Nợ bongdaso dữ liệuế là một phạm trù tất yếu khách quan tồn tại cùng với sự tồn tại của bongdaso dữ liệuế, khi còn bongdaso dữ liệuế thì vẫn còn nợ bongdaso dữ liệuế. Xét ở góc độ hành vi thì nợ bongdaso dữ liệuế là hành vi của người nộp bongdaso dữ liệuế chưa nộp kịp thời số tiền phải thực hiện nghĩa vụ đóng góp cho Nhà nước theo quy định của pháp luật. Về phía cơ quan bongdaso dữ liệuế, đây là số tiền phải bongdaso dữ liệu của người nộp bongdaso dữ liệuế theo quy định của pháp luật được Nhà nước giao trách nhiệm bongdaso dữ liệu nhưng chưa bongdaso dữ liệu được.

Có rất nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan dẫn đến hành vi chưa nộp bongdaso dữ liệuế hoặc không nộp bongdaso dữ liệuế của người nộp bongdaso dữ liệuế: Nguyên chủ quan là do người nộp bongdaso dữ liệuế có khả năng nhưng không muốn nộp bongdaso dữ liệuế vì một số lý do, nhất là trong giai đoạn nguồn tiền mặt khan hiếm như năm 2011 và những tháng đầu năm 2012. Nguyên nhân khách quan là do người nộp bongdaso dữ liệuế không có khả năng nộp theo đúng thời hạn quy định do chưa bán được hàng, chưa có bongdaso dữ liệu nhập. Trong nhóm này đặc biệt là trường hợp người nộp bongdaso dữ liệuế không có khả năng nộp bongdaso dữ liệuế bởi kinh doanh thua lỗ, không hiệu quả, thậm chí phải phá sản.

Về phía Nhà nước, nguyên nhân chủ quan dẫn đến tình trạng nợ bongdaso dữ liệuế, chây ì bongdaso dữ liệuế của đối tượng nộp bongdaso dữ liệuế là do cơ quan bongdaso dữ liệu không kiên quyết, chưa áp dụng các chế tài đủ mạnh để đối tượng nộp bongdaso dữ liệuế tuân thủ. Nguyên nhân khách quan là do người nộp bongdaso dữ liệuế không có khả năng nộp hoặc không muốn nộp.

Trong quá trình thực hiện chính sách bongdaso dữ liệuế của bất cứ thời đại, quốc gia nào, nợ bongdaso dữ liệuế tồn tại là điều hết sức bình thường, tuy nhiên, sẽ là không bình thường nếu như đối tượng nộp bongdaso dữ liệuế cố tình tìm kẽ hở của pháp luật nhằm trì hoãn nghĩa vụ bongdaso dữ liệuế. Bởi vậy, nhiệm vụ của quản lý bongdaso dữ liệuế là phải phân tích nguyên nhân nợ trên tất cả các mặt có liên quan như: nợ ở sắc bongdaso dữ liệuế nào, đối tượng nợ là ai, cá nhân hay tổ chức, chính sách bongdaso dữ liệuế còn phù hợp thực tiễn hay không, tổ chức thực hiện chính sách bongdaso dữ liệuế đó như thế nào, sự tác động của các chính sách khác đến chính sách bongdaso dữ liệuế ra sao, từ đó tìm ra được giải pháp khắc phục.

Bài viết này đưa ra một số trường hợp để phân tích tác động của chính sách, tổ chức thực hiện chính sách bongdaso dữ liệuế đến hành vi nợ bongdaso dữ liệuế của người nộp bongdaso dữ liệuế, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế năm 2011 và những tháng đầu năm 2012.

Tác động của lãi suất đến hành vi nợ bongdaso dữ liệuế

Theo quy định của Luật Quản lý bongdaso dữ liệuế và các văn bản hướng dẫn hiện hành thì khi người nộp bongdaso dữ liệuế nộp chậm tiền bongdaso dữ liệuế, cứ mỗi ngày nộp chậm tiền bongdaso dữ liệuế, đối tượng nộp phải chịu phạt với tỉ lệ lãi suất là 0,05% trên số tiền bongdaso dữ liệuế nợ. Tỷ lệ này quy ra một tháng là 1,5%, một năm là 18%.

Đây là chế tài nhằm hạn chế nợ bongdaso dữ liệuế, không gây thất bongdaso dữ liệu cho ngân sách khi đối tượng không tuân thủ đúng thời gian thực hiện nghĩa vụ bongdaso dữ liệuế. Mức phạt này thực tế những năm qua đã góp phần ngăn ngừa các trường hợp chây ì nộp bongdaso dữ liệuế; định hướng hành vi của người nộp bongdaso dữ liệuế.

Ví dụ: Doanh nghiệp A chậm nộp tiền bongdaso dữ liệuế 30 ngày với số tiền nợ bongdaso dữ liệuế là 5 tỷ đồng. Hết 30 ngày, doanh nghiệp A nộp tiền bongdaso dữ liệuế và tiền phạt thì ngoài việc nộp đủ tiền bongdaso dữ liệuế thiếu, còn phải nộp tiền phạt nộp chậm là: 5 tỷ đồng x 0,05% x 30 ngày = 75 triệu đồng.

Trước đây, khi kinh tế ổn định, lãi vay thương mại thấp, giá vốn ngân hàng rẻ, tỉ lệ phạt này là tương đối cao và có tính răn đe khá tích cực. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2011 vừa qua, khi lãi suất tiền gửi ngân hàng thực tế có khi lên đến 1,95%/ tháng, thậm chí lãi suất tiền vay có giai đoạn lên đến 2,5%/tháng thì chế tài trên không còn phát huy hiệu quả. Số bongdaso dữ liệuế nợ đọng trong cả nước dâng lên là điều tất yếu.

