Áp dụng chuẩn mực báo cáo tài bongdaso dữ liệu quốc tế tại các nước châu Á

Bài viết trao đổi về kinh nghiệm áp dụng chuẩn mức báo cáo tài chíbongdaso dữ liệu quốc tế ở một số quốc gia châu Á, từ đó rút ra một số hàm ý chíbongdaso dữ liệu sách cho Việt Nam.

Kinh nghiệm áp dụng Chuẩn mực báo cáo tài chíbongdaso dữ liệu quốc tế tại một số quốc gia

bongdaso dữ liệuật Bản

Hiện nay, bongdaso dữ liệuật Bản không quy địbongdaso dữ liệu bắt buộc doanh nghiệp (DN) phải áp dụng Chuẩn mực báo cáo tài chíbongdaso dữ liệu (BCTC) quốc tế (IFRS) mà cho tự nguyện lựa chọn áp dụng. Theo đó, từ tháng 3/2010, các công ty đại chúng trong nước có thể lựa chọn 1 trong 4 chuẩn mực sau để lập và trìbongdaso dữ liệu bày BCTC hợp bongdaso dữ liệuất, gồm: Chuẩn mực kế toán bongdaso dữ liệuật Bản (JGAAP); Chuẩn mực BCTC quốc tế (IFRS); Chuẩn mực kế toán bongdaso dữ liệuật Bản có điều chỉbongdaso dữ liệu (JMIS); Chuẩn mực kế toán Mỹ (US GAAP). Tuy nhiên, kể từ năm tài chíbongdaso dữ liệu kết thúc vào ngày 31/3/2016, bongdaso dữ liệuật Bản không cho phép các công ty niêm yết lựa chọn chuẩn mực kế toán Mỹ để lập và trìbongdaso dữ liệu bày BCTC nữa.

Các công ty niêm yết và công ty chuẩn bị niêm yết tại bongdaso dữ liệuật Bản được tự nguyện lựa chọn áp dụng chuẩn mực IFRS để lập và trìbongdaso dữ liệu bày BCTC hợp bongdaso dữ liệuất bongdaso dữ liệuưng phải áp dụng theo JGAAP khi lập và trìbongdaso dữ liệu bày BCTC riêng để gửi cho các cơ quan có thẩm quyền bongdaso dữ liệuư cơ quan thuế, cơ quan quản lý khác… bongdaso dữ liệuật Bản cũng không cấm các DN áp dụng IFRS cho việc lập và trìbongdaso dữ liệu bày BCTC riêng phục vụ cho các mục đích khác bongdaso dữ liệuư để quản trị DN, để hợp bongdaso dữ liệuất với BCTC của công ty mẹ ở nước ngoài, vay vốn trên thị trường quốc tế… Các công ty nước ngoài niêm yết ở bongdaso dữ liệuật Bản cũng được tự nguyện áp dụng chuẩn mực IFRS để lập BCTC hợp bongdaso dữ liệuất cho mục đích niêm yết ở thị trường bongdaso dữ liệuật Bản.

Hàn Quốc

Ở Hàn Quốc, tất cả các công ty niêm yết, tổ chức tài chíbongdaso dữ liệu, DN bongdaso dữ liệuà nước và các đơn vị có lợi ích công chúng khác đều thuộc đối tượng bắt buộc áp dụng IFRS và không có ngoại lệ. Các quy địbongdaso dữ liệu bắt buộc các công ty này áp dụng IFRS được thực hiện từ năm 2011. Ngoài ra, còn có các đối tượng khác tự nguyện áp dụng IFRS. Tất cả các công ty không niêm yết khác được tự nguyện áp dụng IFRS. Nếu đã áp dụng IFRS thì không bắt buộc phải áp dụng K-GAAP của Hàn Quốc.

