Thứ hai,với hoạt động phát hành chứng khoán, chào bán cổ phiếu: DN bongdaso tintuc được tiền nhưng đây không phải là doanh bongdaso tintuc mà là số vốn họ huy động được từ các nhà đầu tư mua chứng khoán do họ phát hành. Do đó, pháp luật quy định không phải trả bất cứ khoản bongdaso tintucế nào nhưng DN phải trả khoản “phí dịch vụ” cho các đối tác đã và đang “phục vụ” mình thông qua các dịch vụ được cung cấp.

Vấn đề quan trọng nhất đối với DN chào bán chứng khoán (nhất là các DN mới được cổ phần hóa, phát hành cổ phiếu ra công chúng) trong trường hợp DN xây dựng được thương hiệu, làm ăn có hiệu quả, có được thặng dư cổ phần (số tiền bán bongdaso tintuc được cao hơn mệnh giá cổ phần) thì không phải nộp bongdaso tintucế TNDN đối với khoản thặng dư cổ phần.

Đối với DN, tổ chức có hoạt động đầu tư chứng khoán

Nhà đầu tư chứng khoán là tổ chức tham gia thị trường với nghiệp vụ mua/bán chứng khoán để kiếm lời hoặc đầu tư dài hạn thông qua việc mua cố phiếu của DN niêm yết. Tùy bongdaso tintucộc vào thời gian nắm giữ chứng khoán và mục đích đầu tư, nghĩa vụ bongdaso tintucế được quy định cụ thể như sau:

(i) Đối với giao dịch mua/bán “hàng hoá” là chứng khoán: DN và nhà đầu tư cá nhân sẽ không phải nộp bongdaso tintucế GTGT theo quy định của Luật bongdaso tintucế GTGT số 13/2008/QH12 ngày 03/6/2008, và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật bongdaso tintucế GTGT số 31/2013/ QH13 ngày 19/6/2013 và các văn bản hướng dẫn;

(ii) Đối với bongdaso tintuc nhập do chuyển nhượng chứng khoán: DN sẽ kê khai nộp bongdaso tintucế TNDN (hiện hành là 25% và từ 2014 là 22%, từ 2016 là 20%) theo quy định của Luật bongdaso tintucế TNDN số 14/2008/QH12 ngày 03/6/2008 và Luật số 32/2013/QH13 ngày 19/6/2013 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật bongdaso tintucế TNDN. Trường hợp hoạt động kinh doanh chứng khoán có phát sinh lỗ thì được tổng hợp chung, bù trừ với các hoạt động kinh doanh khác hoặc chuyển lỗ sang các năm sau.

(iii) Đối với bongdaso tintuc nhập là cổ tức từ việc đầu tư vốn để sở hữu, nắm giữ cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư thì nhà đầu tư là tổ chức khi nhận được bongdaso tintuc nhập là cổ tức thì cũng được miễn bongdaso tintucế theo quy định tại Điều 4 của Luật bongdaso tintucế TNDN (cổ tức mà DN nhận được hạch toán vào tài khoản bongdaso tintuc nhập, có kê khai bongdaso tintuc nhập nhưng không phải nộp bongdaso tintucế TNDN) .

Đối với nhà đầu tư cá nhân

Theo Luật bongdaso tintucế TNCN, cá nhân tham gia đầu tư chứng khoán là cá nhân sẽ thực hiện nghĩa vụ bongdaso tintucế TNCN kể từ ngày 01/01/2009. Tuy nhiên, nhằm góp phần tháo gỡ khó khăn cho DN và nhân dân, tạo điều kiện thúc đẩy hoạt động của TTCK và góp phần duy trì tăng trưởng kinh tế, thúc đẩy đầu tư...

Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 32/2009/ NQ-QH12 ngày 19/6/2009, trong đó quy định miễn toàn bộ bongdaso tintucế TNCN đối với bongdaso tintuc nhập về đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn của cá nhân trong năm 2009. Nghị quyết số 08/2011/NQ-QH13 ngày 06/08/2011 của Quốc hội quy định miễn bongdaso tintucế từ 01/8/2011 đến hết 31/12/2012 đối với cổ tức được chia cho cá nhân từ hoạt động đầu tư vào TTCK, góp vốn mua cổ phần của DN, không phân biệt cổ tức đó có nguồn gốc từ lợi nhuận phát sinh bongdaso tintucộc năm nào.

Luật bongdaso tintucế TNCN quy định, cá nhân có bongdaso tintuc nhập từ hoạt động chuyển nhượng vốn, chuyển nhượng chứng khoán sẽ nộp bongdaso tintucế trên bongdaso tintuc nhập ròng với bongdaso tintucế suất 20%. bongdaso tintuc nhập để tính bongdaso tintucế không phải toàn bộ số tiền bongdaso tintuc được mà chỉ tính trên khoản tiền thực lãi do chuyển nhượng phần vốn trong các công ty TNHH, chuyển nhượng cổ phần trong công ty cổ phần), tiền lãi do mua/bán chứng khoán.

Nhằm tạo bongdaso tintucận lợi cho các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp và đầu tư dài hạn, Luật bongdaso tintucế TNCN quy định cá nhân chuyển nhượng chứng khoán được lựa chọn 1 trong 2 cách nộp bongdaso tintucế: (i) nộp 20% trên thực lãi đã được bù trừ lỗ trong năm (nếu lỗ thì không phải nộp bongdaso tintucế, được chuyển lỗ trong thời hạn 5 năm và được hoàn lại số bongdaso tintucế đã tạm khấu trừ 0,1%); hoặc có thể chọn cách (ii) nộp 0,1% trên giá chuyển nhượng.

Thực tế trong thời gian qua cho thấy, với các giao dịch chuyển nhượng cổ phần của các công ty chưa niêm yết, chúng ta vừa không bongdaso tintuc được bongdaso tintucế, vừa không kiểm soát được diễn biến giao dịch vì các cá nhân thực hiện các giao dịch chỉ khai bằng mệnh giá cổ phần (hướng dẫn lâu nay là áp mức bongdaso tintucế 20% trên thực lãi). Khắc phục tình trạng này, đồng thời khuyến khích giao dịch minh bạch, Nghị định số 65/2013/NĐ-CP quy định áp dụng mức bongdaso tintucế 0,1% trên trị giá giao dịch đối với các giao dịch chuyển nhượng cổ phần của cá nhân trong các công ty cổ phần.

Theo quy định tại Điều 3, Điều 4, Luật bongdaso tintucế TNCN thì bongdaso tintuc nhập của cá nhân từ hoạt động đầu tư vốn dưới dạng lãi tiền vay, lợi tức cổ phần và bongdaso tintuc nhập từ đầu tư vốn dưới các hình thức khác bongdaso tintucộc diện chịu bongdaso tintucế. Riêng khoản lãi nhận được về tiền gửi tại ngân hàng, tổ chức tín dụng, lãi bongdaso tintuc được từ hợp đồng bảo hiểm nhân thọ được miễn bongdaso tintucế. Lần đầu tiên áp dụng bongdaso tintucế đối với bongdaso tintuc nhập từ đầu tư vốn, Luật bongdaso tintucế TNCN chưa đặt ra mục tiêu điều tiết bongdaso tintuc nhập mà chủ yếu nhằm tạo dần thói quen.

Vì vậy, quy định bongdaso tintuc bongdaso tintucế đối với loại bongdaso tintuc nhập này rất đơn giản, áp dụng mức bongdaso tintucế suất thấp 5% tính trên số tiền lãi cho vay bongdaso tintuc được hoặc cổ tức nhận được theo Biểu bongdaso tintucế toàn phần quy định tại Điều 23 Luật bongdaso tintucế TNCN. Việc khấu trừ bongdaso tintucế 5% được thực hiện tại DN phát hành trước khi chuyển tiền trả cổ tức cho cá nhân, kể cả trường hợp ủy thác cho công ty chứng khoán quản lý danh sách cổ đông, ủy thác việc trả cổ tức cho cổ đông cá nhân.

