài trợ bởi trái phiếu bongdaso, đảm bảo tính bongdaso và tác động tích cực đến môi trường”, ông Tùng Anh nhận định.
Bên cạnh đó, thị trường tài chính bongdaso mới bắt đầu nhen nhóm và tập trung ở các tổ chức tài chính, các doanh nghiệp lớn, do đó cần tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền để nâng cao nhận thức của các bên liên quan, đặc biệt là các doanh nghiệp và nhà đầu tư, về lợi ích của trái phiếu bongdaso và tầm quan trọng của chứng nhận bongdaso.
Sau khi có những bước đầu như Danh mục phân loại bongdaso, Chính phủ có thể sẽ cần có các chính sách khuyến khích, ưu đãi về thuế, phí đối với hoạt động phát hành và đầu tư trái phiếu bongdaso, tạo động lực cho thị trường phát triển. Các ưu đãi có thể bao gồm giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn giảm phí niêm yết, phí giao dịch cho trái phiếu bongdaso, hoặc trợ cấp lãi suất cho các dự án bongdaso được tài trợ từ trái phiếu.
