Cần phát triển thị trường bongdaso động gắn với cơ cấu lại nền kinh tế

Vừa qua, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức Hội thảo Phát triển thị trường bongdaso động nhằm thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế ở Việt Nam với sự hỗ trợ của Chương trình Australia Hỗ trợ cải cách kinh tế Việt Nam (Aus4Reform).

Theo báo cáo của CIEM, thực tiễn những năm vừa qua cho thấy thị trường bongdaso động Việt Nam đã có những cải thiện nhất định về hệ thống chính sách bongdaso động, việc làm, tạo khung pháp lý để phát triển thị trường bongdaso động, nâng cao chất lượng, sức cạnh tranh của nguồn nhân lực và giải quyết việc làm cho người bongdaso động.

PGS.,TS Trần Kim Chung, Phó Viện trưởng CIEM cho biết, cơ cấu lại nền kinh tế được xác định là một trong những chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước nhằm đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam. Một trong những nội dung quan trọng nhất của quá trình tái cơ cấu nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng ở Việt Nam là chuyển dần từ tăng trưởng dựa trên tăng số lượng các yếu tố đầu vào sản xuất sang tăng trưởng trưởng dựa vào tăng năng suất, chất lượng bongdaso động, ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

“Để làm được như vậy, Việt Nam cần thay đổi cơ chế phân bổ nguồn lực theo hướng thúc đẩy chuyển dịch tích cực các nguồn lực sản xuất sang các ngành, lĩnh vực có năng lực cạnh tranh hơn, năng suất bongdaso động cao hơn và đóng góp tốt hơn vào quá trình phát triển kinh tế Việt Nam; trong đó, có nguồn lực bongdaso động”, PGS.,TS Trần Kim Chung nhấn mạnh.

Kết quả, giai đoạn vừa qua, thị trường bongdaso động đã có nhiều dịch chuyển tích cực. bongdaso động đã dịch chuyển từ khu vực nông nghiệp sang khu vực công nghiệp và dịch vụ; từ khu vực phi chính thức sang khu vực chính thức, từ những công việc không ổn định, bấp bênh (bongdaso động tự làm, bongdaso động gia đình không được hưởng lương) sang những công việc mang tính ổn định, bền vững và đảm bảo hơn; từ những ngành nghề đơn giản sang những ngành nghề đòi hỏi chuyên môn, kỹ thuật cao; từ khu vực có năng suất bongdaso động thấp sang khu vực có năng suất bongdaso động cao hơn. Nhận thức của người bongdaso động về bảo hiểm xã hội và bảo hiểm tự nguyện đã có sự cải thiện rõ rệt, tỷ lệ bongdaso động tham gia bảo hiểm xã hội và bảo hiểm tự nguyện đã tăng nhiều so với trước.

Tuy nhiên, thị trường bongdaso động của Việt Nam vẫn bộc lộ không ít bất cập. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và các chính sách được xây dựng chưa bao phủ đầy đủ các chủ thể trên thị trường bongdaso động. Thị trường bongdaso động Việt Nam nhìn chung vẫn là một thị trường dư thừa bongdaso động; chất lượng việc làm chưa cao; phát triển không đồng đều, mất cân đối nghiêm trọng về cung-cầu bongdaso động giữa các vùng, khu vực, ngành nghề kinh tế.

bongdaso động phi chính thức, bongdaso động phổ thông vẫn chiếm chủ yếu; bongdaso động đã qua đào tạo có chứng chỉ, bằng cấp còn thấp, mới đạt 24,5% năm 2020, cơ cấu bongdaso động đã qua đào tạo chưa phù hợp với nhu cầu thực tiễn. Các định chế trung gian, chính sách an sinh và bảo hiểm của thị trường bongdaso động còn yếu, độ bao phủ thấp, chưa đạt hiệu quả cao.

Theo đó, bà Lê Thị Xuân Quỳnh, Phó Trưởng ban Ban nghiên cứu kinh tế ngành và lĩnh vực (CIEM) cho biết, chất lượng nguồn bongdaso động của Việt Nam còn thấp, trong đào tạo còn thiếu gắn kết giữa đào tạo và thực hành. Vì thế, kỹ năng bongdaso động của Việt Nam còn nhiều hạn chế, chỉ đạt 46/100 điểm (xếp thứ 103 trên thế giới), kém rất xa so với nhóm ASEAN-4, chỉ cao hơn Indonesia và Lào.

Bên cạnh đó, lực lượng bongdaso động tại Việt Nam ngày một già hóa với bongdaso động cao tuổi tăng mạnh, bongdaso động trẻ giảm và không đủ thay thế lực lượng bongdaso động đang già hóa. Năm 2019 tuổi bình quân là 41 tuổi, tuổi trung vị là 40 tuổi.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, như: sắp xếp mạng lưới trường lớp chưa đi cùng với hoàn thiện quy hoạch tổng thể về phát triển trường lớp; xác định các ngành nghề trọng điểm nhưng chưa có chính sách gắn kết giữa cơ sở giáo dục với doanh nghiệp; thiếu nguồn lực để thực hiện…

CIEM kiến nghị cần phát triển thị trường bongdaso động gắn với cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển dần từ tăng trưởng dựa trên tăng số lượng các yếu tố đầu vào sản xuất sang tăng trưởng trưởng dựa vào tăng năng suất, chất lượng bongdaso động, ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

"Trong giai đoạn tới phát triển thị trường bongdaso động cần chú trọng hoàn thiện thể chế, chính sách về đào tạo nguồn nhân lực, về tạo dựng và giải quyết việc làm cho người bongdaso động, về chính sách tiền lương cho người bongdaso động và về phát triển các định chế trung gian, các cơ chế an sinh, BHXH cho người bongdaso động để thúc đẩy thị trường bongdaso động phát triển theo hướng hiện đại, hiệu quả và hội nhập với thị trường bongdaso động khu vực và thế giới, đáp ứng quá trình cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng hiện đại, thuộc nhóm trên của các nước có thu nhập trung bình cao" - Nhóm nghiên cứu của CIEM đề xuất.