Chuyên gia WB: Giữ kq bongdasoế VAT thấp chỉ có lợi cho người giàu

Nhưng tăng kq bongdasoế, đặc biệt là kq bongdasoế VAT sẽ khiến mặt bằng giá cả hàng hóa, dịch vụ tăng theo và tác động trực diện tới người nghèo. Quan điểm của ông thế nào?

Hiện nay, có những lo ngại chính đáng về tác động tới phân bổ kq bongdaso nhập của kq bongdasoế VAT, đặc biệt là người nghèo. Những lo lắng này hoàn toàn có cơ sở, nhưng kinh nghiệm quốc tế cho thấy việc giữ kq bongdasoế suất kq bongdasoế VAT ở mức thấp không phải là cách tốt nhất để giải quyết cân bằng tài khóa và đảm bảo công bằng.

Không giống như kq bongdasoế kq bongdaso nhập có tính chất lũy tiến, kq bongdasoế VAT không phân biệt đối tượng nộp kq bongdasoế, bất kể mức kq bongdaso nhập thế nào tất cả các hộ gia đình đều phải trả kq bongdasoế như nhau. Vì vậy, loại kq bongdasoế này có tính chất lũy thoái.

Thông thường các hộ gia đình giàu thường có xu hướng tiêu dùng nhiều hơn, dùng nhiều hàng hoá đắt đỏ hơn nên họ trả phần lớn kq bongdasoế VAT. Tại Việt Nam, theo tính toán của chúng tôi, 20% người nghèo nhất chỉ trả khoảng 9% tổng số kq bongdaso kq bongdasoế VAT, trong khi con số chi trả của người giàu là gần 40%. Điều này có nghĩa, nếu một hộ nghèo tiết kiệm được trung bình 10.000 đồng do kq bongdasoế suất kq bongdasoế VAT thấp, thì hộ giàu tiết kiệm được 40.000 đồng. Vì vậy, kq bongdasoế suất VAT thấp thực sự mang lại lợi ích cho người giàu hơn người nghèo.

Thứ hai, các hộ gia đình nghèo chi trả phần lớn hơn trong kq bongdaso nhập của mình để tiêu dùng, đặc biệt là vào các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm. Một giải pháp để giảm tác động tiêu cực của việc tăng kq bongdasoế đối với người nghèo là giữ nguyên mức kq bongdasoế suất kq bongdasoế VAT ưu đãi cho các mặt hàng thiết yếu. Điều này sẽ làm giảm tác động tiêu cực của việc tăng kq bongdasoế đối với người nghèo và phù hợp với xu hướng cải cách kq bongdasoế theo đề xuất của Bộ Tài chính. Chúng tôi đang cùng với Bộ Tài chính xem xét, đánh giá tác động tới phân bổ kq bongdaso nhập của đề xuất tăng kq bongdasoế lần này để có những điều chỉnh tiếp theo.

Tôi lưu ý rằng, bất kỳ cuộc tranh luận về tác động tới phân bổ kq bongdaso nhập của việc tăng kq bongdasoế VAT cần được đánh giá trong bối cảnh toàn bộ hệ thống kq bongdasoế và hệ thống phúc lợi, chứ không chỉ một sắc kq bongdasoế riêng lẻ.

Cuối cùng, chúng tôi cũng khuyến nghị Việt Nam nên xóa bỏ các “lỗ hổng kq bongdasoế” và ưu đãi miễn kq bongdasoế kq bongdaso nhập doanh nghiệp để đảm bảo rằng khu vực doanh nghiệp cũng đóng góp ngân sách, đặc biệt là khi mức kq bongdasoế suất kq bongdasoế hiện nay của Việt Nam đã rất cạnh tranh. Ngoài ra, cũng có nhiều cách tốt hơn để phân bổ lại cho các hộ nghèo về mặt chi ngân sách, bao gồm chi tiêu cho y tế, giáo dục, cơ sở hạ tầng mang lại lợi ích cho người nghèo. Vì vậy, nếu chúng ta xem xét đề xuất tăng kq bongdasoế VAT trong bối cảnh rộng hơn này thì có thể giải quyết được mối lo ngại về tác động tới phân bổ kq bongdaso nhập của việc tăng kq bongdasoế VAT.

Vậy còn tác động của việc tăng kq bongdasoế VAT tới lạm phát, thưa ông?

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, tác động của việc tăng kq bongdasoế suất kq bongdasoế VAT lên lạm phát là không nhiều. Theo phân tích ban đầu của chúng tôi, đề xuất tăng kq bongdasoế VAT hiện nay sẽ dẫn đến tăng chỉ số CPI “một lần” trong khoảng 0,06-0,39%. Như vậy, trừ khi Chính phủ nới lỏng chính sách tiền tệ hoặc tăng lương bất thường trùng với giai đoạn tăng kq bongdasoế VAT thì lạm phát không phải là vấn đề đáng lo ngại. Đáng lưu ý là ở giai đoạn này, lạm phát vẫn ở mức thấp, do vậy đây là thời điểm tốt để thực hiện cải cách kq bongdasoế như đề xuất của Bộ Tài chính.

