Cơ chế, chính sách tín dụng đối với doanh nghiệp tham gia cung ứng dịch vụ sự nghiệp công

Bài viết đăng trên Tạp chí Tài chính Kỳ 1 - Tháng 10/2020

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 Khóa XII của Đảng xác định mục tiêu “Đẩy mạnh cung ứng dịch vụ sự nghiệp công theo cơ chế thị trường, thúc đẩy xã hội hóa dịch vụ sự nghiệp công”, nhằm nâng cao chất lượng cung ứng dịch vụ sự nghiệp công.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.

Từ sự thay đổi nhận thức về vai trò của bongdaso cơ quan quản lý nhà nước, thời gian qua bongdaso bộ, ngành, địa phương đã triển khai bongdaso chính sách hỗ trợ tín dụng, nhằm khuyến khích bongdaso doanh nghiệp tham gia cung ứng dịch vụ sự nghiệp công đã mang lại những kết quả tích cực. Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện bongdaso chính sách tín dụng đối với doanh nghiệp tham gia cung ứng dịch vụ sự nghiệp công còn gặp một số khó khăn, vướng mắc. Bài viết đánh giá về việc triển khai bongdaso chính sách hỗ trợ tín dụng đối với bongdaso doanh nghiệp tham gia cung ứng dịch cụ sự nghiệp công, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm đẩy mạnh hỗ trợ tín dụng đối với doanh nghiệp tham gia cung ứng dịch vụ sự nghiệp công ở Việt Nam.

Chính sách tín dụng đối với doanh nghiệp tham gia cung ứng dịch vụ sự nghiệp công

bongdaso chính sách tín dụng đối với doanh nghiệp (DN) tham gia cung ứng dịch vụ sự nghiệp công được triển khai trên nền tảng của Nghị định số 69/2008/NĐ-CP của Chính phủ về chính sách khuyến khích xã hội hóa (XHH) đối với bongdaso hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường. Nghị định 69/2008/NĐ-CP đã xác định đối tượng thực hiện xã hội hóa, bao gồm: bongdaso cơ sở ngoài công lập được thành lập và có đủ điều kiện hoạt động theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong bongdaso lĩnh vực xã hội hóa; bongdaso tổ chức, cá nhân hoạt động theo Luật DN có bongdaso dự án đầu tư, liên doanh, liên kết hoặc thành lập bongdaso cơ sở hoạt động trong bongdaso lĩnh vực xã hội hóa có đủ điều kiện hoạt động theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; bongdaso cơ sở sự nghiệp công lập thực hiện góp vốn, huy động vốn, liên doanh, liên kết theo quy định của pháp luật thành lập bongdaso cơ sở hạch toán độc lập hoặc DN hoạt động trong bongdaso lĩnh vực xã hội hóa theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

bongdaso phương thức xã hội hóa hiện nay gồm:Một là,Nhà nước ủy quyền cho bongdaso tổ chức xã hội hay bongdaso công ty tư nhân cung ứng một số dịch vụ mà Nhà nước có trách nhiệm bảo đảm và nguồn kinh phí thường do ngân sách cấp;Hai là, chuyển giao trách nhiệm cung ứng dịch vụ công cho một số tổ chức ngoài nhà nước có điều kiện thực hiện có hiệu quả;Ba là,tư nhân hóa một số dịch vụ công, Nhà nước giữ vai trò giám sát và đảm bảo lợi ích công cộng theo pháp luật.

bongdaso bộ quản lý chuyên ngành ban hành bongdaso chính sách, chế độ khuyến khích xã hội hoá phù hợp với bongdaso hình thức hoạt động, phù hợp với yêu cầu phát triển của từng lĩnh vực trong từng thời kỳ và từng khu vực; UBND cấp tỉnh căn cứ vào tình hình cụ thể của địa phương, ban hành bongdaso chế độ ưu đãi cụ thể nhằm khuyến khích, thúc đẩy, mở rộng bongdaso hình thức xã hội hóa; thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với bongdaso cơ sở thực hiện xã hội hóa theo hướng dẫn của bongdaso bộ quản lý chuyên ngành.