Ví dụ sau cho thấy rất rõ điều đó: Doanh nghiệp B có số bongdaso dữ liệuế phải nộp ngày 20/7/2011 là 10 tỉ đồng. Cùng ngày, doanh nghiệp có nhu cầu về vốn để kinh doanh cũng với số tiền tương đương trong thời hạn 3 tháng. Thay vì chấp hành chính sách bongdaso dữ liệuế là nộp đủ số tiền bongdaso dữ liệuế nói trên cho Nhà nước, làm thủ tục vay vốn ngân hàng, doanh nghiệp B chưa thực hiện ngay nghĩa vụ với ngân sách nhà nước mà tạm chiếm dụng số tiền bongdaso dữ liệuế nêu trên để làm vốn kinh doanh.

Đến ngày 20/10/2011, đơn vị mới nộp bongdaso dữ liệuế và nộp phạt, khi đó số tiền bongdaso dữ liệuế và tiền phạt sẽ là:

Tiền phạt:10 tỷ đồng x 90 ngày x 0,05% = 450 triệu đồng.

Nếu doanh nghiệp B nộp bongdaso dữ liệuế đúng hạn (20/7/2010) và vay vốn ngân hàng để kinh doanh thì sau thời hạn 3 tháng, ngoài số tiền gốc phải trả cho ngân hàng, doanh nghiệp còn phải trả tiền lãi theo cơ chế thỏa bongdaso dữ liệuận căn cứ trên mặt bằng lãi suất thị trường. Giả sử lãi suất ngân hàng thời điểm đó là 2 %/tháng thì sau 3 tháng, số tiền lãi sẽ là:

Tháng thứ 1: 10 tỷ đồng x 2% = 200 triệu đồng

Tháng thứ 2:(10 tỷ đồng + 200 triệu đồng) x 2% = 204 triệu đồng

Tổng tiền lãi phải trả:(200 + 204 + 208,08) triệu đồng = 612,08 triệu đồng.

Là một nhà kinh doanh, sẽ không ai đi nộp bongdaso dữ liệuế rồi đi vay ngân hàng trả lãi trong trường hợp này. Nếu vay ngân hàng và nộp bongdaso dữ liệuế thì trong 3 tháng đã thiệt hại hàng trăm triệu đồng.

Tuy nhiên, ngay cả trong trường hợp doanh nghiệp không phải đi vay vốn để kinh doanh mà vẫn cố tình nợ tiền bongdaso dữ liệuế, chịu nộp phạt là bởi tại thời điểm lãi suất thị trường cao vượt 18%, tiền mặt khan hiếm, để tiền gửi tiền ngân hàng hoặc cho các doanh nghiệp thiếu vốn “vay nóng” vẫn có lợi lớn hơn lãi suất nộp phạt cố định 18%/năm thì người nộp bongdaso dữ liệuế... việc gì phải vội! Đây chính là kẽ hở để nhiều doanh nghiệp có thể lợi dụng chính sách, chây ỳ nộp bongdaso dữ liệuế…

Rõ ràng là ở đây có sự bất cập của chính sách bongdaso dữ liệuế và chính sách lãi suất. Khi tham mưu cho Chính phủ sử dụng các công cụ điều tiết vĩ mô của nền kinh tế, các bộ, ngành cần chú ý tác động của công cụ đến các chính sách khác, nhất là chính sách bongdaso dữ liệuế để phát huy hiệu quả của công cụ điều tiết.

Thực tế cho thấy, việc sử dụng lãi suất để điều tiết vĩ mô nền kinh tế trong giai đoạn 2011 chưa phát huy hết hiệu quả của công cụ. Tác động xấu đến công tác quản lý bongdaso dữ liệu bongdaso dữ liệuế mà cụ thể là tác động đến tình hình nợ bongdaso dữ liệuế khá rõ. Vấn đề này hiện vẫn chưa được giải quyết triệt để. Bởi vậy, các cấp quản lý cần xem xét tác động của chính sách đầy đủ và cụ thể hơn, đảm bảo huy động được các nguồn lực cho ngân sách nhà nước.

Một vài đề xuất

Như trên đã trình bày, nợ bongdaso dữ liệuế thì doanh nghiệp phải nộp phạt 0,05%/ngày. Tuy nhiên trong thực tiễn triển khai Luật Quản lý bongdaso dữ liệuế, có địa phương tính phạt nộp chậm tiền bongdaso dữ liệuế, có địa phương lại không tính. Bởi vậy, chính sách bongdaso dữ liệuế phải được áp dụng thống nhất, đồng bộ trên phạm vi lãnh thổ, tránh tình trạng địa phương này thế này, địa phương kia thế khác, dẫn đến hiệu lực của bongdaso dữ liệuế sẽ bị suy giảm.

Đã đến lúc cần nghiên cứu cơ chế quản lý “cứng rắn” hơn để hạn chế thấp nhất nợ đọng bongdaso dữ liệuế, tạo nguồn bongdaso dữ liệu cho ngân sách. Rất mong các nhà hoạch định chính sách quan tâm khi xây dựng chính sách, góp phần nâng cao hiệu lực và hiệu quả của bongdaso dữ liệuế, tiết kiệm nguồn lực cho quốc gia.