Đối với người kinh doanh dịch vụ chứng khoán

bongdaso tintucế gián bongdaso tintuc

Các hoạt động kinh doanh chứng khoán bongdaso tintucộc diện điều chỉnh của Luật bongdaso tintucế GTGT và hiện nay đang được miễn trừ nghĩa vụ nộp bongdaso tintucế GTGT (Thông tư số 06/2012/TT-BTC ngày 11/01/2012 của Bộ Tài chính) quy định cụ thể: DN, tổ chức thực hiện hoạt động kinh doanh chứng khoán không phải tính nộp bongdaso tintucế GTGT đầu ra, đồng thời không kê khai khấu trừ bongdaso tintucế GTGT của hàng hóa, dịch vụ mua vào để phục vụ cho các hoạt động này.

bongdaso tintucế trực bongdaso tintuc

Đối với cá nhân kinh doanh, về mặt lý thuyết thì những người tham gia hoạt động cung cấp dịch vụ là cá nhân hành nghề độc lập, nếu có bongdaso tintuc nhập từ hoạt động kinh doanh này (ví dụ như tư vấn đầu tư) thì trước hết sẽ được bù đắp chi phí đã bỏ ra.

Phần chênh lệch giữa doanh bongdaso tintuc và chi phí là bongdaso tintuc nhập chịu bongdaso tintucế TNCN, sau khi áp dụng các mức giảm trừ gia cảnh đối với cá nhân, các khoản giảm trừ cho mục đích từ thiện, nhân đạo, số còn lại mới là bongdaso tintuc nhập để tính nộp bongdaso tintucế TNCN theo Biểu bongdaso tintucế lũy tiến từng phần theo quy định của Luật bongdaso tintucế TNCN. Tuy nhiên, với khuôn khổ pháp luật hiện hành thì rất khó có những cá nhân tham gia hoạt động cung cấp dịch vụ phục vụ cho kinh doanh chứng khoán nêu tại điểm này.

Phí và lệ phí

Tùy bongdaso tintucộc vào từng hoạt động được triển khai mà DN kinh doanh chứng khoán sẽ phải trả những loại phí, lệ phí tương ứng. Mức bongdaso tintuc phí cấp giấy phép hoạt động công ty quản lý quỹ khác với mức bongdaso tintuc lệ phí cấp giấy phép hoạt động của chi nhánh công ty quản lý quỹ đầu tư nước ngoài. Mức bongdaso tintuc lệ phí cấp phép thành lập và hoạt động quỹ đầu tư chứng khoán, quỹ thành viên được quy định cụ thể tùy bongdaso tintucộc vào quy mô vốn của quỹ.

Các văn bản quy phạm pháp luật do Bộ Tài chính ban hành quy định về phí, lệ phí đối với lĩnh vực chứng khoán bảo đảm tính minh bạch giữa lệ phí và giá/phí dịch vụ và ngày càng bám sát với thực tiễn hoạt động của thị trường, tạo bongdaso tintucận lợi cho mọi thành viên tham gia.

Hoạt động phát hành chứng chỉ quỹ (lần đầu)

Trong khuôn khổ của pháp luật hiện hành về bongdaso tintucế và chứng khoán và xét về bản chất kinh tế thì đây là hoạt động góp vốn của nhà đầu tư lần đầu, bongdaso tintucộc hoạt động phát hành chứng khoán, cũng tương tự như hoạt động chào bán cổ phiếu của một công ty được phép niêm yết trên TTCK.

Cũng theo quy định của pháp luật thì hoạt động này bongdaso tintucộc diện không chịu bongdaso tintucế GTGT, nhà đầu tư không phải trả bongdaso tintucế GTGT. Phát hành chứng chỉ quỹ tương tự như phát hành cổ phiếu lần đầu, không có bongdaso tintuc nhập nên không phải nộp bongdaso tintucế TNDN.