Ngày 16/06/2014, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định số 59/2014/NĐ-CP sửa đổi Nghị định số 69/2008/NĐ-CP, theo đó chính sách ưu đãi về tín dụng và chính sách huy động vốn đối với bongdaso cơ sở thực hiện xã hội hóa được quy định như sau:

- Đối với chính sách ưu đãi về tín dụng:Cơ sở thực hiện xã hội hóa thuộc phạm vi, đối tượng quy định Nghị định này thuộc danh mục vay vốn tín dụng đầu tư của Nhà nước được vay vốn tín dụng đầu tư, hoặc hỗ trợ sau đầu tư theo quy định về tín dụng đầu tư của Nhà nước.

- Đối với nội dung huy động vốn:Cơ sở thực hiện xã hội hóa được phép huy động vốn phù hợp với loại hình thành lập theo quy định của pháp luật, bao gồm: Vốn góp thành lập ban đầu; Huy động vốn từ lợi nhuận không chia; Huy động vốn từ phát hành cổ phiếu, trái phiếu; Huy động vốn từ việc hợp tác, liên kết liên doanh với bongdaso DN; Huy động vốn từ bongdaso tổ chức tín dụng, tài chính, bongdaso tổ chức kinh tế và cá nhân và bongdaso hình thức huy động vốn khác theo quy định của pháp luật.

Như vậy, từ ngày 15/5/2017, bongdaso chính sách ưu đãi về tín dụng đối với DN tham gia cung ứng dịch vụ sự nghiệp công thực hiện theo Nghị định số 32/2017/NĐ-CP ngày 31/03/2017 của Chính phủ về tín dụng đầu tư của Nhà nước. Đối tượng được vay là bongdaso DN, đơn vị sự nghiệp tự chủ về tài chính và tổ chức kinh tế khác vay vốn tín dụng đầu tư của Nhà nước tại Ngân hàng Phát triển có dự án đầu tư thuộc danh mục bongdaso dự án được vay vốn tín dụng đầu tư của Nhà nước ban hành. Ngoài ra, bongdaso tổ chức này có thể vay vốn từ bongdaso tổ chức tín dụng, tài chính, bongdaso tổ chức kinh tế và cá nhân khác theo quy định của pháp luật.

Kết quả hỗ trợ tín dụng đối với doanh nghiệp tham gia cung ứng dịch vụ sự nghiệp công

Nghị định số 69/2008/NĐ-CP bước đầu thay đổi nhận thức của xã hội trong việc sử dụng bongdaso dịch vụ sự nghiệp công do bongdaso đơn vị ngoài công lập cung ứng. Nhiều dự án xã hội hóa đã thu hút số lượng lớn nguồn vốn đầu tư nước ngoài tham gia cung cấp dịch vụ sự nghiệp công, giảm bớt gánh nặng cho NSNN. Thực hiện Nghị quyết số 19/NQ-TW, số chi NSNN trực tiếp cho đơn vị sự nghiệp công lập sẽ giảm dần theo lộ trình (giai đoạn 2016-2021 giảm 10% so với 2011-2015; giai đoạn 2021-2025 giảm 10% so với giai đoạn 2016-2020; giai đoạn 2025-2030 giảm tiếp 15% so với 2021-2025).

Theo Thống kê của Bộ Tài chính, đến nay đã có trên 8.000 dự án xã hội hóa đầu tư vào lĩnh vực dịch vụ sự nghiệp công được cấp giấy phép đầu tư và đi vào hoạt động với tổng số vốn đầu tư lên đến 132.000 tỷ đồng. Trong đó, bongdaso dự án đầu tư trong lĩnh vực giáo dục, dạy nghề chiếm 40%; bongdaso dự án đầu tư trong lĩnh vực y tế chiếm 28%; còn lại là bongdaso dự án trong lĩnh vực môi trường, văn hóa, thể thao. Thống kê của Ngân hàng Nhà nước. Hệ thống bongdaso ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng trên cả nước cũng đã có những chính sách cho vay thuộc lĩnh vực xã hội hóa, với tổng số vốn giải ngân lên đến hàng nghìn tỷ đồng.

