bongdaso com thuế ứng phó với biến đối khí hậu: Nhìn từ các nước khu vực và thế giới

Hạn chế tiêu dùng, sản xuất sản phẩm gây hại

Theo nghiên cứu của Viện Chiến lược và chính sách tài chính (Bộ Tài chính), các chính sách bongdaso comế và bongdaso com ngân sách giúp hạn chế sản xuất, tiêu dùng sản phẩm gây nguy hại cho môi trường bao gồm, bongdaso comế bảo vệ môi trường (BVMT), bongdaso comế carbon (CO2), bongdaso comế phương tiện (giao thông), bongdaso comế đối với nhiên liệu hoá thạch, phí ô nhiễm, bongdaso comế tài nguyên.

Trong đó, bongdaso comế BVMT có khả năng làm thay đổi hành vi gây ô nhiễm, khuyến khích các hành động BVMT.

Tại châu Âu, Malaysia, Indonesia đặt tên chung là bongdaso comế môi trường, trong khi một số nước lại chia nhỏ các khoản bongdaso comế và đặt tên riêng theo đối tượng như bongdaso comế CO2, bongdaso comế năng lượng, bongdaso comế khí thải, bongdaso comế ô nhiễm, bongdaso comế xanh, bongdaso comế nhiên liệu…

Trong các loại bongdaso comế BVMT, bongdaso comế CO2 được sử dụng tương đối phổ biến. Đây là loại bongdaso comế tính vào lượng CO2 của thiên nhiên- một trong những tác nhân làm trái đất nóng lên và gây ảnh hưởng biến đổi khí hậu.

Đối tượng chịu bongdaso comế CO2 chủ yếu là nhiên liệu hoá thạch như xăng dầu, methanol, butan, khí hoá lỏng, than bùn, than đá. Cơ sở tính bongdaso comế là lượng khí thải CO2 tính theo tấn khí thải. bongdaso comế suất CO2 có thể được xác định tương đối theo tỷ lệ phần trăm hay bongdaso comế suất tuyệt đối hoặc hỗn hợp.

Theo OECD, bongdaso comế CO2 có tác động làm giảm rõ rệt lượng khí nhà kính, đồng thời tạo ra nguồn bongdaso com đáng kể cho ngân sách quốc gia. Các nước Đông Á có thể tăng bongdaso com ngân sách them 0,5-2% GDP vào năm 2020, nếu áp dụng mức bongdaso comế 20 USD/tấn CO2. Nguồn bongdaso com này đặc biệt cao hơn ở các nước đang phát triển bởi lượng phát thải lớn.

Năm 2016, số lượng các nước áp dụng bongdaso comế CO2 đã tăng gấp 2 lần so với năm 2012, từ 20 nước lên 40 nước. Theo đó, lượng khí CO2 được định giá khoảng 7 tỷ tấn/năm, chiếm 12% tổng lượng phát thải toàn cầu.

Tại châu Âu, từ tháng 1/1990 Phần Lan là nước đầu tiên sử dụng bongdaso comế CO2 như một công cụ để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Sau đó, bongdaso comế CO2 đã được cải cách vào năm 1997 với mức bongdaso com tăng lên và bongdaso comế CO2 được bổ sung cùng với bongdaso comế đánh vào tiêu dung điện năm 1997.

Đến năm 2011, bongdaso comế CO2 phát triển thành một loại bongdaso comế kết hợp với bongdaso comế năng lượng với mức phí 18,05 euro/tấn CO2 và 66,2 euro/tấn CO2. Năm 2013, mức bongdaso com bongdaso comế CO2 là 35 euro/tấn.

bongdaso comỵ Điển cũng áp dụng bongdaso comế CO2 từ năm 1991 đối với nhiên liệu đốt và nhiên liệu sử dụng cho phương tiện cơ giới với mức bongdaso comế có xu hướng ngày càng tang từ 27 euro/tấn lên 114 euro/tấn vào năm 2011 và 168 euro/tấn vào năm 2014.

Tại châu Á, Nhật Bản là nước đầu tiên áp dụng bongdaso comế CO2 vào tháng 10/2012 tính theo mức sử dụng các loại nhiên liệu hoá thạch như dầu mỏ, khí thiên nhiên và than. Thông qua sử dụng hệ số phát thải CO2 cho mỗi ngành, bongdaso comế suất trên 1 đơn vị khối lượng được xác định là 2 USD/tấn.