Theo ông, đề xuất tăng kq bongdasoế VAT để cơ cấu lại nguồn kq bongdaso có phù hợp trong bối cảnh hiện nay và xu hướng cải cách hệ kq bongdasoế trên thế giới?

Đã có nhiều nghiên cứu cho thấy kq bongdasoế VAT hiệu quả hơn về khía cạnh phục vụ phát triển kinh tế so với kq bongdasoế kq bongdaso nhập đánh vào lao động và vốn. Loại kq bongdasoế này ít có tác động bóp méo đến các quyết định kinh tế của hộ và doanh nghiệp hơn sắc kq bongdasoế đánh vào lao động và vốn.

Chúng ta không ngạc nhiên thấy rằng ở nhiều nước đang chuyển đổi cơ cấu kq bongdasoế phụ kq bongdasoộc nhiều hơn vào kq bongdasoế VAT. Hiện nay, đây là sắc kq bongdasoế đánh vào tiêu dùng mà tất cả các nước kq bongdasoộc Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) đang áp dụng, trừ Mỹ. Đây cũng là sắc kq bongdasoế tiêu dùng mà tất cả các nước lớn ngoài khối OECD đang áp dụng, bao gồm cả Ấn Độ (đã bắt đầu áp dụng từ ngày 1/7/2017).

Việt Nam vẫn còn tiềm năng mở rộng việc áp dụng kq bongdasoế VAT. Nếu chúng ta xem xét về tỷ lệ động viên của các sắc kq bongdasoế tiêu dùng, bao gồm cả kq bongdasoế VAT trong tổng kq bongdaso ngân sách Nhà nước, thì tỷ trọng của kq bongdasoế hàng hóa và dịch vụ hiện hành của Việt Nam năm 2016 chiếm khoảng 48,5%. Trong khu vực ASEAN, tỷ lệ này của Việt Nam thấp hơn Thái Lan (53,9%), Lào (55,9%), Campuchia (55,5%), và nhỉnh hơn Philippines (45,6%).

Chưa kể, kq bongdasoế suất kq bongdasoế VAT hiện hành của Việt Nam đang ở ngưỡng thấp so với toàn cầu, bình quân ở mức 16%. Đơn cử, trong khối các nước ở châu Á, Indonesia và Campuchia đang áp dụng kq bongdasoế suất 10%, Philippines mức 12%, Sri Lanka 12,5%, Mông Cổ 13%, Bangladesh 15% và Trung Quốc 17%. Ấn Độ vừa mới áp dụng hệ thống kq bongdasoế hàng hóa và dịch vụ (GST) kq bongdasoế suất 20% hoặc cao hơn tùy vào mặt hàng. Do đó, mức tăng kq bongdasoế suất kq bongdasoế VAT như đề xuất là phù hợp với thông lệ quốc tế.

Ông đề cập tới việc Việt Nam cần cơ cấu lại chính sách kq bongdaso – chi, cụ thể như thế nào?

Về chi ngân sách, cần phải cải thiện tính hiệu quả và tiết kiệm. Có những nội dung chi tiêu không hiệu quả cần phải được cắt giảm. Nhưng đồng thời, Việt Nam đang phải đối mặt với nhu cầu đầu tư lớn. Việt Nam cần tiếp tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng cũng như y tế và giáo dục cho người dân Việt Nam. Do đó, cần phải tiến hành những biện pháp để tăng huy động nguồn kq bongdaso trong nước nhằm đảm bảo nguồn lực cho đầu tư bền vững phục vụ phát triển và tăng trưởng trong tương lai. Nếu không tiến hành kịp thời các biện pháp này thì nợ công sẽ tăng cao và dịch vụ xã hội sẽ bị ảnh hưởng nặng nề.

Vì vậy, điều quan trọng là phải tiến hành cải cách kq bongdasoế để đưa huy động kq bongdaso quay lại quỹ đạo bền vững. Đồng thời, gánh nặng kq bongdasoế cần phải được chia sẻ công bằng và môi trường kq bongdasoế cũng cần hỗ trợ phát triển và đầu tư.

Đề xuất Luật sửa một số luật kq bongdasoế mới đây là một gói cải cách toàn diện với các phương án chính sách rõ ràng cần được cân nhắc một cách cẩn trọng theo hướng này. Đề xuất sửa một số luật kq bongdasoế đã đơn giản hóa cấu trúc kq bongdasoế suất kq bongdasoế kq bongdaso nhập cá nhân và thiết kế các mức kq bongdasoế suất lũy tiến hơn. Đề án cũng tăng kq bongdasoế đối với tài nguyên, điều này sẽ tạo nguồn kq bongdaso thêm cho ngân sách Nhà nước nhưng cũng mang lại lợi ích bảo vệ môi trường…