bongdaso tỉnh, địa phương trên cả nước cũng đã ban hành bongdaso chính sách ưu đãi về tín dụng đối với bongdaso cơ sở tham gia cung ứng dịch vụ sự nghiệp công, đơn cử như tỉnh Thừa Thiên-Huế có chính sách ưu tiên cho bongdaso cơ sở thực hiện xã hội hóa vay vốn trung hạn và dài hạn từ Quỹ Đầu tư phát triển và bảo lãnh tín dụng cho DN nhỏ và vừa, với mức vốn cho vay và lãi suất ưu đãi theo quy định hiện hành. Trường hợp chỉ vay vốn thương mại, cơ sở thực hiện xã hội hóa được hỗ trợ tiền chênh lệch lãi vay thương mại, với lãi suất ưu đãi của Quỹ Đầu tư phát triển và bảo lãnh tín dụng cho DN nhỏ và vừa tỉnh Thừa Thiên - Huế để đầu tư tài sản cố định thực hiện dự án với thời gian hỗ trợ không quá 5 năm kể từ ngày bắt đầu giải ngân của hợp đồng tín dụng.

Tại tỉnh Bến Tre, bongdaso dự án xã hội hóa đủ điều kiện theo quy định được vay vốn từ bongdaso Ngân hàng thương mại của Tỉnh, với mức hỗ trợ lãi suất vay vốn là 5%/năm tính trên số tiền vay và thời hạn cho vay thực tế. Mức vốn vay được hỗ trợ lãi suất bằng với mức cho vay thực tế của ngân hàng thương mại, nhưng tối đa không vượt quá 70% tổng mức vốn đầu tư của dự án. Thời hạn hỗ trợ lãi suất tối đa là 5 năm năm đối với dự án đầu tư tại địa bàn TP. Bến Tre, 7 năm đối với dự án đầu tư tại bongdaso địa bàn còn lại.

Tỉnh Quảng Bình quy định bongdaso cơ sở thực hiện xã hội thuộc đối tượng theo quy định được vay vốn tín dụng đầu tư, hoặc hỗ trợ sau đầu tư theo quy định về tín dụng đầu tư của Nhà nước.

UBND TP. Hà Nội đã ban hành bongdaso văn bản hướng dẫn thủ tuc, trình tự hồ sơ cho bongdaso cơ sở hoạt động trong bongdaso lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao vay vốn để đầu tư xây dựng, tăng cường cơ sở vật chất tại Quỹ đầu tư phát triển TP. Hà Nội. Thực hiện cho vay, theo dõi sử dụng tình hình vốn vay, thu hồi tiền gốc và lãi vay theo đúng bongdaso quy định hiện hành của Nhà nước và Thành phố.

Tỉnh Đồng Tháp ban hành bongdaso chính sách ưu đãi tín dụng đầu tư đối với bongdaso dự án xã hội hóa, theo đó bongdaso dự án đủ điều kiện được Quỹ Đầu tư Phát triển Tỉnh ưu tiên cho vay với lãi suất ưu đãi và hỗ trợ tiền lãi vay từ ngân sách nhà nước theo mức lãi suất quy định của Quỹ Đầu tư Phát triển Tỉnh để đầu tư tài sản cố định thực hiện dự án XHH tại bongdaso địa bàn, mức hỗ trợ lãi suất tại một số địa bàn lên đến 40% tiền lãi vay trong 5 năm đầu thực hiện dự án… Tính đến năm 2019, tỉnh Đồng Tháp đã thu hút được 15 dự án xã hội hóa trong bongdaso lĩnh vực giáo dục, y tế, môi trường, với tổng số vốn là 1.987 tỷ đồng.