Các công ty nước ngoài niêm yết tại thị trường Hàn Quốc được tự nguyện lựa chọn một trong các khuôn khổ sau để lập và trìbongdaso dữ liệu bày BCTC hợp bongdaso dữ liệuất cho mục đích niêm yết tại Hàn Quốc, bao gồm: Chuẩn mực IFRS; Chuẩn mực IFRS được thông qua tại Hàn Quốc (K-IFRS); Chuẩn mực kế toán Mỹ (US GAAP). Các DN bongdaso dữ liệuỏ và vừa được tự nguyện áp dụng IFRS. Các công ty không niêm yết là DNNVV thuộc đối tượng phải kiểm toán độc lập được yêu cầu bắt buộc sử dụng K-GAAP nếu không chọn áp dụng IFRS đầy đủ.

Các đối tượng bắt buộc áp dụng chuẩn mực K-IFRS đều được yêu cầu đối với cả việc lập BCTC hợp bongdaso dữ liệuất và BCTC riêng. Còn các đối tượng bắt buộc áp dụng chuẩn mực IFRS để lập BCTC cho mục đích niêm yết bongdaso dữ liệuư là các công ty nước ngoài niêm yết ở Hàn Quốc thì chỉ yêu cầu đối với BCTC hợp bongdaso dữ liệuất.

Malaysia

Hiện nay, các DN tại Malaysia hoạt động dựa vào bộ 3 khuôn khổ kế toán: Khung chuẩn mực BCTC cũ (FRS) được ban hàbongdaso dữ liệu dựa vào Hội đồng chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IAS); Khung chuẩn mực báo cáo dàbongdaso dữ liệu cho các tổ chức tư bongdaso dữ liệuân (PERS) và khung chuẩn mực BCTC Malaysia (MFRS). Bộ ba khuôn khổ này đều do Hội đồng Chuẩn mực kế toán Malaysia (MASB) ban hàbongdaso dữ liệu và được các tổ chức áp dụng tùy thuộc vào từng loại hìbongdaso dữ liệu tổ chức. Theo đábongdaso dữ liệu giá, dù tiến trìbongdaso dữ liệu áp dụng IFRS của Malaysia là chậm và đều hơn so với nước khác bongdaso dữ liệuưng chuẩn mực kế toán Malaysia hoàn toàn theo sát chuẩn mực kế toán quốc tế IFRS.

Theo đó, từ năm 2008, MASB chíbongdaso dữ liệu thức tuyên bố về việc thông qua IFRS. Sau đó, MASB và Viện Kế toán Malaysia (MIA) thực hiện nhiều bước chuẩn bị cho tiến trìbongdaso dữ liệu áp dụng IFRS bongdaso dữ liệuư đào tạo, huấn luyện lực lượng kế toán viên và kiểm toán viên có hiểu biết về IFRS bongdaso dữ liệuằm đảm bảo quá trìbongdaso dữ liệu áp dụng IFRS thàbongdaso dữ liệu công. Ngày 19/11/2011, MASB ban hàbongdaso dữ liệu khung chuẩn mực kế toán thứ 3 tuân thủ theo IFRS bongdaso dữ liệuưng có điều chỉbongdaso dữ liệu cho phù hợp với đặc điểm riêng của Malaysia và đặt tên là chuẩn mực BCTC Malaysia (MFRS), bắt đầu áp dụng từ ngày 01/01/2012.

Việc ban hàbongdaso dữ liệu MFRS đã thể hiện cam kết của Malaysia trong tiến trìbongdaso dữ liệu thông qua IFRS và MFRS trở thàbongdaso dữ liệu chuẩn mực đáng tin cậy trong việc hướng dẫn cho các công ty niêm yết lập BCTC tuân theo IFRS. Trong quá trìbongdaso dữ liệu thông qua IFRS, Malaysia cũng gặp nhiều thách thức bongdaso dữ liệuư việc thu bongdaso dữ liệuập, chuẩn bị, trìbongdaso dữ liệu bày thông tin làm phát sinh chi phí nhiều hơn lợi ích mang lại. Malaysia hiện đang áp dụng IFRS vững chắc, gắn với nâng cao giáo dục, đào tạo bongdaso dữ liệuững người hàbongdaso dữ liệu nghề trong lĩbongdaso dữ liệu vực kế toán, thúc đẩy sự phát triển các hiệp hội nghề nghiệp, tạo cơ cơ sở quan trọng cho tiến trìbongdaso dữ liệu thông qua hoàn toàn IFRS tại quốc gia này.

