bongdaso tintuc nghiệp kỳ vọng gì từ TPP?

Đây là một điều tra xã hội học quy mô lớn, khắc phục những đánh giá có tính phỏng đoán của nhiều nghiên cứu trước đây.

Ủng hộ dù thiếu thông tin

Qua khảo sát, tỷ lệ các bongdaso tintuc nghiệp dân bongdaso tintuc và FDI biết đến TPP khá cao, dù hiểu biết chưa sâu. Theo đó, khoảng 70% bongdaso tintuc nghiệp dân bongdaso tintuc và FDI đã biết tới TPP mà Việt Nam đang đàm phán gia nhập. Tuy nhiên, rất ít bongdaso tintuc nghiệp đã và đang theo dõi sát sao các hoạt động đàm phán hoặc hiểu rõ những tác động tiềm tàng của hiệp định đối với bongdaso tintuc nghiệp của họ.

Đáng lưu ý, nếu phân chia các bongdaso tintuc nghiệp nước ngoài thành nhà đầu tư đến từ các nước TPP và nhà đầu tư ngoài khu vực này thì mức độ hiểu biết này cũng không có nhiều khác biệt.
Mức độ ủng hộ Việt Nam ký kết TPP của các bongdaso tintuc nghiệp tư nhân trong nước khá cao. Hơn 66% bongdaso tintuc nghiệp tư nhân trong nước qua điều tra cho biết rất ủng hộ hoặc ủng hộ dù vẫn lo lắng, quan ngại. Chỉ có 1,5% bongdaso tintuc nghiệp thể hiện ý kiến phản đối. Trong khi đó, các bongdaso tintuc nghiệp nước ngoài thể hiện thái độ thận trọng và dè dặt hơn. Khoảng 25% số bongdaso tintuc nghiệp FDI thể hiện ý kiến ủng hộ việc Việt Nam ký kết TPP, trong khi số còn lại thể hiện thái độ thận trọng hoặc cho biết hiệp định không ảnh hưởng tới bongdaso tintuc nghiệp mình.

Kỳ vọng vào những vấn đề “sau biên giới”

TPP là một hiệp định thương mại tự do toàn diện, bao gồm nhiều lĩnh vực từ tiếp cận thị trường, hàng rào kỹ thuật cho đến mua sắm chính phủ, cải cách bongdaso tintuc nghiệp nhà nước và các vấn đề xa hơn như môi trường, lao động. Các bongdaso tintuc nghiệp dự báo mức độ ảnh hưởng khác nhau về tác động của việc dỡ bỏ các hàng rào thuế quan và phi thuế quan, các quy định về xuất xứ và mở rộng khả năng tiếp cận thị trường dịch vụ(1).

Đối với nhóm các vấn đề hàng rào biên giới (như mở cửa thị trường, quy tắc xuất xứ, hàng rào kỹ thuật, vệ sinh dịch tễ, phòng vệ thương mại, tiếp cận thị trường dịch vụ), tỷ lệ các bongdaso tintuc nghiệp trong nước và bongdaso tintuc nghiệp FDI đến từ khu vực TPP cho rằng các cam kết này sẽ tác động lớn hơn so với tỷ lệ bongdaso tintuc nghiệp FDI đến từ ngoài khu vực TPP (tỷ lệ 41%, 40% so với 32%).

Đáng chú ý, tất cả các bongdaso tintuc nghiệp đều ủng hộ các cam kết “sau biên giới” trong đàm phán TPP như đầu tư, sở hữu trí tuệ, mua sắm chính phủ, môi trường, lao động và cải cách bongdaso tintuc nghiệp nhà nước. Tỷ lệ ủng hộ này là 56% của nhóm bongdaso tintuc nghiệp trong nước và FDI đến từ các nước ngoài khu vực TPP, và 62% đối với bongdaso tintuc nghiệp FDI từ khu vực TPP.

Trong số các bongdaso tintuc nghiệp nước ngoài, những bongdaso tintuc nghiệp đang xuất khẩu có thái độ tích cực nhất đối với tất cả các vấn đề thuộc phạm vi của TPP. Họ ủng hộ các vấn đề cam kết đằng sau biên giới, và lạc quan hơn các bongdaso tintuc nghiệp đang kinh bongdaso tintuc ở thị trường nội địa tại Việt Nam về nhóm cam kết mở cửa thị trường. Từ điều tra, nhóm bongdaso tintuc nghiệp ít lạc quan nhất từ việc ký kết TPP là các bongdaso tintuc nghiệp FDI định hướng kinh bongdaso tintuc tại thị trường tại Việt Nam và đến từ các nước không phải thành viên TPP.

Sau TPP là dịch chuyển thương mại?

Khảo sát cũng hỏi tác động của Hiệp định TPP sẽ ảnh hưởng đến quan hệ kinh bongdaso tintuc của bongdaso tintuc nghiệp với các nước, thị trường ra sao. Theo kết quả khảo sát, 40% bongdaso tintuc nghiệp trong nước đang có quan hệ làm ăn với các nước. Những bongdaso tintuc nghiệp đang làm ăn với các nước khu vực Đông Á đánh giá tích cực nhất khi 41% trả lời TPP sẽ giúp thúc đẩy hoạt động kinh bongdaso tintuc của họ, tiếp theo là bongdaso tintuc nghiệp đang làm ăn với khu vực Đông Nam Á và Hoa Kỳ.

Các bongdaso tintuc nghiệp trong nước đang có quan hệ kinh bongdaso tintuc với Trung Quốc đánh giá mức độ tích cực từ TPP thấp. Qua khảo sát, chỉ 15% bongdaso tintuc nghiệp trong nước đang làm ăn với thị trường này cho biết TPP sẽ có lợi đến kinh bongdaso tintuc của họ. 13% bongdaso tintuc nghiệp cho rằng TPP có thể sẽ gây bất lợi đến quan hệ làm ăn hiện tại và 26% cho rằng tác động là đa chiều: vừa tích cực, vừa tiêu cực.

Như vậy, triển vọng về hoạt động thương mại sẽ tăng mạnh và có xu hướng dịch chuyển sang Mỹ, Đông Nam Á và Đông Á, đặc biệt là Nhật Bản nếu TPP được ký kết dường như không phải là kịch bản quá lạc quan.

Dù việc đàm phán TPP là quan trọng, nhưng điều đáng thất vọng là tỷ lệ bongdaso tintuc nghiệp từng bày tỏ ý kiến hay có cơ hội bày tỏ ý kiến về TPP rất ít. Chưa tới 1/10 bongdaso tintuc nghiệp trong nước (9%) cho biết đã từng tham gia bày tỏ ý kiến của mình, thậm chí tỷ lệ này còn thấp hơn các bongdaso tintuc nghiệp FDI đang hoạt động tại Việt Nam (17%) và bongdaso tintuc nghiệp FDI đến từ TPP và ngoài TPP (14%). Kênh bongdaso tintuc nghiệp sử dụng bày tỏ ý kiến phổ biến nhất là VCCI và các hiệp hội bongdaso tintuc nghiệp (59%).

Khi được hỏi điều gì họ mong đợi nhất từ các cơ quan Nhà nước nếu Việt Nam ký kết TPP, các bongdaso tintuc nghiệp trong nước kỳ vọng Chính phủ Việt Nam sẽ hỗ trợ họ để thích ứng với TPP bằng cách thành lập cơ quan đầu mối thông tin, chịu trách nhiệm giúp đỡ các bongdaso tintuc nghiệp bị ảnh hưởng, đào tạo lại và tư vấn về cách thức để tận dụng được các cơ hội thị trường mới.