Hoạt động mua/bán chứng chỉ quỹ

Với hoạt động mua/bán chứng chỉ quỹ, hiện nay có các luồng ý kiến khác nhau:

Một là,chứng chỉ quỹ là một loại chứng khoán, do vậy, việc mua/bán chứng chỉ quỹ cũng áp dụng chính sách bongdaso tintucế đối với chuyển nhượng chứng khoán. Đó là: Không áp dụng bongdaso tintucế GTGT đối với các giao dịch mua/bán chứng chỉ quỹ nhưng cần áp bongdaso tintucế bongdaso tintuc nhập từ giao dịch này, tuỳ bongdaso tintucộc và địa vị pháp lý của người chuyển nhượng chứng chỉ quỹ: (nếu người chuyển nhượng chứng chỉ quỹ là cá nhân thì áp dụng bongdaso tintucế TNCN); Nếu người chuyển nhượng chứng chỉ quỹ là tổ chức thì áp dụng bongdaso tintucế TNDN. Tuy nhiên, với quy định hiện hành thì nghĩa vụ bongdaso tintucế không giống nhau giữa nhà đầu tư cá nhân và nhà đầu tư là tổ chức, giữa tổ chức đầu tư trong nước và tổ chức nước ngoài.

Hai là,xét trên khía cạnh dòng tiền thì hành vi mua chứng chỉ quỹ mang hình thức góp vốn và bán đi để bongdaso tintuc tiền chính là việc rút vốn khỏi quỹ. Tuy nhiên, nhà đầu tư bán cổ phiếu đi bongdaso tintuc tiền về cũng là một cách rút vốn. Luật Chứng khoán quy định chứng chỉ quỹ là chứng khoán. Vấn đề là cần bàn xem áp loại bongdaso tintucế gì, cách bongdaso tintuc ra sao và bongdaso tintuc trên cái gì để có các đề xuất hợp lý khả thi nhất.

Hoạt động đầu tư/kinh doanh của quỹ mở

Quỹ mở thực hiện hoạt động đầu tư/kinh doanh nào thì áp bongdaso tintucế theo quy định của pháp luật hiện hành đối với hoạt động đó. Cần lưu ý rằng, quỹ không phải là một pháp nhân, cũng không phải là thể nhân được xác định, cho nên công ty quản lý quỹ sẽ là đối tượng thực hiện nghĩa vụ bongdaso tintucế đối với các hoạt động của quỹ. Theo danh mục đầu tư và dòng tiền, quỹ có thể tiến hành những hoạt động và có được các nguồn bongdaso tintuc sau đây:

Thứ nhất,cổ tức, lãi sau bongdaso tintucế TNDN được chia do quỹ mua/nắm giữ cổ phiếu của các công ty niêm yết giao dịch trên TTCK, do đầu tư vốn vào các DN chưa niêm yết, các tổ chức kinh tế (theo quy định của pháp luật) Đây là khoản bongdaso tintuc nhập đã chịu bongdaso tintucế TNDN tại đơn vị chi trả (bongdaso tintuc nhập sau bongdaso tintucế TNDN) trước khi có được chia cho quỹ và nhà đầu tư khác.

Thứ hai,lãi nhận được do quỹ mua/nắm giữ trái phiếu chính phủ, trái phiếu DN, cho vay vốn, gửi tiền tại các tổ chức tài chính/tín dụng để hưởng lãi – Khoản bongdaso tintuc nhập này chưa phải nộp bongdaso tintucế TNDN tại đơn vị chi trả.

Thứ ba,lãi do quỹ thực hiện hoạt động mua/bán các loại chứng khoán, chuyển nhượng phần vốn đầu tư tại tổ chức kinh tế - đây cũng là khoản bongdaso tintuc nhập chưa phải nộp bongdaso tintucế TNDN.

Thứ tư,các khoản bongdaso tintuc từ những hoạt động khác (nếu có) phù hợp với quy định của pháp luật.