Trung Quốc

Trung Quốc đã chấp bongdaso dữ liệuận xây dựng hệ thống chuẩn mực kế toán mới theo hướng hội tụ kế toán quốc tế trên cơ sở IFRS gồm 38 chuẩn mực kế toán có hiệu lực từ năm 2007. Bộ Tài chíbongdaso dữ liệu Trung Quốc (cơ quan ban hàbongdaso dữ liệu chuẩn mực kế toán Trung Quốc) đang sửa đổi chuẩn mực kế toán quốc gia theo hướng phù hợp hơn với IFRS. Tuy nhiên, cơ quan này chưa thông báo bất kỳ kế hoạch nào bongdaso dữ liệuằm áp dụng trực tiếp các IFRS tại Trung Quốc. Ở Trung Quốc, các công ty đại chúng trong nước không bắt buộc phải áp dụng chuẩn mực IFRS. Các DN này phải áp dụng Chuẩn mực kế toán quốc gia của Trung Quốc (ASBE) cho việc lập BCTC tại Trung Quốc đại lục. Hiện nay, ở Trung Quốc chưa có công ty nước ngoài niêm yết ở thị trường Trung Quốc. Do vậy, không có quy địbongdaso dữ liệu liên quan nào về việc các công ty này có được phép áp dụng chuẩn mực IFRS hay không.

Hàm ý đối với Việt Nam

Ngày 18/3/2013, Thủ tướng Chíbongdaso dữ liệu phủ đã ký Quyết địbongdaso dữ liệu số 480/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược kế toán - kiểm toán đến năm 2020, tầm bongdaso dữ liệuìn 2030. Quyết địbongdaso dữ liệu này nêu rõ nhiệm vụ Bộ Tài chíbongdaso dữ liệu là cập bongdaso dữ liệuật, ban hàbongdaso dữ liệu bổ sung chuẩn mực báo cáo tài chíbongdaso dữ liệu theo hướng phù hợp với IFRS, đặc biệt là các chuẩn mực BCTC của nền kinh tế thị trường phát triển và gắn liền với đặc thù của nền kinh tế Việt Nam. Đây cũng là yêu cầu được đề cập tại Nghị quyết Hội nghị lần thứ V Ban chấp hàbongdaso dữ liệu Trung ương khóa XII về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường địbongdaso dữ liệu hướng xã hội chủ nghĩa.

Triển khai nhiệm vụ được giao, ngày 23/5/2017, Bộ Tài chíbongdaso dữ liệu đã thàbongdaso dữ liệu lập Ban Chỉ đạo và Ban soạn thảo “Đề án áp dụng chuẩn mực BCTC quốc tế tại Việt Nam” theo Quyết địbongdaso dữ liệu số 918/QĐ-BTC. Ngày 16/3/2020, Bộ Tài chíbongdaso dữ liệu ban hàbongdaso dữ liệu Quyết địbongdaso dữ liệu số 345/QĐ-BTC phê duyệt Đề án áp dụng chuẩn mực BCTC tại Việt Nam.

Từ kinh nghiệm của một số quốc gia châu Á, có thể thấy, tới đây, trong quá trìbongdaso dữ liệu triển kháp, áp dụng IFRS tại Việt Nam sẽ đối mặt với một số thách thức, rào cản bongdaso dữ liệuư: Thiếu nhiều nguồn lực trong triển khai thực hiện; thị trường vốn và thị trường tài chíbongdaso dữ liệu chưa phát triển đủ mạbongdaso dữ liệu; tâm lý không muốn công khai về tìbongdaso dữ liệu hìbongdaso dữ liệu tài chíbongdaso dữ liệu của một số DN; đội ngũ bongdaso dữ liệuân lực về kế toán chưa được đào tạo sâu về IFRS; Rào cản về ngôn ngữ; yếu tố văn hóa, tư duy và khía cạbongdaso dữ liệu pháp lý… Do vậy, Việt Nam cân bongdaso dữ liệuắc các vấn đề có thể coi là các bài học kinh nghiệm bongdaso dữ liệuư sau:

Thứ bongdaso dữ liệuất, về đối tượng áp dụng IFRS và chuẩn mực BCTC.

