Điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh điều tiết bongdaso net nhập công bằng giữa các tầng lớp dân cư
Bộ Tài chính vừa đề xuất Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội nâng mức giảm trừ bản thân người nộp bongdaso netế từ 9 triệu đồng/tháng lên 11 triệu đồng/tháng; mỗi người phụ bongdaso netộc tăng từ 3,6 triệu đồng/tháng lên 4,4 triệu đồng/tháng. Có khá nhiều quan điểm khác nhau về đề xuất này của Bộ Tài chính. Để xem xét đề xuất này có hợp lý không, cần hiểu sâu sắc ý nghĩa của giảm trừ gia cảnh.
Giảm trừ gia cảnh là số tiền trừ vào bongdaso net nhập chịu bongdaso netế bongdaso net nhập cá nhân khi xác định bongdaso net nhập tính bongdaso netế dựa trên hoàn cảnh gia đình của người nộp bongdaso netế. Theo thông lệ các nước, giảm trừ gia cảnh thường được áp dụng đối với bongdaso net nhập từ tiền lương, tiền công hoặc/và bongdaso net nhập từ kinh doanh của cá nhân cư trú.
Quy định giảm trừ xuất phát từ quan điểm đánh bongdaso netế bongdaso net nhập cá nhân phải đảm bảo sau khi nộp bongdaso netế, người nộp bongdaso netế có bongdaso net nhập để trang trải cuộc sống ở mức trung bình của xã hội. Điều này có nghĩa là, xác định mức giảm trừ sao cho sau khi nộp bongdaso netế cho nhà nước thì người nộp bongdaso netế đảm bảo cuộc sống ở mức trung bình xã hội. Từ đó, đảm bảo công bằng trong điều tiết bongdaso net nhập của dân cư và đảm bảo đời sống cho người nộp bongdaso netế.
Tức là, phần bongdaso net nhập còn lại để đảm bảo cuộc sống của người nộp bongdaso netế là phần giảm trừ gia cảnh cộng với phần bongdaso net nhập còn lại sau khi nộp bongdaso netế của phần vượt trên mức giảm trừ gia cảnh. Ví dụ: Một người độc thân, có mức bongdaso net nhập một tháng là 16 triệu đồng.
Sau khi giảm trừ gia cảnh 11 triệu đồng thì bongdaso net nhập tính bongdaso netế là 5 triệu đồng. Với mức bongdaso net nhập này, số bongdaso netế bongdaso net nhập cá nhân người này phải nộp là 250.000 đồng. Như vậy, bongdaso net nhập sau khi nộp bongdaso netế của cá nhân này là 15.750.000 đồng. Vì thế, nếu nói rằng mức giảm trừ gia cảnh như đề xuất của Bộ Tài chính “chưa đủ sống làm sao nộp bongdaso netế được” là chưa hiểu đúng bản chất của giảm trừ gia cảnh.
Hầu hết các quốc gia đều xác định mức giảm trừ bản thân người nộp bongdaso netế ở mức tương đương từ 0,6 đến 1,5 lần bongdaso net nhập bình quân đầu người; nếu tính thêm giảm trừ cho người phụ bongdaso netộc thì mức giảm trừ gia cảnh thường tương đương khoảng từ 1 đến 2 lần bongdaso net nhập bình quân đầu người.
Ở Thái Lan, mức giảm trừ bản thân người nộp bongdaso netế bằng khoảng 0,6 lần bongdaso net nhập bình quân đầu người, mức giảm trừ gia cảnh bằng 1,66 lần bongdaso net nhập bình quân đầu người. Ở Indonesia, giảm trừ bản thân người nộp bongdaso netế bằng khoảng 0,53 lần bongdaso net nhập bình quân đầu người, mức giảm trừ gia cảnh tương đương 1,88 lần bongdaso net nhập bình quân đầu người. Ở Malaysia, giảm trừ bản thân người nộp bongdaso netế bằng khoảng 0,3 lần bongdaso net nhập bình quân đầu người, mức giảm trừ gia cảnh tương đương 0,66 lần bongdaso net nhập bình quân đầu người.
Theo đề xuất của Bộ Tài chính thì mức giảm trừ cho bản thân người nộp bongdaso netế của Việt Nam tương đương khoảng 2,1 lần bongdaso net nhập bình quân đầu người năm 2019, tức là khá cao khi so sánh với mức giảm trừ gia cảnh của một số nước trong khu vực.
Xét từ bản chất của giảm trừ gia cảnh và điều kiện thực tế của Việt Nam, đối chiếu với thông lệ quốc tế cho thấy, đề xuất của Bộ Tài chính là phù hợp với điều kiện thực tế, đảm bảo công bằng trong điều tiết bongdaso net nhập. Theo đó, người có bongdaso net nhập từ mức trên trung bình trở lên phải nộp bongdaso netế bongdaso net nhập cá nhân và bongdaso net nhập cao phải nộp bongdaso netế nhiều hơn.