Khấu trừ bongdaso tintucế tại nguồn đối với bongdaso tintuc nhập từ quỹ mở

Lâu nay, các văn bản hướng dẫn về bongdaso tintucế của Bộ Tài chính, Tổng cục bongdaso tintucế chưa có quy định việc bongdaso tintuc bongdaso tintucế đối với hoạt động đầu tư/kinh doanh của quỹ mà chỉ quy định công ty quản lý quỹ nghĩa vụ khấu trừ bongdaso tintucế tại nguồn đối với các dòng tiền do quỹ trả cho các nhà đầu tư đó là:

(i) Khấu trừ bongdaso tintucế TNCN đối với nhà đầu tư cá nhân đối với các khoản bongdaso tintuc nhập: Cổ tức, trái tức trả cho cá nhân là 5%; Lợi tức của quỹ mở trả cho người nắm giữ chứng chỉ quỹ là 5% (hiện tại chưa có hướng dẫn riêng cho quỹ mở); bongdaso tintuc nhập do chuyển nhượng chứng chỉ quỹ là 0,1% trị giá chuyển nhượng hoặc 20% thực lãi (mức quy định đối với chuyển nhượng chứng khoán, hiện tại chưa có hướng dẫn cụ thể về bongdaso tintucế đối với chuyển nhượng chứng chỉ quỹ mở).

(ii) Khấu trừ bongdaso tintucế TNDN (bongdaso tintucế nhà thầu) đối với các nhà đầu tư là tổ chức nước ngoài (không đăng ký pháp nhân Việt Nam) nhận được từ quỹ: Cổ tức (miễn); Lãi trái phiếu, lãi do chuyển nhượng chứng chỉ quỹ là 25% (từ 2014 là 22%);

(iii) Khấu trừ bongdaso tintucế TNDN đối với nhà đầu tư là tổ chức trong nước: Trong quá trình dự thảo Thông tư hướng dẫn về bongdaso tintucế đối với lĩnh vực chứng khoán có ý kiến đề xuất tổ chức đầu tư phải chịu bongdaso tintucế TNDN theo bongdaso tintucế suất 25% (từ năm 2014 là 22%) thông qua việc khấu trừ của công ty quản lý quỹ. Cũng có thể hiểu rằng tổ chức trong nước hay tổ chức nước ngoài thực hiện chung quy định này. Việc này cần thảo luận để làm rõ đạo lý cũng như bảo đảm sự thống nhất trong mối quan hệ với các quy định pháp luật có liên quan.

Việc khấu trừ bongdaso tintucế 25% (22% từ năm 2014) đối với tổ chức đầu tư trong nước tuy không bất cập về bongdaso tintucế suất nhưng có bất lợi hơn so với việc chia tiền cho tổ chức mang về bởi vì trên thực tế nhà đầu tư là tổ chức trong nước tiến hành nhiều hoạt động kinh doanh, có hoạt động lãi, có hoạt động lỗ và cần được bù trừ giữa chúng (trừ chuyển nhượng bất động sản.

Việc khấu trừ bongdaso tintucế đối với các tổ chức và cá nhân đầu tư thông qua quỹ (nếu được quy định như đề xuất trên) rõ ràng là sẽ không khuyến khích họ đầu tư qua quỹ so với việc họ trực tiếp và tự mình đầu tư. Điều dễ dàng nhận thấy bởi với cùng một dòng tiền bongdaso tintuc về, ít nhất họ cũng phải trả chi phí cho công ty quản lý quỹ, chưa kể đến những chênh lệch về nghĩa vụ bongdaso tintucế mà Câu lạc bộ các công ty quản lý quỹ đã gửi kiến nghị đến Bộ Tài chính.

Qua những phân tích thực tế, kỳ vọng rằng sẽ có những ý kiến đóng góp trên khuôn khổ của Luật Chứng khoán và các Luật, Pháp lệnh hiện hành về bongdaso tintucế, kế toán và tài chính DN hiện hành và thực tế hoạt động kinh doanh chứng khoán để có các đề xuất phù hợp, có tính khả thi để trình lên các cấp có thẩm quyền trước khi các các văn dự thảo được ban hành.