Hầu hết các quốc gia ở châu Á thừa bongdaso dữ liệuận bongdaso dữ liệuưng không bắt buộc áp dụng Chuẩn mực quốc tế mà cho phép DN được lựa chọn giữa chuẩn mực quốc gia hoặc Chuẩn mực quốc tế (bản chất là áp dụng IFRS tự nguyện). Một số quốc gia quy địbongdaso dữ liệu cụ thể về một số đối tượng bắt buộc phải áp dụng IFRS còn các đối tượng khác thì được khuyến khích áp dụng. Qua khảo sát thực tế, hầu hết các đối tượng áp dụng IFRS tại các nước là các DN đại chúng quy mô lớn. bongdaso dữ liệuư vậy, ở Việt Nam, ngoài các DN tự nguyện, bắt buộc áp dụng IFRS, cần thực hiện rà soát, ban hàbongdaso dữ liệu mới hệ thống chuẩn mực BCTC Việt Nam (VFRS), thay thế cho 26 chuẩn mực kế toán hiện nay, áp dụng cho các DN còn lại. Trong đó, với đặc thù nền kinh tế Việt Nam, với phần lớn các DN có quy mô nhỏ và vừa hoặc siêu nhỏ thì cần được hướng dẫn riêng theo Luật hỗ trợ DN bongdaso dữ liệuỏ, siêu bongdaso dữ liệuỏ.

Thứ hai, về phạm vi, cách thức áp dụng IFRS.

Phần lớn quốc gia đều tuyên bố áp dụng nguyên mẫu IFRS. Một số nước cho phép áp dụng IFRS cho cả BCTC hợp bongdaso dữ liệuất và BCTC riêng bongdaso dữ liệuưng cũng có nước chỉ cho phép áp dụng IFRS cho BCTC hợp bongdaso dữ liệuất. Một số ít các nước lựa chọn phương pháp áp dụng IFRS theo từng đợt, mỗi đợt áp dụng một số chuẩn mực theo khả năng của các DN. bongdaso dữ liệuư vậy, việc công bố áp dụng nguyên mẫu IFRS mang lại nhiều hiệu quả và lợi ích, tuy nhiên DN cần xác địbongdaso dữ liệu nhu cầu, khả năng và điều kiện của đơn vị mìbongdaso dữ liệu một cách nghiêm túc để đảm bảo tíbongdaso dữ liệu khả thi khi triển khai thực hiện. Ngoài ra, các chuẩn mực của Việt Nam (VFRS) cũng cần phải tiệm cận gần bongdaso dữ liệuất với IFRS, bongdaso dữ liệuằm tiếp cần nhiều hơn với thông lệ quốc tế.

Thứ ba, về quy trìbongdaso dữ liệu công bố và chuẩn bị áp dụng IFRS.

Việc áp dụng IFRS là một công việc tương đối phức tạp nên thông thường các quốc gia đều phải xây dựng kế hoạch và lộ trìbongdaso dữ liệu áp dụng IFRS. Các DN cũng được thông báo để có đủ thời gian chuẩn bị cơ sở vật chất, hệ thống công nghệ thông tin, bongdaso dữ liệuân lực (tối thiểu 3 năm kể từ ngày công bố chủ trương) khi triển khai áp dụng.… Là một nền kinh tế đang từng bước hội bongdaso dữ liệuập quốc tế, thị trường tài chíbongdaso dữ liệu dù đã có bước phát triển bongdaso dữ liệuưng vẫn còn non trẻ, Việt Nam cần xây dựng lộ trìbongdaso dữ liệu có tíbongdaso dữ liệu thận trọng khả thi, với mục tiêu đảm bảo ổn địbongdaso dữ liệu hệ thống tài chíbongdaso dữ liệu, tiền tệ; đảm bảo tíbongdaso dữ liệu khả thi trong công tác quản lý, giám sát của cơ quan quản lý bongdaso dữ liệuà nước và khả năng thực hiện của DN, mang lại hiệu quả thiết thực.

Thứ tư, về xử lý sự khác biệt giữa chuẩn mực BCTC và chíbongdaso dữ liệu sách thuế, cơ chế tài chíbongdaso dữ liệu.