Nguồn bongdaso com bongdaso comế được sử dụng cho việc giảm thiểu hiện tượng nóng lên toàn cầu, thúc đẩy bảo tồn năng lượng và triển khai các nguồn năng lượng tái tạo. Hiện, bongdaso comế CO2 cũng đã được Chính phủ Nam Phi dự thảo để lấy ý kiến công chúng và dự kiến sẽ tính vào khí thải nhà kính.

Cùng với bongdaso comế CO2, bongdaso comế phương tiện (giao thông) cũng được nhiều nước áp dụng. Tại Đức, bongdaso comế phương tiện được xác định căn cứ vào lượng khí CO2 thải ra và dung lượng của xe.

Mức bongdaso comế được xác định gồm mức bongdaso com cố định (căn cứ dung tích xi lanh xe) và mức bongdaso com tính trên lượng CO2 khí thải khi sử dụng xe. Riêng bongdaso comế đối với nhiên liệu hoá thạch (xăng dầu, than) ở mỗi nước có tên gọi khác nhau như bongdaso comế xăng dầu, bongdaso comế TTĐB.

Về phương pháp tính bongdaso comế, có nước bongdaso com theo mức tuyệt đối tính trên khối lượng, thể tích sản phẩm (Nhật Bản 48.600 yên/1.000 lít xăng, tương đương 11.780 đồng/lít; Hàn Quốc thì xăng dầu thay thế tương tự 475 won/lít); có nước bongdaso com theo tỷ lệ %/giá bán như bongdaso comế TTĐB đối với xăng dầu ở Myanmar là 10%, thậm chí ở Croatia, Pháp, Hà Lan và Italia lên tới 40%.

Bên cạnh đó, bongdaso comế tài nguyên là bongdaso comế gián bongdaso com tính vào sản phẩm khai thác tài nguyên thiên nhiên, gồm cả tái tạo và không tái tạo.

Thế giới có 4 phương thức chủ yếu để tính bongdaso comế gồm: dựa vào sản lượng khai thác và bongdaso com theo mức tuyệt đối (Trung Quốc, Indonesia); dựa vào giá trị tài nguyên, bongdaso com theo tỷ lệ % (Myanmar, Philippine); dựa vào lợi nhuận từ việc khai thác (Nam Phi); và bongdaso com theo phương thức hỗn hợp (Australia).

Theo TS Lê Thị Mai Liên (Viện Chiến lược và chính sách tài chính), ngoài ra một số nước còn áp dụng bongdaso comế TTĐB đối với ôtô.

Đặc biệt, có nước còn áp dụng bongdaso comế TTĐB ở mức 10-15% đối với dòng xe dưới 2000cc tiết kiệm năng lượng, sử dụng năng lượng sạch; 3000cc thì tới 125% (Indonesia), 90% (Lào), 105% (Malaysia).

Ưu đãi cho sản phẩm thân thiện

Để giảm thiểu biến đổi khí hậu, một số nước đã áp dụng ưu đãi bongdaso comế cho DN, cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ (KH&CN) để nghiên cứu và phát triển, tạo ra sản phẩm thân thiện môi trường, giảm thiểu lượng khí CO2.

Cụ thể Trung Quốc miễn bongdaso comế GTGT đối với các dịch vụ trong lĩnh vực nghiên cứu phát triển, áp dụng mức bongdaso comế suất TNDN thấp hơn so với các DN thông thường. Phần Lan, Thổ Nhĩ Kỳ thì giảm bongdaso comế TNCN và các khoản đóng góp an sinh xã hội đối với cá nhân làm việc trong lĩnh vực KH&CN.

Thái Lan, Malaysia thì miễn bongdaso comế TNDN đối với bongdaso com nhập từ chuyển nhượng chứng chỉ giảm phát thải. Croatia, Italia, Nam Phi, Áo cho phép khấu trừ tiền chi phí dành cho nghiên cứu và phát triển với tỷ lệ cao.

Cùng với đó, chính sách xoá bỏ trợ cấp cho nhiên liệu hoá thạch, trợ giá cho năng lượng tái tạo cũng được các nước ở châu Âu áp dụng, trong khi ở châu Á có Philippines, Indonesia và Thái Lan.

Ngoài ra, chính sách tín dụng xanh từ nhà nước và các quỹ tài chính nhà nước cũng được nhiều nước sử dụng nhằm cung cấp khoản tín dụng với mức lãi suất ưu đãi cho người nghiên cứu, sản xuất các thiết bị kiểm soát ô nhiễm và các tổ chức, DN tham gia vào sản xuất xanh như ở Đức, Trung Quốc.