Nhìn chung, từ thay đổi nhận thức về vai trò của bongdaso cơ quan quản lý nhà nước đối với việc cung cấp bongdaso dịch vụ công cho xã hội, bongdaso chính sách, quy định làm cơ sở cho quá trình đẩy mạnh xã hội hóa dịch vụ sự nghiệp công đã được Chính phủ nghiên cứu, ban hành, nhằm thu hút sự tham gia của bongdaso nguồn lực ngoài Nhà nước. bongdaso bộ, ngành, địa phương đã tích cực triển khai bongdaso chính sách ưu đãi như hỗ trợ lãi suất, thời gian, hạn mức tín dụng… dựa vào nguồn lực từ bongdaso tổ chức tín dụng, bongdaso quỹ đầu tư phát triển của địa phương cho bongdaso cơ sở tham gia cung cấp dịch vụ sự nghiệp công, thu hút được nhiều dự án xã hội hóa đầu tư vào bongdaso lĩnh vực như: giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường… góp phần tích cực trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của bongdaso địa phương và trên cả nước.

Đánh giá việc triển khai bongdaso chính sách tín dụng đối với doanh nghiệp cung ứng dịch vụ sự nghiệp công tại Việt Nam

Về tổng thể, bongdaso chính sách tín dụng nhằm khuyến khích bongdaso DN tham gia cung ứng dịch vụ sự nghiệp công đã mang lại những kết quả tích cực, góp phần thu hút bongdaso nguồn lực từ tư nhân, đẩy mạnh phát triển bongdaso dự án xã hội hóa, từng bước giảm bớt gánh nặng đối với ngân sách nhà nước. Ở nhiều địa phương nguồn ngân sách không có khả năng cân đối nguồn vốn để trực tiếp đầu tư vào bongdaso dự án trong bongdaso lĩnh vực giáo dục, y tế, môi trường… việc sử dụng một phần ngân sách địa phương thông qua bongdaso Quỹ đầu tư phát triển, thực hiện chính sách hỗ trợ tín dụng để khuyến khích, thu hút bongdaso nguồn lực của xã hội tham gia vào bongdaso dự án là theo đúng định hướng của Nhà nước. Thực tế cho thấy, số kinh phí ngân sách cấp tỉnh hỗ trợ chênh lệch lãi suất cho bongdaso dự án hiện nay chiếm tỷ lệ rất thấp so với tổng mức vốn đầu tư của bongdaso dự án, hệ thống bongdaso cơ sở cung ứng dịch vụ công ngoài công lập ngày càng phát triển. Điều này góp phần mang lại nhiều lợi ích, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân.

Tuy nhiên, bên cạnh đó, quá trình triển khai thực hiện bongdaso chính sách tín dụng đối với DN tham gia cung ứng dịch vụ sự nghiệp công còn gặp phải một số khó khăn, vướng mắc như sau:

Thứ nhất,hệ thống chính sách tín dụng nhằm khuyến khích sự phát triển của hệ thống bongdaso tổ chức tham gia cung ứng dịch vụ sự nghiệp công vẫn còn chưa đầy đủ, việc phối hợp giữa bongdaso bộ, ngành, địa phương còn chưa đồng bộ, chặt chẽ.

Nghị định số 69/2008/NĐ-CP của Chính phủ yêu cầu bongdaso Bộ quản lý chuyên ngành ban hành bongdaso chính sách, chế độ khuyến khích xã hội hoá phù hợp với bongdaso hình thức hoạt động, phù hợp với yêu cầu phát triển của từng lĩnh vực trong từng thời kỳ và từng khu vực. UBND cấp tỉnh căn cứ vào tình hình cụ thể của địa phương, ban hành bongdaso chế độ ưu đãi cụ thể nhằm khuyến khích, thúc đẩy, mở rộng bongdaso hình thức xã hội hóa; thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với bongdaso cơ sở thực hiện xã hội hóa theo hướng dẫn của bongdaso bộ quản lý chuyên ngành. Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy, hệ thống bongdaso chính sách, quy định, cơ chế nhằm thu hút và khuyến khích phát triển bongdaso dịch vụ công ngoài công lập chưa thật sự đầy đủ, đồng bộ; công tác phối hợp giữa bongdaso bộ, ngành, địa phương còn chưa chặt chẽ, nhiều địa phương vẫn còn chậm trễ trong việc triển khai thực hiện chủ trương, chính sách của Nhà nước.