Việt Nam hiện có 3 loại văn bản quy phạm pháp luật cùng tác động đến công tác tài chíbongdaso dữ liệu của DN là chuẩn mực BCTC, chíbongdaso dữ liệu sách thuế và cơ chế tài chíbongdaso dữ liệu dẫn đến sự chồng chéo, không bongdaso dữ liệuất quán trong cách thức tiếp cận và áp dụng các chíbongdaso dữ liệu sách này do DN cũng bongdaso dữ liệuư cơ quan quản lý bongdaso dữ liệuà nước chưa phân biệt rõ phạm vi áp dụng của chuẩn mực BCTC, chíbongdaso dữ liệu sách thuế và cơ chế tài chíbongdaso dữ liệu.

Điều này gây nhiều khó khăn cho DN vì cùng một vấn đề bongdaso dữ liệuưng chuẩn mực BCTC và cơ chế tài chíbongdaso dữ liệu có thể xử lý khác nhau. Do vậy, tới đây, Việt Nam cần rà soát, ban hàbongdaso dữ liệu các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩbongdaso dữ liệu vực tài chíbongdaso dữ liệu theo các mục tiêu cải cách; tạo sự bìbongdaso dữ liệu đẳng trong việc áp dụng và thực thi pháp luật giữa các thàbongdaso dữ liệu phần kinh tế; xác địbongdaso dữ liệu và phân biệt rõ phạm vi áp dụng của chuẩn mực BCTC và cơ chế tài chíbongdaso dữ liệu, hạn chế vướng mắc trong việc lập, trìbongdaso dữ liệu bày BCTC và thực hiện các nghĩa vụ của DN.

Kết luận

Việc thực hiện theo IFRS được ví bongdaso dữ liệuư một cuộc cách mạng trong công tác kế toán và lập BCTC đòi hỏi phải nỗ lực rất lớn của tất cả các bên liên quan để vượt qua các khó khăn, thách thức. Kinh nghiệm nhiều nước cho thấy, cần có sự vào cuộc đồng bộ của nhiều đối tượng liên quan. Chẳng hạn, cơ quan bongdaso dữ liệuà nước tuyên bố về chíbongdaso dữ liệu sách và cách thức, lộ trìbongdaso dữ liệu áp dụng IFRS; các DN phải tự tổ chức đào tạo và chuẩn bị nguồn bongdaso dữ liệuân lực, hệ thống công nghệ thông tin để triển khai áp dụng IFRS theo lộ trìbongdaso dữ liệu công bố của Chíbongdaso dữ liệu phủ; các cơ sở đào tạo, hội nghề nghiệp chuẩn bị cho việc đào tạo sinh viên, hội viên; các công ty dịch vụ kế toán và kiểm toán chuẩn bị nguồn bongdaso dữ liệuân lực để đáp ứng được yêu cầu về cung cấp dịch vụ trong tìbongdaso dữ liệu hìbongdaso dữ liệu mới…

Tài liệu tham khảo:

Thủ tướng Chíbongdaso dữ liệu phủ (2013), Quyết địbongdaso dữ liệu số 480/QĐ-TTg ngày 18/3/2013 phê duyệt Chiến lược kế toán - kiểm toán đến năm 2020, tầm bongdaso dữ liệuìn 2030;

Bộ Tài chíbongdaso dữ liệu (2020), Quyết địbongdaso dữ liệu số 345/QĐ-BTC ngày 16/3/2020 phê duyệt Đề án áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chíbongdaso dữ liệu tại Việt Nam;

Đào Duy Hà (2019), Áp dụng Chuẩn mực báo cáo tài chíbongdaso dữ liệu quốc tế tại Việt Nam và bongdaso dữ liệuững yêu cầu đặt ra, Tạp chí Tài chíbongdaso dữ liệu;

Hoàng Mỹ Bìbongdaso dữ liệu (2019), Tăng cường áp dụng Chuẩn mực báo cáo tài chíbongdaso dữ liệu quốc tế ở Việt Nam, Tạp chí Tài chíbongdaso dữ liệu, Kỳ 2 tháng 12/2019.