Thứ hai,bongdaso chính sách, quy định, cơ chế để thu hút đầu tư của bongdaso DN để phát triển bongdaso dịch vụ công ngoài công lập chưa đủ hấp dẫn bongdaso nhà đầu tư.

Hiện nay bongdaso chính sách ưu đãi về tín dụng đối với cơ sở thực hiện xã hội hóa được thực hiện theo Nghị định số 32/2017/NĐ-CP về tín dụng đầu tư Nhà nước, Nghị định này do Ngân hàng Phát triển Việt Nam thực hiện. bongdaso yêu cầu về điều kiện cho vay theo Nghị định số 32/2017/NĐ-CP tương đối khắt khe so với khả năng thực tế và đặc thù của bongdaso DN cung ứng dịch vụ sự nghiệp công, lãi suất cho vay cao so với mong đợi của bongdaso nhà đầu tư… Những chính sách này vẫn chưa thật sự tạo động lực, thu hút được nhiều DN tham gia cung ứng dịch vụ công. Do vậy, thời gian gia, Ngân hàng Phát triển Việt Nam chủ yếu cấp vốn tín dụng đầu tư cho bongdaso dự án thuộc bongdaso lĩnh vực công nghiệp, xây dựng, hạ tầng, nông lâm ngư nghiệp... số vốn giải ngân cho bongdaso dự án xã hội hóa dịch vụ sự nghiệp công còn nhiều hạn chế.

Thứ ba,năng lực của bongdaso nhà đầu tư tham gia cung ứng dịch vụ sự nghiệp công còn hạn chế, chưa đáp ứng được bongdaso điều kiện được vay vốn theo quy định hiện hành của Nhà nước.

Nhiều DN không đáp ứng được điều kiện vay vốn theo quy định hiện hành do không đủ tài sản thế chấp vay vốn, báo cáo tài chính không khả thi, hồ sơ vay vốn chưa thuyết phục, trình độ quản lý và khả năng chịu đựng rủi ro còn hạn chế. Tại một số địa phương, đã có nhiều đơn vị thực hiện xã hội hóa dịch vụ sự nghiệp công gửi hồ sơ đề nghị vay vốn ưu đãi tại bongdaso Quỹ đầu tư phát triển, tuy nhiên vẫn còn nhiều vướng mắc liên quan đến bongdaso quy định hiện hành về tín dụng.

Giải pháp đẩy mạnh hỗ trợ tín dụng đối với doanh nghiệp tham gia cung ứng dịch vụ sự nghiệp công

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 (Khóa XII) yêu cầu: “Rà soát, sửa đổi, bổ sung bongdaso cơ chế, chính sách tạo điều kiện đẩy mạnh cung ứng dịch vụ sự nghiệp công theo cơ chế thị trường và thúc đẩy xã hội hóa trong việc cung cấp bongdaso dịch vụ sự nghiệp công”. Để góp phần nâng cao hiệu quả trong việc cung ứng bongdaso dịch vụ công cho xã hội trong giai đoạn phát triển mới, bài viết đề xuất một số giải pháp đẩy mạnh bongdaso chính sách hỗ trợ tín dụng nhằm khai thác và huy động bongdaso DN và nguồn lực xã hội trong việc cung ứng dịch vụ sự nghiệp công như sau:

Thứ nhất,cần ban hành những chính sách hỗ trợ cụ thể và khuyến khích bongdaso cơ sở ngoài công lập đầu tư có hiệu quả bongdaso dịch vụ công lập, bongdaso đơn vị trợ giúp trong huy động vốn dưới nhiều hình thức đa dạng. bongdaso bộ, ngành, địa phương cần có sự phối hợp trong việc xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách và triển khai có hiệu quả bongdaso chương trình tín dụng đối với ngành, lĩnh vực, tín dụng chính sách theo chủ trương của Chính phủ; hoàn thiện và triển khai đồng bộ bongdaso chính sách hỗ trợ tín dụng đối với bongdaso DN cung ứng dịch vụ sự nghiệp công, đặc biệt là chính sách hỗ trợ vay vốn thông qua Quỹ Phát triển và bongdaso tổ chức tín dụng. Đối với bongdaso dự án xã hội hóa tại Nghị định số 69/2008/NĐ-CP, Nghị định số 59/2014/NĐ-CP, Chính phủ nghiên cứu trao quyền cho UBND cấp tỉnh quyết định chủ trương đầu tư theo quy định của Luật đầu tư và Nghị định hướng dẫn nhằm tăng chính chủ động cho bongdaso địa phương, đồng thời thu hút nguồn lực đầu tư vào bongdaso lĩnh vực, địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn.

Thứ hai,tiếp tục tháo gỡ bongdaso vướng mắc về chính sách ưu đãi, hỗ trợ tín dụng với hạn mức, lãi suất và thời hạn vay linh hoạt phù hợp với điều kiện của DN. Tiến hành rà soát, cải tiến quy trình, thủ tục vay vốn, nâng cao khả năng thẩm định để rút ngắn thời gian giải quyết cho vay, tạo điều kiện cho DN tiếp cận vốn, nhưng vẫn đảm bảo an toàn vốn vay. Nghiên cứu thành lập và huy động bongdaso nguồn lực trong và ngoài nước để phát triển quy mô bongdaso Quỹ hỗ trợ bongdaso DN thực hiện xã hội hóa dịch vụ sự nghiệp công. Khuyến khích bongdaso tổ chức tín dụng phát triển và đa dạng hóa bongdaso sản phẩm tín dụng, sản phẩm dịch vụ ngân hàng và phòng ngừa rủi ro phù hợp với khả năng và nhu cầu của DN.

Thứ ba,nâng cao năng lực của bongdaso DN nhằm tăng khả năng tiếp cận hiệu quả vốn tín dụng thực hiện bongdaso dự án cung ứng dịch vụ sự nghiệp công. Để tiếp cận vốn tín dụng ưu đãi của Nhà nước, bongdaso DN vay vốn cần chuẩn bị về năng lực tài chính, phương án kinh doanh khả thi, tài sản.. nhằm đảm bảo bongdaso tiêu chí cần thiết về quy mô, tiêu chuẩn, chất lượng theo quy định…

Thứ tư,thiết lập cơ chế kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ tín dụng, đảm bảo sự an toàn hoạt động bongdaso Quỹ hỗ trợ phát triển, bongdaso tổ chức tín dụng cung cấp vốn vay cho bongdaso DN cung ứng dịch vụ sự nghiệp công. Ngoài ra, mỗi ngành, lĩnh vực và địa phương cần ban hành và thực hiện quy định kiểm định chất lượng dịch vụ sự nghiệp công, thực hiện đánh giá, kiểm định chất lượng dịch vụ sự nghiệp công nhằm bảo đảm hiệu quả hoạt động của đơn vị cung cấp dịch vụ sự nghiệp công, phòng ngừa rủi ro tín dụng.

Tài liệu tham khảo:

1. Chính phủ (2008), Nghị định số 69/2008/NĐ-CP ngày 30/5/2008 về chínhsách khuyến khích xã hội hóa đối với bongdaso hoạt động trong lĩnh vực giáo dục,dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường;

2. Chính phủ (2014), Nghị định số 59/2014/NĐ-CP ngày 16/6/2014 về sửa đổiNghị định 69/2008/NĐ-CP về chính sách khuyến khích XHH đối với bongdaso hoạtđộng trong lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường;

3. Dương Xuân Thao (2017), Những điểm mới của tín dụng đầu tư nhà nước,Tạp chí Tài chính;

4. Đỗ Phú Hải (2018), Về giải pháp chính sách cung ứng dịch vụ sự nghiệp công theotinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 khóa XII, Tạp chí Tổ chức Nhà nước;

5. Đỗ Anh Đức, Lê Hùng Sơn (2020), Xã hội hóa dịch vụ công, Tạp chí Cộng sản.